De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Jubileum Mevrouw Betty Holtrop-van Gelder.
door Stella Mare.

10 Januari 1912.

Amsterdam viert feest!

Amsterdam jubelt! hèt Amsterdam, dat heden zijn gevierde actrice, Mevrouw Betty Holtrop-van Gelder haar zilveren jubileum ziet beleven.

Vroolijk wappert de vlag van ‘Americain’ en van ‘de Koninklijke Nederlandsche Schouwburg’.

Vroolijk ook wappert de vlag van het gebouw van ‘den Nederlandschen Kunstenaarskring’, waar te midden van kunstzusteren- en broederen, en vrienden en vereerders, de eerste, meer intieme huldiging begint.

Het is een gezellige zaal, die van den ‘Nederlandschen Kunstenaarskring’, de sociëteit van de Amsterdamsche artisten, op het oogenblik nog grootendeels vertegenwoordigd door dames en heeren uit de tooneelwereld.

Wat mij betreft, ik vind het altijd even gezellig op dien Kunstenaarskring.

De zaal is allergenoeglijkst - de tijdschriften, die daar liggen zijn uitstekend en met zorg gekozen, en voor ons, die belang in het tooneel stellen ook zeer interessant omdat ze ons kijkjes geven op tooneeltoestanden en

[p. 466]

beschouwingen over acteurs en actrices uit alle landen.

Alles wat betrekking heeft op het tooneel is daàr te vinden. De toon, die op den Kunstenaarskring heerscht, is genoegelijk en vriendschappelijk.

Het deed mij bepaald aangenaam aan, hoe eenvoudig en natuurlijk de omgang in dit tooneelwereld-milieu is, en het is aardig, voor buitenstaanders, die denken dat acteurs, in het dagelijksch leven ook buiten het tooneel, per sé uit macht der gewoonte, steeds comedie spelen - en dit geheel onwillekeurìg ook - te zien, dat zij daarentegen in den omgang zoo beslist vrij van pose zijn.

Met het ‘afschminken’ leggen zij geheèl hun rol af, en ze zijn zich zelf weer, eenvoudig - bijna kinderlijk, meestal uitsluitend belangstelling voelend voor dàtgene, wat er in het ‘plankenland’ gebeurt.

Geen wonder dus, dat het de Kunstenaarskring was, waarvan mevrouw Holtrop-van Gelder ook lid is, die haar bemind medelid de eerste hulde wilde brengen.

Om twee uur verzamelden zich allen in de feestelijk versierde zaal, waar, tusschen veel groen en bloemen, eenige portretten der jubilaresse de wanden sierden.

Het sloeg half drie.

Men stelde zich in twee rijen.

Nu zou het gaan gebeuren.

Op den achtergrond stonden reporters, en de photographen van alle bekende weekbladen, met hun toestellen. Groote spanning.

Daar opeens, gerol van een rijtuig - en eenige oogenblikken later trad zij, de heldin van den dag, aan den arm van den heer Bouberg Wilson binnen.

Achter haar, de lange sleep-dragend van de reseda-kleurige japon - crêpe de Chine over witte kant, - en het geheel afgezet met donker satin de laine in een donkerder tint, liep met kleine struikelpasjes Bob, de jongste der Holtrops, telkens trappend op de sleep, (o arme mevrouw Holtrop!), zich ook een Holtrop voelend op een dag als deze waarop ook hij in de ‘jubeling’ deelde, trotsch, dat hij overal bij mocht zijn - bij de feest-voorstelling in de schouwburg, en ook bij de nachtelijke receptie in ‘Americain’.

Groot gejuich, en eèn spontaan.. ‘lang zal zij leven!’ De Heer Bouberg Wilson geleidde de jubilaresse naar eene, der in het groen geplaatste zetels.

Naast haar namen de heer Holtrop en de klene Bob plaats, en later de beide dochters, de bekoorlijke talentvolle Marie en haar zuster, studente aan de Hoogeschool te Utrecht. Toen klonk van een der leerlingen van het Conservatorium ‘Achsah's Freudelied’ uit Händels ‘Josua’, wat grooten indruk maakte op haar, die aldus werd toegezongen.

