De Hollandsche Lelie. Jaargang 26

Hoofdartikel
Onmacht.
VIII.
Poeloe Traperdoeli. Nov. 1912.

Maakten wij in onze correspondentie van April j.l. melding van het feit, dat er op het Hoofdbureau van het Mijnwezen te Batavia ambtenaren moeten zijn die belang hebben bij het verdwijnen van stukken, uit het onderstaande zal men zien dat in alle takken van dienst thans in Indië ambtenaren zijn van verdacht allooi, en, wat het sterkste is,

[p. 370]

de Gouverneur-generaal schijnt zelfs van die meening te zijn, zooals blijkt uit de circulaires gepubliceerd in verband met de proef met ‘dienstpostzegels’.

Deze proef - genomen gedurende één jaar - en begonnen op 1 October 1911, heeft tot doel vast te kunnen stellen hoeveel per jaar aan ‘dienstporti’ ten laste van de begrooting dient gebracht te worden. Daarvoor werden twee seriën dienstpostzegels ingevoerd, de gewone postzegels van nu en ook nog een oudere editie - met de beeltenis der Konningin als kind met hangend haar - met opdruk ‘dienst’ daarover. - Deze nieuwe dienstpostzegels hebben groote waarde voor philatelisten, en er werd dan ook den Koning van Engeland een complete serie van beide soorten aangeboden.

Er werd verder bepaald dat alle ambtenaren en colleges, gerechtigd tot het verzenden van dienstcorrespondentie, het vermoedelijk aantal benoodigde dienstzegels rechtstreeks zouden aanvragen bij het Hoofdbureau van den Post- en Telegraafdienst.

Maar jawel, het misbruik begon al, want men deed zulk bespottelijk hooge aanvragen, dat bij circulaire van den 1^sten Gouvernements-secretaris werd medegedeeld dat nieuwe aanvragen moesten worden ingediend en wel, zoo luidt verder de circulaire ‘door tusschenkomst van dàt post- of hulppostkantoor, binnen welks ressort de op vrijdom van briefport aanspraak hebbende gevestigd is.’ M.a.w. men verlangde contrôle uit te oefenen door het betrokken postkantoor, omdat men de aanvankelijk gedane aanvragen zoo hoog vond, dat men er aan twijfelde of zulk een groot aantal dienstzegels werkelijk benoodigd was.

In dezelfde circulaire leest men verder het volgende:

‘De landvoogd acht het voorts noodig het verbod om dienstpostzegels te verkoopen of weg te schenken in herinnering te brengen, terwijl Z.E. vertrouwt, dat ten aanzien van de opberging en het gebruik daarvan zóódanige voorzorgen zullen worden genomen, dat zij tot géén ander gebruik, dan tot frankeering van dienstcorrespondenties kunnen worden aangewend’.

De Landvoogd toont hiermede, volgens het ‘Nieuws van den Dag voor N.-I.’ zijn luidjes te kennen, door in herinnering te brengen dat het den ambtenaren verboden wordt postzegels te verkoopen of weg te schenken. Of Z.E. zelf verzamelaar van postzegels is, en alzoo de waarde kent der nieuwe dienstpostzegels, is ons onbekend; het is mogelijk dat de Landvoogd vernomen heeft dat reeds in postzegelvakbladen Indische dienstzegels te koop worden aangeboden voor 100 Mark per complete serie, en daarom in de circulaire er speciaal op gewezen wordt dat er ten aanzien van de opberging en het gebruik zóódanige voorzorgen zullen worden genomen, dat de postwaarden alléén worden gebruikt tot frankeering van dienstcorrespondentie.

Maar zooals het met meer Indische circulaires gaat, schijnen eenige ambtenaren er eenvoudig lak aan te hebben, want hoe is het anders mogelijk dat postzegel handelaren die voor 100 Mark per serie kunnen aanbieden en ze brutaal voor het raam in hun winkel als zeldzaam étaleeren, terwijl thans in geen Indische postzegel album de dienstpostzegels, zoowel ongebruikte als gebruikte, ontbreken.

