Kunsten en Wetenschappen.
Roomsch.
Ons weten van het Roomsche geloof is een zeer oppervlakkig iets. In het algemeen staat de mensch er tegenover, zelfs al is hij Roomsch, als een onwetende. Alleen de geleerden, en de mannen van studie, zijn de aangewezenen om er het wezen van te doorgronden. Als leek echter moeten we ons weten uit oppervlakkige geschriften halen.
Jozef Leute heeft in die leemte voorzien door het licht te doen zien aan een werk, getiteld: Der Ultramontanismus in Theorie und Praxis.
Dit boek geeft nu eens alles om het wezen der Roomschheid te leeren kennen en doorgronden.
Wij leeren er uit: de oorsprong en ontwikkeling der ‘Kerk’, - want dat is toch maar de hoofdzaak. ‘De Kerk’ beslist, ‘de Kerk’ is de macht, ‘de Kerk’ is de hoofdzaak. Zeer zeker heeft dit alles eene goede zijde; de éénheid, de macht en de kracht blijft er door bewaard. Die in ‘de Kerk’ niet gelooft, moet er uitgaan of hij wordt er uit gebannen. Elke afwijking maakt den Roomschen mensch onmogelijk, brengt hem buiten ‘de Kerk’.
Ik zeg dit alles niet om kwaad te spreken, want Godsdienst is wederom heel iets anders; daaronder versta ik het willen leven naar een humaniteitsprincipe, welk ook.
In onze taal bestaan er monographieën van de ‘voornaamste godsdiensten; misschien zijn zij verouderd. De wetenschap is vooruitgegaan. De Archieven hebben op vele punten licht laten vallen.
Daarom is het van harte toe te juichen, dat onze nieuwe tijd ook nieuw licht verspreidt.
Haat of tweedracht mogen zulke boeken niet geven. De wetenschap kan verdeelen, maar de hoofden en harten moeten er koel bij blijven. Zelfs dan wanneer de vraagstukken, welke ter beantwoording liggen, kwesties zouden kunnen uitlokken, moèt men ze onder de oogen durven zien en naar recht en reden trachten te beantwoorden. Wie licht schuwt blijft in nacht en duisternis gehuld.
A.J. SERVAAS VAN ROOYEN.
Oud-Gemeente-archivaris.
Den Haag.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd