De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Zedelijkheids-Apostelen
Roman door Anna de Savornin Lohman.
(Vervolg van No. 29.)

‘Maar, kinderen krijgen is toch zooals 't in den Bijbel staat, in 't Oude Testament,’ - kwam Joosje zoo iets in den zin van hare cathechesatie. Ze vond het 'n groote teleurstelling, dat Ida, inplaats van haar geheim te bevroeden, en 't haar te benijden, zoo minachtend sprak over zoo'n gewichtige zaak, waar zij, als ongetrouwde, bovendien buiten stond, heelemaal.

‘Och wat.’ - Ida haalde de schouders op. - ‘'t Oude Testament. Daarmee kun je nu toch niet meer aankomen, in onzen tijd! Dat zegt Edward ook. En meneer Halm, onze secretaris, dien moet je daarover maar eens over hooren! Hij zegt dat lijfsliefde 't dierlijke is in den mensch, de léélijke begeerte, die je moet onderdrukken, en dat....’

- ‘Hé - Iet!’ - kwam Joosje preutschverwijtend er tusschen; ‘Ga jij naar zulke rare praatjes luisteren? Hoe kom je er bij? - Dat is toch niet voor 'n jong meisje.’

‘Zoo, en 't is zeker wél voor 'n jong meisje om den heelen dag te zien, van kind-af, dat 'r schoonzusters gaan bevallen, en dat 'r geengageerde broers walgelijk zitten te vrijen, en, om later, als de kindertjes er zijn, alle viezigheidjes te helpen bezorgen van dat kleine gebroed’ - riep Ida, in 'n gegriefd terugdenken aan haar vervelende jeugd, verbruikt tusschen oudere broers en zusters, die steeds over hun engagementen en huwelijken spraken, de a.s. bevallingen der moeders blijde of ontevreden aankondigden, met mama raadpleegden over de te kiezen verpleegsters, over den tijd waarin ‘het’ moest gebeuren, over allerlei, in een woord, dat hare jonge ooren en oogen opzogen, en dat haar nogtans bij elke passende gelegenheid werd naar 't hoofd geworpen, als zijnde ‘dingen waarover een ongetrouwde vrouw niet mag meespreken.’

Ietje's uitval echter bracht Joosje tot de gewone getrouwde-vrouw-conclusie, namelijk dat ze bepaald jaloersch was van diegenen, die wèl 'n man en kinderen hadden, en dus dáárom zoo ‘vreemd’ praatte.

‘Och kind’ - zei ze - met 'n sarrend air de dédain-blikje: ‘Geloof me - - Dat zijn allemaal van die theorieën - als je maar eerst zelf getrouwd bent.’ - -

‘Je doet alsof jij 't al jaren zijt - en er heel wat van afweet. - Maar ik verzeker je, als je er zooveel van gezien hebt als ik, bij Wies en Jetta, en bij de schoonzusters - - nou. - - - Ik moet jou óók eerst nog eens opnieuw hooren over 'n jaar of tien.’ -

‘Verbeeldt je - dan vieren we haast onze koperen bruiloft - Paul en ik - O, daar hoor ik hem’ -

Joosje, geaffecteerd, vloog op, om haar man, wiens auto voor de deur snoof, te begroeten op hare aanstellerige, teeder-lievige manier.

Hij zag er, met z'n kaal hoofd, z'n nooit iemand recht-aanziende oogen, z'n reeds dikwordend lichaam, niet uit, voor een jong

[p. 485]

appetijtlijk vrouwtje als Joosje, om wezenlijk op verliefd te zijn. Toch was ze het. Ze pakte hem luidruchtig om den hals, zoende hem, vleide zich katjesachtig tegen hem aan:

‘Heerlijk, dat je weer thuis bent. - - Zoo'n lange middag, zonder je! - - Vreeslijk’ - -

Mr. Hooph Huijgens, heel correct, steeds er op bedacht in den kring waarin hij zich had ingedrongen te toonen zijn deftige manieren, begroette beleefd Ida van Hechtern:

- ‘En freule van Hechtern heeft je toch nog wel zoo lief gezelschap gehouden’ - verweet hij - ‘Je bent ondankbaar’ -

Joosje bleef in 'n tooneelpose tegen hem aangeleund, om Ida te laten zien hoè gelukkig ze was, en met een haar, in haar eenzaamheid van ongetrouwde, flink jaloersch te maken:

‘Ja, maar niemand vergoedt mij mijn besten lieven man’ - zei zij theatraal. - ‘Dat zal Iet mij niet kwalijk nemen, dat ik dat zeg. - Nietwaar - Iet’? -

Ida voelde dat ze te véél was, tenminste, dat Joosje haar dien indruk wou geven! Ze nam dus quasi-hartelijk afscheid, met 't wereldschonoprecht glimlachje van over en weer elkaar wat wijsmaken, waaraan geen van beiden gelooft in zoo'n geval.

