De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redaetie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Alle Brieven moeten, om in de d.a.v. week omgaand te kunnen worden beantwoord, uiterlijk Zaterdag-ochtend in mijn bezit zijn.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnende, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

S.P. - Vriendelijk dank; aan Uw verzoek is voldaan.

Mevr: G.v.d.H.v.D. - Nu U mij meedeelt abonnée te zijn geworden spreekt het van zelf dat ik U in de Lelie antwoord. Vermoedelijk had ik dat echter toch op deze plaats gedaan, omdat ik 't principieel niet billijk vind halve abonnés, of die slechts lezers zijn, wèl particulier te antwoorden, en abonnés tot de correspondentie-rubriek te verplichten. Daarentegen zou ik - ook als gij slechts zoo'n halve abonnée waart gebleven als tot hiertoe - tòch wel bereid zijn geweest Uw artikel aan te nemen, altijd mits het naar den inhoud voor den

[p. 510]

druk is geschikt. Ik kan heel goed begrijpen dat gij niet gaarne vergeefs werkt, en dat gij U dus eerst hebt willen vergewissen of ik eventueel zou bereid zijn een dergelijk artikel alsnog te plaatsen. Dat vind ik zeer verstandig van U gedacht. De gedachtenwisseling over dat onderwerp heb ik inderdaad gesloten, maar ik ben gaarne bereid een met Uw naam onderteekend artikel, van een getrouwde vrouw, die dus uitteraard recht van meespreken heeft, alsnog op te nemen. Echter, gij zult wel zelve begrijpen dat ik U geen plaatsing belóóf, vóór ik van stijl en inhoud heb kennis genomen, ofschoon die van Uw brief mij in dat opzicht reeds eenigen waarborg geven.

Nu maak ik U even een klein standje over Uw meedeeling, dat gij reeds zoo vele jaren hebt willen schrijven.... en 't niet deedt, omdat gij niet durfdet. Uw daarop volgende woorden maken echter in dat opzicht weer alles goed, en ik neem ze over, in de hoop dat ze anderen zullen opwekken mij óók te schrijven:

Ik vergat, dat een paar regels schrift, echt doorvoeld door een jonge zoekende ziel, wèl iets waard zijn voor een vrouw die karakters uitbeeldt. Ik wist toen nog niet dat een paar oprechte woorden, van een jonge vrouw, onbekend nog met schijn en leugen, een opfrissching moesten zijn voor een teleurgestelde, 's levens holheid doorzien-hebbende vrouw.

Zoo is 't precies. 't Belangrijke zit 'm waarlijk toch niet alleen in de uiterlijke dingen, maar in de eerste plaats in onze inwendige ervaringen, en in wat ze ons openbaarden van het leven. Ik heb reeds zoo veel achter de schermen gezien, uit zoo menigen brief, juist van verborgen leed, van hen wier leven uiterlijk onbewogen en onbelangrijk daarheen glijdt. Uit het hart geschreven is me ook, wat gij zegt van zoo menigen ‘zieleherder’:

Herders noemen die menschen zich, maar ze zoeken het lam niet op. Ze stooten het eerder terug, totdat het door doornen geprikt wegholt om niet terugtekeeren.

't Geen daarna volgt in Uw brief, de opheldering der reden die U dringt een artikel te maken, wil ik hier niet verder aanroeren. U-zelve zult dat vermoedelijk doen in Uw artikel; alleen wil ik U zeggen dat de wijze wáárop gij schrijft mij doet vermoeden, hoe gij juist hierover wellicht iets zeer lezenswaardigs zult schrijven, ten behoeve van andere vrouwen. Daarom verleen ik U gáárne plaats.

Uw excuus over Uw schrift is waarlijk onnoodig, want ik kan het zoo vlot lezen, en vind het zoo keurig, dat ik niets vermoeden zou van de door U daarover aangevoerde verontschuldiging, indien gij-zelve mij niet daarvan hadtverwichtigd. Hartelijk dank voor Uw eindelijk besluit mij te schrijven.

