De Hollandsche Lelie. Jaargang 26

Hoofdartikel
Onmacht.
X.
Poeloetraperdoeli, Februari 1913.

Reeds meermalen hebben wij in deze onmachtsrubriek der Indische Regeering gewezen op de intense laksheid van het Hoofdbureau van het Mijnwezen te Batavia; de snuggerheid van dat bureau blijkt weer uit het laatste verslag van de Mijnbouw-Maatschappij ‘Redjang Lebong’, waarvan het Nieuws v/d Dag van 20 Januari 1913 het volgende mededeelt:

Het is te hopen, zegt het verslag hier, dat het Gouvernement zal blijven voortgaan den door de Maatschappij ten koste van vele tonnen gouds (f 631.144.34) aangelegden weg in goeden staat te onderhouden. De daarvoor benoodigde middelen ontvangt het Gouvernement ruimschoots uit de directe en indirecte inkomsten uit het bedrijf.

Immers over het jaar 1908 werd de Mij. in Januari 1911 voor cijns (10 pCt. van de netto-opbrengst van het bedrijf) aangeslagen voor f 283.138.87 tegen eene berekening op basis van vroegere aanslagen ad f 263.533.62; in arbitrage werd het bedrag door de Mij. verschuldigd door Mr. Gerritzen, Directeur-Secretaris der Javasche Bank, definitief vastgesteld op f 281.938.87 en door haar op 19 September j.l. betaald.

Over 1909 en 1910 werd wederom eene nieuwe, voor den fiscus nog gunstiger methode toegepast en de cijns vastgesteld op resp. f 280.115 29 en f 296.656.38, terwijl de Mij. volgens berekening

[p. 562]

niet meer verschuldigd was dan resp. f 238.219.63 en f 254.485.35. Tegen den aanslag over 1909 en 1910 is bij den Raad van Justitie te Padang arbitrage aangevraagd en door dien Raad werd tot arbiter benoemd de Heer L. Engel, Lid van de Factorij der Ned. Handel Mij., in wiens handen de zaak zich thans bevindt. Bij den arbiter is door de Directie met klem o.m. op de groote onbillijkheid gewezen, dat de tegenwoordige aandeelhouders der Maatschappij de dupe worden van de overkroptheid met werk van de heeren op het Hoofdbureau van het Mijnwezen en, zooals geschied is in 1912, nog moeten betalen voor cijns over 1908, die door het Mijnwezen reeds in Juni 1909 definitief had kunnen zijn vastgesteld, terwijl aandeelhouders van 1912 thans zeer waarschijnlijk kunnen betalen, hetgeen aandeelhouders van 1909/10 en 1910/11 bona fide te weinig betaald hebben, en zoo zal het verder gaan, zoolang het Mijnwezen niet bij machte is de cijns-berekeningen prompt af te doen....

Het is zeker te hopen dat het Gouvernement den weg door de Maatschappij ten koste van vele tonnen goud aangelegd zal blijven onderhouden, maar of het gebeuren zal is een andere quaestie. Wij halen slechts even aan hoe het gesteld is met den verbindingsweg Tandjong-Priok-Batavia. In de West-moeson is die weg één modderpoel en in den drogen tijd één stofmassa vol gaten, in één woord totaal onbruikbaar voor het enorme goederenvervoer dat er gebruik van moet maken. Na eindelooze klachten van den Handel zal de Regeering nu eindelijk dien weg in orde laten maken; daarvoor werd onlangs een belangrijk bedrag uitgetrokken, wij meenen zoo iets van over de 60 mille, wat niet noodig zou zijn geweest, indien de weg op zijn tijd behoorlijk onderhouden ware. Of er nu groote kans is dat de Redjangweg op den duur door het Gouvernement in goeden staat zal worden gehouden, moeten wij met het voorbeeld van den Priokweg voor oogen, ten zeerste betwijfelen. De Regeering kan immers steeds met het excuse aankomen dat zij geen opzichters van den Waterstaat daarvoor beschikbaar heeft, wat feitelijk vaak ook het geval is, daar vele opzichters gewoonweg weigeren naar de Buitenbezittingen te gaan.

Zoo kwam ons onlangs ter oore, dat een opzichter geplaatst in een streek, waar hij om de eene of andere reden vandaan wilde, maar niet wegens ziekte, eenvoudig zijn departementschef seinde dat hij overplaatsing naar Java verzocht en zoo dit niet werd toegestaan, dan ontslag uit 's Lands dienst nam. Wij zouden dit dienstweigering noemen en de man in quaestie direct zijn ontslag hebben gegeven, maar dit gebeurde niet. Eenige weken na de afzending van het telegram werd de opzichter naar Java overgeplaatst; hoogstens zal hij te Batavia voor zijn ondisciplinaire handeling een uitbrander krijgen, want het departement moet wel toegeven, omdat er groot gebrek aan opzichters is. Onder deze omstandigheden achten wij het nog zoo zeker niet dat de Redjangweg van Gouvernementswege in goeden staat zal worden gehouden.