‘Dank je voor je gezellig kopje thee’.

‘Zoo lief van je, mij te zijn komen opzoeken. Kom je eens gauw terug, zeg? - Ik zal tegenwoordig wel hoe langer hoe meer thuis zijn misschien.’ -

Dat was 'n laatste directe toespeling. Maar Ietje, die het interessante feit trouwens al wist van derden, deed expres alsof ze 't niet opmerkte, zei niets. In haar hart vergeleek ze 't klappend gezoen, van Joosje op haren Paul, met de vergeestelijkte theorieën van meneer Halm. ‘Was 't nu niet net als die zei: Moest je de vleeschelijke begeerten niet kruisigen, en je ziel weten te verheffen tot 'n enkel geestelijke liefde, van gemeenschap des harten? Bah, ze rilde ervan, die zoenen van die frissche meisjes-lippen, op dien kalen, paffig-bleeken, verziekelijkten Paul! Hoe was 't mogelijk! Meneer Halm zei ook....’ - - - - - - - - - - - - - - - -

Al naar huis gaande riep Ida zich, in een soort extase, elk wroord voor den geest van den in hare oogen zoo hoogstaanden, zoo geheel anders dan gewone mannen zijnden meneer Halm, zonder in hare onnoozelheid in het minst te begrijpen, dat zij zelve hier evengoed reeds 't slachtoffer was van zinnenbekoring, van de aantrekkingskracht van 't eene geslacht tot het andere, als welke normale man of normale vrouw ook; - omdat die zinnenbekoring is natuurwet, en al 't andere onnatuur.

V.

Vader sla hen steeds in liefde gade,
Zoon des Vaders schenk hun Uw genade,
Uw Gemeenschap, Geest van God,
Amen - zij hun eeuwig lot,

Zegenend breidde ds. Wijk de handen uit, terwijl de Gemeente staande den aannemelingen die woorden toezong, vóór men uitéénging.

Bettie, 't kameniertje van Nannie Eduma de Witt-de Grevere, snikte hartbrekend van ontroering. In haar eenvoudig zwart japonnetje zag zij er bescheiden-lief uit, te midden van de meest tot een veel voornameren stand behoorende nieuwe lidmaten. De groote meerderheid van dienstboden werd met Paschen bevestigd, slechts enkele toevallige uitzonderingen gingen heden mede met deze veel deftiger afdeeling van dominee Wijk's catechesanten. Daaraan was het dan ook te danken, dat het gehoor bij deze gelegenheid bijzonder uitgelezen was. Om hare kamenieralleen zou eene Nannie Eduma de Witt zich waarlijk niet de moeite hebben gegeven van daag in 't kerkgebouw te verschijnen. Maar nu trof het zich goed, dat er juist een paar kennissen ook, dochtertjes van mama's vriendin, werden bevestigd, de twee freuletjes de Pol, tweelingen, blond en bleek, behoorende tot het Haagsche crême de la crême. Om die kon ze natuurlijk niet wegblijven. En daarom had ze dan ook genadiglijk aangekondigd aan Bettie: ‘Nu, wat zeg je daar nu wel van, dat ik-ook bij je bevestiging kom hooren Zondag?’

‘O mevrouw - dank u wel’ - had Bettie geantwoord, hóóg-vereerd met de voornaamheid, die op die manier mede op haar afstraalde.

Nannie vond het thans noodig in de kerkzelve een bewijs harer groote genadigheid en christelijkheid van ziel te geven door, nu de godsdienstige plechtigheid was afgeloopen, op Bettie toe te stappen, en haar in 't voorbijgaan te zeggen:

‘Ik feliciteer je hoor - ik hoop dat het je ten zegen zal zijn.’

Bettie snikte nog harder. De zaak scheen haar zoo te hebben aangegrepen, dat zij voor ditmaal hare dankbare gevoeligheid voor zulke genadigheden geheel en al erdoor vergat, en niet eens opmerkte hoe ook Joosje Hooph-Huyghens opzettelijk langs haar ging, en 't zelfs nog christelijk-nederiger deed dan haar nichtje Nannie, door erbij de hand uit te steken om haar geluk te wenschen. -

Met die uitgestoken hand bleef zij, Joosje, vrij gek staan, omdat Bettie 't niet eens zag in haar gesnik.

‘'t Was zonde en schande’ - zeiden verscheidene oude besjes, die bij iedere aanneming kwamen gluren en neuzen, en zich zelf aandoenlijk maken daardoor, ‘zoo'n deftige

[p. 486]

mevrouw, en die daar zoo christelijk zichzelf vernederde voor zóó'n meisje.’