Mevr. R. geb. M. te V. - Uit Uw ingesloten postzegel vermoed ik, dat gij particulier antwoord verwacht. Met den besten wil ter wereld is dat mij onmogelijk. Stel U voor dat ik op alle dergelijke vragen als bijv. de Uwe particulier inging. Dan zou ik zoo iets worden van een levend adresboek, of zoo iets. Bovendien is de correspondentie ingesteld met de bedoeling dat ook anderen nut zullen hebben van mijne antwoorden. Dus, gij zult U met deze wijze moeten tevreden stellen.

Uw vraag luidt, of ik voor U een boek weet, ‘waarin gij alles kunt vinden wat tot den goeden toon behoort, als daar zijn: ontvangen, en afleggen van bezoeken, partijen, recepties, diners, gedrag aan tafel, correspondentie.’ -

En dan deelt gij óók nog mede, dat ‘het Wetboek van Etiquette’ U niet beviel. Ja, lieve mevrouw, dat verwondert me niets, om de zeer eenvoudige reden dat ik voor mij alle dergelijke etiquette-‘wetboeken’ vrij-belachelijk vind. Gij zult misschien zeggen: Ja, maar U weet hoe 't hoort, en, iemand die 't nog leeren moet, die maakt dan toch soms maar gekke flaters. Neen, lieve mevrouw, die maakt zij m.i. nog véél meer, als zij zich angstvallig toelegt op regels en vormen van 'n (dikwijls het zelf niet eens precies wetend) boek over etiquette. Want, dan wordt zij onnatuurlijk, en daardoor eerst recht ‘burgerlijk’. Gelooft U mij, niets merkt men gauwer op, als men zelf wèl weet hoe 't hoort, dan wanneer een ander angstvallig probeert zich aan voorgeschreven regels en wetten te houden, als aan de hand van 'n schoolboekje. Zooiets moet aangeboren zijn. En, als 't later moet aangeleerd worden, dan moet het leven dat doen, en niet 'n boekje. Wees natuurlijk, wees onbevangen, geef U zooals gij zijt, dan zult gij, zelfs al máákt gij soms een flater, nogtans een veel beteren indruk maken op die wezenlijk beschaafd en welopgevoed zijn, dan wanneer gij U-zelve stijf en boek-achtig vasthoudt aan eenige van buiten geleerde regeltjes; (die bovendien volstrekt niet onfeilbaar zijn, en zich in heel veel dingen voortdurend wijzigen naar de mode van den dag.) Een klein beetje takt is in al die dagelijksche-omgang dingen een éérste vereischte; de takt b.v. te voelen wáár ge welkom zijt, en wáár Uw bezoek blijkbaar slechts noodgedrongen wordt geaccepeerd, de takt van die gesprekken, die Uw buurman aan tafel pijnlijk kunnen zijn, te vermijden, van die onderwerpen op te zoeken, die hem zullen interesseeren, de takt van Uw gastvrouw iets liefs te zeggen zonder onoprecht te zijn (iets vriendelijks, over haar huis, haar kinderen haar toilet, wat dan ook, valt er allicht te bedenken), de takt van belangstelling te toonen in wat Uw gasten u vertellen, zonder voortdurend zelf-alleen te willen spreken, etc., etc. Zeker, er zijn algemeene opvoedings-voorschriften, zooals b.v. dat men aan tafel zijn vork niet peilrecht in de hoogte moet steken, terwijl men spreekt - zooals vele duitschers doen - maar zelfs in dat opzicht wordt er stééds veel gezondigd, óók door beschaafde menschen, zooals óók inzake het asperges-weten te eten, het léélijke zich-den-servet-omspelden om niet-te-morsen, etc. Geloof me, als ge ergens een welkome gast zijt, zal men U niet weren om zoo iets; veel eer zal men U daarentegen uitlachen als ge U dwaasangstig toelegt op schoolboekjes-vormen, die heel dikwijls getuigen van grove onwetenheid bij den schrijver. Ik herinner me eens ergens gelezen te hebben, in een duitsch etiquette boek, dat 'n jong-meisje, als ze ziek is ‘nooit den dokter liggend mag ontvangen.’ Ik vroeg me af, hoe 't arme kind dan eigenlijk haar kwalen zal moeten uithouden, als ze zóó preutsch moet