Ongebruikte dienstzegels kunnen toch alleen door ambtenaren, die daar recht op hebben, aangevraagd worden, terwijl alle gebruikte aan den Postdienst moeten ingeleverd worden.

Men komt dus tot de conclusie dat duizende postzegels eenvoudig verkocht of weggeschonken zijn geworden, maar de ambtenaren zullen nu zeggen dat die postzegels ‘in het ongereede zijn geraakt.’

De redactie van het Nieuws van den Dag, die in het nummer van 3 September aan deze postzegel-quaestie een hoofdartikel wijdt, geeft den postdienst in overweging in het verslag van deze belangwekkende proef, om vooral op deze - de voornaamste - punten het volle licht te laten schijnen:

a. Hoeveel postzegels (gespecificeerd van elke soort) zijn door middel van ‘opdruk’ vervormd tot ‘dienstpostzegels’?

b. Hoeveel zijn daarvan als ‘ongebruikt’ of als ‘restant’ weer ingeleverd?

c. Hoeveel ‘gebruikte’ dienstpostzegels zijn in totaal ingeleverd? Verschilt dit aantal aanmerkelijk van het theoretisch noodzakelijk aantal ‘a-b’? Zoo ja, hoeveel tientallen malen is het ingeleverde aantal te klein?

Wordt op bovenstaande vragen onomwonden geantwoord, dan zien wij eerstdaags het intègre korps ambtenaren, officieren, enz., officieel uitgemaakt voor ‘een troep postzegeldieven’...

Wij kunnen niet nalaten onze verontwaardiging uit te spreken over de bewoordingen waarin de circulaire van den 1^sten Gouvernements-secretaris is gesteld; de Landvoogd heeft niet het recht ambtenaren en officieren in herinnering te brengen dat dienstpostzegels

[p. 371]

niet verkocht of weggeschonken mogen worden. Al blijkt het nu ook dat duizende zegels zijn verdwenen, dus niet voor het doel gebruikt zooals de circulaire voorschrijft, toch blijft het hoogst beleedigend voor de vele ambtenaren, die zich niet aan diefstal hebben schuldig gemaakt, dat de Gouverneur-generaal al vast begint hen daarvan te verdenken. Wij geven den Landvoogd in overweging meer tact te toonen in de bewoordingen van circulaires; het gebrek aan ambtenaren is al groot genoeg, het is ongewenscht dat er nog meer ambtenaren den dienst verlaten, wat onvermijdelijk zal gebeuren, wanneer de Gouverneur-generaal zich niet geneert zelf de meest achtenswaardige landsdienaren van diefstal te verdenken.

In onze correspondentie van Februari j.l. maakten wij melding van het overhoop steken door veroordeelden van de Europeesche Cipiers Franke en Meijer in de gevangenis Glodok (Batavia), terwijl als 3^de slachtoffer viel de Europeesche cipier van de strafinrichting te Bangkalan (Madoera). Wij hoopten dat het Hoofd van het Gevangeniswezen eens eindelijk aan dezen onhoudbaren toestand een einde zou weten te maken, door zulke afdoende maatregelen te nemen, dat dergelijk verzet tegen orde en tucht, vooral zoo dringend vereischt in een inrichting waar moordenaars en ander gespuis is geïnterneerd, onmogelijk zou zijn.

Maar men moet in Indië niet verwachten dat met spoed rotte toestanden worden verbeterd, het Hoofd van het Gevangeniswezen is daar niet toe in staat, terwijl de tegenwoordige Directeur der gevangenis te Glodok, de heer Ophof, vroeger als zoodanig te Soerabaya geplaatst, al zeer weinig benul schijnt te hebben van het handhaven van orde en tucht, zooals blijkt uit onderstaand bericht:

Moordaanslag in de gevangenis.