Waar de Gouverneur-generaal nog onlangs in een speech zeide dat hij er naar streven zou de particuliere nijverheid in Indië te bevorderen, willen wij er de aandacht op vestigen dat het wel vreemd is dat de Regeering den aanleg van den Redjangweg niet voor haar kosten heeft laten aanleggen, of ten minste de daaraan bestede uitgaven nu aan de Mijnbouwmaatschappij restitueert, te meer in dit geval waar de regeering gedurende een reeks van jaren veel meer aan cijns heeft geïnd dan de aanlegkosten van den weg bedragen; in elk beschaafd land toch is aanleg van wegen een zaak door de Regeering ter hand genomen om de industrie te bevorderen.

De bevordering der nijverheid in Indië uit zich alleen in woorden, maar niet in daden; integendeel, zoodra een nieuwe industrie winsten afwerpt, haast de Regeering zich bepalingen te maken om een groot percentage der winsten in den vorm van cijns in 's Lands kas te doen verdwijnen. En wat het sterkste is, het Hoofdbureau van het Mijnwezen is weer niet in staat dat cijns juist te berekenen, zoodat de Maatschappij gedwongen wordt ter verdediging harer rechten zich telkens tot den Raad van Justitie te wenden, evenmin is het Mijnwezen capable om de cijnsberekening op tijd te doen; vier jaren heeft dat bureau noodig voor dat werk, na vier jaren zwoegens gelukte het om het cijns over 1908 in 1912 vast te stellen!! Dat noemt men in Indië bevordering der particuliere nijverheid; wij geven den Gouverneur-generaal Idenburg in overweging daar liever over te zwijgen!!

Vlugge afdoening van zaken.

In het jaarverslag de N.I. Tramweg-maatschappij lezen wij o.m.:

‘Op het den 24sten Maart 1911 ingediende

[p. 563]

request aangaande eventueele electrificatie der lijnen, werd van de Regeering nog geen antwoord ontvangen.

Den 25sten Januari 1912 werd aangevraagd de voorrang voor een concessie van een lijn van de Harmonie tot Paal Merah. Hierop werd nog geen beschikking ontvangen.’

Let wel: er staat niet dat er nog geen overeenstemming werd verkregen omtrent het gevraagde. Daaruit zou men nog kunnen opmaken dat er althans overleg werd gepleegd, dat de Regeering zich met de aangelegenheid bezig hield.

Neen, er staat niet anders dan dit: Bijna twee jaar geleden werd een request ingediend aangaande een belangrijke zaak, en dat request is feitelijk verdwenen in de regeeringsbureaux. Er is niet op geantwoord; of het zoek is geraakt of niet blijkt nergens uit. De regeering zwijgt, botweg, en ook onbeleefd-weg.

Dat is een van de prettige gevolgen van het Indische regeerings-systeem. Degeen die zulke zaken moet behandelen, ontvangt het request, deponeert het, en houdt zijn mond.

Tegen den tijd dat de betrokken maatschappij ongeduldig wordt, is hij immers toch al lang overgeplaatst in een hooge betrekking, of hij is met verlof, of ziek, of iets dergelijks...

Ja, ja! En zoo sukkel je maar door, is het eigenlijk wel zoo heel erg te verwonderen dat een heeleboel zaken in Indië zoo slof en zoo beroerd worden beheerd?

Hier is nu een maatschappij, die wel vooruit wil; die bij wat medewerking allicht zorg zou dragen voor een beetje meer moderne toestanden op verkeersgebìed hier ter plaatse.

In plaats van medewerking vindt zij echter.... zelfs geen actieve tegenwerking, waartegen desnoods nog te strijden zou zijn. Alleen maar een duf doodzwijgen, vernietigend voor alle energie.

En het grappige van het geval is, dat de meneer die het bureau beheert waar dat request ‘in behandeling is’ - zoo héét dat euphemistisch, - in vollen ernst U zal vertellen. ‘dat hij het werkelijk verbazend druk heeft...’

20/1'13.

Wil men een ander staaltje van de onverantwoordelijke laksheid der Regeering, dan leze men slechts het jaarverslag van de N.I. Tramweg M^ij., waarvan bovenstaand gedeelte werd gepubliceerd in het Nieuws v/d Dag van 20 Januari 1913. Zóó worden verzoeken van particuliere personen of maatschappijen behandeld of juister uitgedrukt niet behandeld, zij worden eenvoudig gedeponeerd, men hoort er niet verder van. Betreft het requesten, ingediend door een ambtenaar ter erlanging van herstel van grieven, dan is alle hoop verloren dat daar ooit eenig antwoord op komt. Zoo is ons bekend, dat iemand voor dat doel einde 1909 der regeering een verzoekschrift aanbood, waar nu begin 1913 nog geen beslissing op is genomen. Of is het de Regeering er om te doen dat men herhaaldelijk op het verzoek terugkomt, ten einde telkens de verschuldigde f 1.50 aan zegelgelden te kunnen opsteken?

Het eenigste wat de N.I. Tramweg M^ij. kan doen is een telegrafisch request aan den Minister van Koloniën te richten, wellicht dat die in Staat zal zijn den Landvoogd Idenburg uit zijn dolce far niente op te wekken; zulk een opporring schijnt wel noodig te zijn.

(Wordt vervolgd.)