[p. 511]

doen? Of veronderstelt de schrijver dat ze eigenlijk per-se ingebeelde kwalen heeft? Van zulken onzin wemelen etiquette-boekjes. In ‘The Queen,’ een Engelsch dames-tijdschrift, komt ook voor een rubriek etiquette. Allerlei dames vragen daarin elke week plechtig aan: hoe lang ze moeten rouwen voor man, vader, kind, broer, wanneer ze 'n diamanten broche mogen dragen, en wanneer 'n mat-gouden, etc. etc. Voelt gij niet, met mij, 't belachelijke van zulke onnatuur? - Lady Bowie is een Engelsche high-life dame, die ook eens zoo'n boek over etiquette uitgaf, en er danig van langs heeft gekregen, om de dwaasheden over etiquette-onderwerpen die zij verkondigde. Een fransche auteur, wiens boek indertijd uitvoerig in dit blad is besproken, niet door mij, maar door mevrouw de Graaff - van Cappelle, is baronesse Staffe. Ook over haar werk heb ik in fransche bladen dikwijls met spot gelezen. Een bekend duitsch boek over 't zelfde onderwerp is: Etiquette-Plaudereien, van Graaf Platen. Van dit boek weet ik goed noch kwaad, alleen dat het in Duitschland-zelf welbekend is. Echter, vergeet niet dat de etiquette volstrekt niet in èlk land 't zelfde is, en dat men b.v. in Engeland anders tafeldekt in menige opzichten dan bij ons, ook bij 't groeten geheel andere opvattingen heeft, terwijl b.v. de duitschers, ir vele streken, elkaar ‘Mahlzeit’ wenschen, en hel hoogst onbeleefd vinden als gij U in een hôtel neven hen aan tafel zet, zonder te groeten, iets wat wij-hollanders onnoodig, en de Engelschen bepaald belachelijk vinden. Daarom, nog eens, ik zou, als ik U was, liever trachten van 't leven zelf te leeren dan van boekjes. Kan ik U nog helpen, dan wil ik het gaarne doen. Een boek over goede manieren, van jonkvrouw Rappard, bestaat in het hollandsch, maar is, meen ik, vertáàld uit het Engelsch door haar, althans vrij-bewerkt naar een buitenlandsch oorspronkelijk boek.

H.B. - Uw vriendelijke brief deed mij bijzonder veel genoegen. Het is mij gegaan, precies zooals ik 't U beschreef; toen die briefkaart van U kwam was ik midden in mijn werk, maar ik liet alles dadelijk liggen, om, midden erin, aan dat artikel te beginnen, ineens geïnspireerd door U. 't Is namelijk volkomen-wáár wat gij schrijft, als iemand, die nu eenmaal een bekenden naam draagt, zoo iets aanbeveelt, dan zijn ei heel velen, die het eerder navolgen, dan wanneer een anonymus hetzelfde schrijft. En als dat dan maar den armen misdeelden kinderen ten goede komt, dan hebben we immers beiden ons doel bereikt. - Ik herinner mij nu wel, dat gij reeds vroeger in de Lelie hebt geschreven, maar ik was dat vergeten toen ik Uw briefkaart ontving. Nu gij mij de onderwerpen in herinnering brengt, herinner ik mij zeer goed Uw naam.