Donderdagmorgen, melden de Batavia-bladen, pleegde een dwangarbeider op den cipier Brucs in de gevangenis op Glodok (Batavia) een moordaanslag met een scherpen beitel. De cipier kreeg verscheidene diepe en gevaarlijke wonden in buik, borst en rug.

Een mandoer kwam den aangevallene te hulp en schoot op den aanrander, met 't ongelukkig gevolg, dat niet de moordenaar, maar een achter hem staande mandoer doodelijk in den buik getroffen werd.

Sumatrabode van 24/9 '12.

Deze moordaanslagen op gevangenisbeambten zullen aanhouden zoolang er personen bij het Gevangeniswezen zijn geplaatst - en wel de Chef in de eerste plaats, - die niet voor hun taak zijn berekend en, daar de Gouverneur-generaal evenmin afdoende maatregelen neemt ter verbetering dier ergerlijke toestanden, nemen wij de vrijheid de aandacht der Volksvertegenwoordiging daarop te vestigen.

In de Indische dagbladen van 18 September lezen wij een telegram uit den Haag, waarin wordt gezegd, dat bij de opening der Staten-Generaal in de uitgesproken Troonrede dankbaar wordt geconstateerd, dat de toestand in Indië reden tot tevredenheid geeft.

De Landvoogd moet wel tal van onjuiste - om niet te zeggen geheel onware - berichten naar den Minister van Koloniën hebben gezonden, dat het mogelijk is dat in de Troonrede verklaard kan worden dat die toestand reden van tevredenheid geeft.

Een Troonrede, die de toestand weergeeft zooals die naar waarheid is, zou aldus moeten luiden:

De toestand van het Leger is minder gunstig, door de toenemende vergrijpen tegen de discipline, veroorzaakt door vele socialistische elementen, die in het Leger zijn gekomen. Hetzelfde kan gezegd worden van de Zeemacht.

De gezondheidstoestand in Ned. Indië is over het algemeen ongunstig; op de 3 hoofdplaatsen van Java is men nog niet geslaagd door afdoende maatregelen de cholera te bedwingen, terwijl de regeering, ondanks de groote geldelijke offers daaraan ten koste gelegd, geheel onmachtig blijkt te zijn de pest te bestrijden; het laat zich aanzien dat deze ziekte op Java zal blijven, volgens de laatste berichten toch breidt de pest zich in Oost-Java uit, en zijn er zelfs gevallen te Soerabaya geconstateerd.

Belangrijke uitbreiding der particuliere land- en mijnbouw-industrie, en daarmede gepaard gaande ontwikkeling der Buitenbezittingen, kan niet verwacht worden. Zoowel Nederlandsch als vreemd kapitaal trekt zich terug, daar door de toenemende bureaucratie, gebrek aan ambtenaren, vaak ook hun onbekwaamheid, aanvragers van land- en mijnbouw-concessiën, maanden lang, ja zelfs jaren moeten wachten alvorens de Regeering een antwoord geeft op hunne verzoekschriften. Dit blijkt uit onderstaand entre-filet uit het Nieuws v/d Dag van 1 November 1912.

Met verzoeken tot erlanging van erfpachtsgronden valt dezelfde lakschheid te constatee-

[p. 372]

ren; op requesten tot de Regeering gericht in November en December 1910, is nu op het eind van 1912 nog geen beschikking genomen. Zoolang de Regeering niet in staat is, uiterlijk binnen 6 maanden tijd aanvragen te behandelen, is geen uitbreiding van land- of mijnbouw op groote schaal te verwachten.

Mijnbouw-vergunningen.

Eenigen tijd geleden vestigden wij er de aandacht op, dat een vergunning voor het doen van mijnbouwkundige opsporingen was aangevraagd den 15den Januari 1910, en dat door het betrokken Gewestelijk Bestuur die aanvrage pas werd bekend gemaakt onder dagteekening van den 28sten Augustus 1912.

Ruim twee en een half jaar was er met die aanvrage gesold, vóórdat kon worden geadverteerd dat zij was ingekomen! Wij meenden derhalve dat het Gewestelijk Bestuur, in casu dat van het Gouvernement Celebes en Onderhoorigheden, in deze wel wat actiever had kunnen zijn.