‘Daar moet je weer 'n Eduma de Witt voor zijn’ - oordeelde 'n ander uit ditzelfde genre van kleyne-luyden publiek. ‘Die menschen, die Eduma's, waren zoo echt waarachtig vroom, die wisten nog eens wàt 'n mensch toekwam.’

- Want, Joosje had, evenals vroeger hare tante Geerte, iets geërfd van haar grootpapa's weergaloozen takt, om zich den kleinen luyden tot vrienden te maken, waar dat bij zulke openlijke vertooningen als vandaag goed stond. Nu zij-zelve Marietje in dienst had, 't zusje van Bettie, die dientengevolge wel eens in de keuken kwam bij haar, achtte zij dit een geschikte gelegenheid om eens in 't openbaar te laten zien, hoe christelijk-lief zij kon wezen, als zuster jegens zuster, tegen hare ‘minderen’, die ‘de Heer toch immers op een geheel andere plaats had gesteld dan haar’.

Met grootpapa en grootmama Eduma de Witt, die er eveneens gekomen waren terwille van de meisjes de Pol, ging ze nu met haar man naar huis, om bij de grootouders koffie te blijven drinken. De oud-minister reed des Zondags nooit; in dat opzicht te slim om zich te durven blootgeven. Van de hoofden der meeste aanwezigen, waarvan bijna elkeen hem kende, althans van uiterlijk, vlogen, wat 't mannelijk gedeelte betreft, de hoeden nederig af; mevrouw Eduma de Witt boog en knikte liefjes in alle richtingen, naar kennissen van voorheen en thans. Zij was steeds onberispelijk in het zwart in de laatste paar jaren, haar grijs haar eenvoudig-deftig gekapt onder den statigen hoed. Excellentie ging nog rechtop. Men kon hem z'n meer dan zeventig jaren niet veel aanzien. Hij droeg altijd een hoogen hoed en gekleede jas; gedistingueerde verschijning neven wien het ondanks zijn correcte kleeding uitgesproken vulgaire van zijn kleinzoon Hooph - Huygens steeds schreeuwend afstak. -

‘Wat toch 'n schande, dat Ber nooit bij Nannie is’ - zei Joosje, en keek verliefdtrotsch op naar haren Paul, terwijl ze meteen Nannie engelachtig toeknikte, die met haar moeder in 't wachtend eigen rijtuig verdween. -

‘Ber gaat nog al eens naar de Engelsche Kerk’ - kwam grootmama er vergoelijkend tusschen. Zij wist wel dat Ber - dien zij-zelve er herhaaldelijk op had gewezen, hoe 't niet aanging dat hij, bij z'n hofbetrekking bij de Koningin, zich nogtans openlijk afficheerde als niet kerkelijk, noodgedrongen nu en dan de Engelsche godsdienstoefeningen uitkoos, omdat die 't láátst aangingen en 't gauwst eindigden. -

‘'t Is toch véél aardiger als je samen gaat naar dezelfde kerk; - wat zeg jij Paul?’ - vond Joosje, altijd trachtend hem te bewegen haar iets liefs te zeggen.

Maar hij was zoo dikwijls abstract en knorrig sinds ze getrouwd waren, lastig en uit zijn humeur bij 't minste geringste.

Als hij dan weer 'n goeie bui had, verontschuldigde hij zich met 't vele dat hij aan z'n hoofd had tegenwoordig. En Joosje, vol bewondering, liet zich weer paaien. -

De Vermeulens, familie van de de Pol's, gingen óók te voet. Hermance leek dik, en niet jong meer, in haren zwaren bont-mantel nog, want 't was nog koud, ondanks 't voorjaar. Ze had een zomerhoed op om dáármede, met die lente, in overeenstemming te zijn, een grooten, breedrandigen, eleganten hoed, die hare rimpels overschaduwde, haar 'n bedriegelijk air gaf van nog niet zoo oud zijn als haar zwaar figuur 't al accentueerde. Vermeulen - op dit oogenblik minister van justitie - z'n lang-gekoesterde wensch, - ging, kerkscher en orthodoxer dan ooit dientengevolge, hoogopgericht, waardig steunpilaar van de rechterzijde, neven haar! Ze waren trouwens op dit oogenblik ook heel goed samen. Z'n politieke eerzucht had z'n zinnen bedwongen. Als minister van justitie van een christelijk kabinet was hij niet van plan zich van die domme afdwalingetjes te veroorloven, die indertijd aan wijlen meneer Horstenboer z'n zetel hadden gekost, en, aan diens toenmalige vrouw, thans de tweede mevrouw Eduma de Witt, zooveel diplomatie, om hem in den Raad van State onder dak te brengen daarna, als vergoeding.

(Wordt vervolgd).