Wat de rest van Uw brief aangaat, ik wil daarover niet heel uitvoerig zijn, op déze plaats, maar dit wil ik U toch zeggen, daar zit een persoonlijke reden achter bij die menschen. Zij verbeelden zich - ik zeg verbeelden, want het is niet waar - te zijn verongelijkt door mijn vader en mij in Suriname. Indien, gij mijn ‘Herinneringen’ hebt gelezen, dan zult gij hebben gezien hoe rondborstig ik erken, als heel-jongmeisje, en in eene als Gouverneurs-dochter voor mijn ongeleide jeugd niet geschikte officieele positie, heel dikwijls te hebben te kort geschoten, al meende ik het volstrekt niet zoo kwaad. - Ik stond er namelijk niet bij stil dat ik niet een gewoon jong meisje was, maar eene positie innam, die mij plichten oplegde. Mijn vader, zelf heel weinig stilstaand bij die zijde van zijn taak als gouverneur, wees er mij ook niet op. Zoo heeft inderdaad menigeen wellicht zich verongelijkt of beleedigd of achteruitgezet gevoeld, waarvoor werkelijk reden was, - al bedoelden we het niet zoo. Maar, in dit speciale geval zijn deze twee menschen op een dwaalspoor. Mevrouw heeft mij voor twee jaar eenige malen óók daarover geschreven; ik heb haar in de Lelie steeds vriendelijk geantwoord; ik heb haar zelfs, om haar mijn goeden wil te toonen, uitgenoodigd bij mij aan huis te komen met haar man, opdat zij hare vermeende grieven kon uiteenzetten, want ik wéét positief, dat ook mijn vader geheel onschuldig is aan het hem door hen verwetene. Twee jaar geleden schreef ik dezelfde taal, dezelfde boeken, dezelfde aanvallen op zoogenaamd christelijke menschen als nu; indien zij dus nu plotseling daarover zoo verontwaardigd zijn, dan denk ik dat zij nog steeds piekeren over hunne vermeende grieven van zóó vele jaren geleden, die geheel in hunne verbeelding bestaan, en die bij hen beslist voortkomen uit diezelfde eigenschappen, die gij hun thans toedicht, en in welk licht ik hen ook steeds heb beschouwd, toen, maar óók later, door mijne correspondentie met mevrouw voor twee jaar, eene correspondentie waarin mij een groote dosis van lichtgeraaktheid en zelfgenoegzaamheid voortdurend opviel. Enfin, ik kan er niets aan doen, en ik kan U alleen danken voor Uw verdediging van mij, en ook voor den vriendelijken warmen toon van uw brief. Als ik zoogenaamde christenen schilder, moet ik ze schilderen zooals ze zijn, vloekend in de binnenkamer, en huichelend, en gemeen knoeiend. En, ik geloof, die door U bedoelde menschen, en hunne partijgenooten, zouden heusch niet zoo gloeiend-kwaad op mij zijn daarover, als ze niet héél goed wisten dat ik de waarheid zeg, niets dan zuivere treurige eerlijke waarheid. Als ze portretten willen zoeken in mijn boeken, wat anders bewijst dat dan ook, dan dat ze op die werkelijkheids-personen zelf drukken daarmee het zegel van de huichelarij, door zelf te erkennen: Wat freule Lohman schildert past precies op hen! Nogmaals, veel dank voor Uw brief.

Lize. - Gij moet buitenlandsche bladen eens inzien, als Femina, the Queen, Ladies Pictorial, the Home Journal, Vie heureuse, etc., dan zult ge zien, dat ge U vergist, en dat ge zeer enghartig zijt. Overigens, wat U niet interesseert moet ge overslaan, dien raad geef ik iedereen op zijn beurt. Denkt ge b.v. heusch dat Uw gedachtenwisseling, over de ‘Jood’- òf ‘Israëliet’-questie, zonder uitzondering aan iedereen interesseerde?

Betsij K. - Ik dank U zeer voor Uw vriendelijk briefje. Ik heb intusschen reeds voldaan aan Uw wensch. Ge moogt mij gerust nog eens iets ter beoordeeling zenden, maar, inderdaad, 'n béétje geduld moet ge hebben. 't Spijt me heel erg, dat gij door zoo'n treurige reden zijt weer-

[p. 512]

houden mij met Nieuwjaar geluk te wenschen, en ik vind het dubbel hartelijk van U er nu nog aan te denken. Is het goed afgeloopen? Dat schrijft gij niet? Gij moogt mij gerust steeds schrijven. Denk er echter aan, dat gij moet zorgen, indien gij geen abonné zijt, mijn antwoord op de een of andere manier onder de oogen te krijgen. Ik zend geen aparte ex. aan niet-abonné's.

J.H.M. te K. - Ja, de ged. aan en over Ego is gesloten. En een ongeteekend stuk zou ik dus in het geheel niet plaatsen, achterna nog.

E.P.A.E.M. - ‘Gehoord en gelezen hebbende dat U veel met honden reist, richt ik mij tot U met een vriendelijk verzoek’, aldus vangt Uw brief aan. - Allereerst begin ik met U te verwijzen naar de correspondentie hierboven aan mevr. R. geb. M. te V. Want, ook van U vermoed ik dat gij op particulier antwoord rekent en dat is mij met den besten wil ter wereld onmogelijk. Ging ik daar op in, dan zoude ten slotte, wegens tijdgebrek, mijn correspondentie met de abonné's er onder gaan lijden, onder mijn particuliere correspondentie met niet-abonné's, iets waarvan gij-zelve de onbillijkheid zult erkennen.