Naar men ons nu mededeelt, ligt in deze, en in de meeste dergelijke zaken de schuld niet waar men die in den regel zoekt. Het Gewestelijk Bestuur ontvangt weliswaar de aanvragen, maar alvorens die worden gepubliceerd, moet ‘het Mijnwezen’ er zijn licht over laten schijnen; dat heeft te onderzoeken of de aanvrage in den vorm is. En zulk een onderzoek duurt wel eens lang! Soms zelfs héél lang.

Zoo noemde men ons een vergunning die half Augustus 1910 bij het ‘Mijnwezen’ arriveerde, en waarop eerst in den aanvang van September 1912 advies werd uitgebracht. Het Gewestelijk Bestuur krijgt dan de schuld, doch deze ligt uitsluitend bij de uiterst trage manier waarop bij het Mijnwezen de zaken worden... behandeld zullen wij maar zeggen, al is ‘handelen’ een veel te mooi woord voor zulk sammelen en zeuren als daar geschiedt.

Het gebrek aan ambtenaren in alle takken van dienst is zorgwekkend, verhooging van inkomsten maar alléén in de lagere rangen zal niet kunnen uitblijven, maar vooral is het gewenscht dat hun rechtspositie bij de wet worde geregeld, zoodat landsdienaren niet langer aan willekeur van Chefs worden blootgesteld.

De toestand waarin het Politiewezen verkeert is en blijft allertreurigst, alle verbeteringen aan dien belangrijken tak van dienst ten koste gelegd is tot nu toe als lapwerk te beschouwen. Ketjoe-partijen, brandstichting van suikerrietvelden, inbraken, diefstal van vee, zelfs aanrandingen op den publieken weg op Europeanen blijven à l'ordre du jour; wij zullen ons echter onthouden al die bewijzen van machteloosheid der Regeering hier te melden, wij zouden dan wel eenige vellen vol kunnen schrijven, hetgeen de ons toegestane ruimte in de Lelie niet zou toelaten.

Wij willen hier alleen slechts aantoonen, dat de inlander - vooral op Java - geen dag zeker is van het bezit van zijn goederen, zoolang de toestand van het Politiewezen niet afdoend wordt verbeterd. Onder die omstandigheden zijn alle kosten door de Regeering besteed om den economischen toestand van den inlander te verbeteren, als weggeworpen geld te beschouwen Irrigatie, oprichting van landbouwcredietbanken, demonstratie velden om den inlander te leeren de opbrengst van zijn sawahs te verhoogen, verbeterd onderwijs, enz., enz. hebben alle ten doel het bezit aan goederen van den Javaan te vermeerderen. Wij vragen ons echter af: wat heeft de Javaan er aan als hij meer product van zijn sawahs krijgt en daardoor in staat is zijn veestapel door aankoop van vee te vergrooten, wanneer hij groote kans loopt dat zijn bezittingen door diefstal weder verloren gaan en hij bij ondervinding weet, dat de dieven zelden of ooit gestraft worden. Dit is niet alleen onze meening, maar de Javaan zelf denkt er ook zoo over, als regel bespaart hij dan ook geen cent voor den kwaden dag, veel liever verteert hij zijn geld door het geven van feesten of koopt prullen die onnoodig zijn, alleen uit vrees dat zijn geld den eenen of anderen dag hem ontstolen wordt. En daar niet een enkele, maar duizende Javanen zoo denken, vermeenen wij dat alle uitgaven om den economischen toestand van den inlander te verbeteren als weggeworpen geld is te beschouwen; men deed beter al die uitgaven te staken en dat geld alleen en uitsluitend te gebruiken om in de eerste plaats de politie te verbeteren: zonder dat is geen verhoogde welvaart van den inlander denkbaar.

Toch durft de Regeering den algemeenen toestand in Indië bevredigend noemen. Het is maar wat men bevredigend noemt.

A....Z.