Gij hebt groot gelijk dat gij Uw hond niet per mand wilt vervoeren. Op lange trajecten is dat eenvoudig-ondoenlijk, daar de beambten de hondenmanden gauwer laten achterblijven dan de koffers. Wij reizen wel eens met de twee honden van onze Marie op die wijze - die zijn het beter gewend dan de onze - en wij weten dus uit ondervinding dat, ook bij de beste zorgen onzerzijds, deze nalatigheid stééds voorkomt. In Duitschland, Zwitserland, en Italië kunt gij hondenkaartjes krijgen, voor elke klasse, en deze kosten ⅓ van den passagiers-prijs der gekozen klasse. In Noord-Duitschland echter zijn alleen coupés 3de klasse gereserveerd voor ‘reizigers met honden’ (m.i. een zeer uitstekende inrichting, daar dit alle getwist uitsluit). Met fooien kunt gij in de 1ste klasse in Duitschland, als gij alleen zit, echter véél bewerkstelligen in dezen. In ons land moet gij 3de klasse reizen; in de Staatsspoor dan nog alleen met de toestemming van de overige reizigers; de holl: spoor geeft honden-kaartjes 3de klasse. Op stoombooten en in funiculaires heb ik in Zwitserland steeds overal mijn honden meegevoerd tegen betaling, ik heb daar ook dikwijls gezeten met veel grootere honden dan de mijne. Het fooien-systeem is - met het oog op sommige daarop azende beambten, die 't U anders lastig maken, en op sommige plaagzuchtige reizigers - altijd zéér aanbevelenswaardig, reeds vóóraf, zoodra ge met Uw hond ergens arriveert. Het meebrengen van eigen meubelen in Zwitserland is zéér duur, (tenzij men als getrouwde vrouw komt, echtgenoote van een Zwitser). Tafelzilver óók wordt met zeer hooge invoerrechten berekend. Inderdaad is het (volstrekt niet alléén in Wiesbaden) over 't algemeen nóóit practisch met eigen meubels te komen in een gemeubeld pension of hôtel. Wilt gij Uw eigen meubels meenemen, dan moet gij ongemeubelde kamers huren; maar ik zou U beslist raden eerst in een pension of hôtel te gaan, en op Uw gemak uit te zien, en alles hier voorloopig achter te laten. De kamers in een pension of een hôtel eigenen zich gewoonlijk niet tot het bergen van extra meubilair, en het wordt óók uiteraard slecht verzorgd. Met photographieën enz., kunt gij U elke kamer immers tijdelijk huiselijk inrichten. Neen, gij hebt niets te veel gevergd van mij, integendeel, ik ben van ganscher harte bereid U alle mogelijke inlichtingen te geven, indien gij nog meerdere verlangt.

Mevr. de G. - B. - Even wil ik U hartelijk danken voor Uw lief briefje, en de wijze waarop U mij hebt geantwoord. Daarmede vervalt nu natuurlijk, zooals U-zelve óók reeds schreef, mijn antwoord op Uw vorigen brief. Veel hartelijke groeten.

G.W.E. - Al Uw werk heb ik aangenomen voor feuilleton; gij ontvangt te zijner tijd drukproef. Over Berlijn liet ik mij reeds uit in vroegere correspondenties. Vriendelijk dank voor Uw schrijven. Wilt gij zoo goed zijn Uw adres nog even per briefkaart op te geven, omgaand.

M.B. de L.F. - Voor zulke schetsjes als ‘Hilda’ is absoluut geen plaatsruimte in de tegenwoordige Lelie. Ik heb het vernietigd, daar gij geen postzegel insloot tot terugzending. Zij, wier bijdragen geplaatst worden, ontvangen honorarium èn present-ex. Maar ik zend niet-abonnés geen nommer toe met mijn antwoord omtrent aangenomen of geweigerde bijdragen. Intusschen zijt gij echter abonné geworden.

E.M. - Uw stukje heb ik geplaatst, en de verandering aangebracht. Ik dank U vriendelijk voor Uw briefje, en voldoe gaarne aan Uw verzoek U in de corr. te antwoorden, zooals gij ziet.