Weer gejuich!

De Heer Bouberg Wilson nam het woord.

Warm en hartelijk, spontaan en innig waren de woorden tot mevrouw Holtrop door dezen voorzitter van den Kunstenaarskring gesproken.

Wij allen kwamen even onder den indruk en ik zag vochtige oogen - heùsch geen ‘tooneeltranen’.

Hij sprak Mevrouw Holtrop van hèel hèel vroeger, toen zij bij hem kwam, en hem vertelde, hoe gaarne zij naar de ‘Tooneelschool wilde.

Talent? - Dàt zou kunnen, - maar, o die leelijke Amsterdamsche spraak!’

Geen bezwaar. - Zij zou het overwinnen.

En zij heéft het overwonnen, en het meisje dat eens bijna werd geweigerd ‘aan de Tooneelschool’ voor haar leelijk Amstersch orgaan heeft nu de welluidendste stem, het heerlijkst buigzaamste orgaan, dat te denken is, en brengt juist door die stem iedereen in verrukking.

Mevrouw Holtrop alleen weet; hoèveel onafgebroken studie, hoèveel ijver daartoe noodig is geweest.

Nog veel meer zei de heer Wilson, - en wat hij sprak ging tot aller hart, omdat het uit het hart kwam.

Mevrouw Holtrop glimlachte telkens door haar tranen heen en toen de spreker zijn hartelijke toespraak had geeindigd, stonden groote tranen in de oogen der sympathieke actrice, die zoo menigeen door haár spel anderen tot tranen toe had bewogen.

Daarna applaus, en gejuich!

Toen een paar vriendelijke woorden van den heer Paul Stampa, die de jubelaresse namens de ‘Deûtsche Bühnengenossenschaft’ bloemen aanbood,

Weer gejuich en applaus!

Nu verscheen een der gebroeders van Lier, die mevrouw Holtrop over haar eerste engagement bij de gebroeders van Lier herinnerde.

Nadat zij in een openbare les van de Tooneelschool Mejuffrouw Betty van Gelder het fragment uit Schimmels ‘Anna Boleijn’ hadden hooren voordragen, boden zij haar spoedig daarop in 1886 een engagement bij hun gezelschap aan. Ze waren er trotsch op,

[p. 467]

dat zij, die bij hen debuteerde, nu als een zoò gevierde actrice voor hen stond.

Weer gejuich, weer applaus!

Toen, champagne! - ‘lang zal ze leven!’, veel geroesemoes en door-elkander-gegil - en lachen - en vroolijkheid - en groepeerende Photographen aan het werk - - een donkere zaal - toen, - een bliksemstraal van magnesiumlicht, - en - gekièkt, waren wij, - - en ‘het Leven,’ en ‘de Prins’ en de andere bladen zullen ons aanstaande week vertellen of de ‘kiek’ gelukt is.

's Avonds in een stampvolle zaal de opvoering van Friedrich Halm's drama ‘Griseldis’, arm kolenbrandersdochtertje, dat door haar schoonheid en haar onschuld, Percival op zich verliefd doet worden en met den ridder huwt, die geprikkeld door koningin Ginevra's spottende en tartende woorden er in toestemt de proef te nemen van Griseldis liefde.

Als deze de drie beproevingen doorstaan zal hebben, is Ginevra bereid voor haar te knielen, zoo niet, dan moet Percival voorde trotsche koningin knielen.

De drie beproevingen volgen.

Zij moet haar eenig kind afstaan, opdat Percival de genade van den koning zal blijven behouden. Zij wordt ‘hulpeloos, arm en naakt’ door Percival verstooten. Zij moet kiezen tusschen het leven van haar vader en dat van haar man.

Als zij alle proeven heeft doorstaan - en Percival dus ‘gewonnen’ heeft, dan vertelt Percival, dat alles slechts spel is geweest, de prijs voor een voetval van de trotsche koningin en Percival belooft haar al dat ontzettende leed nu dubbel te zullen vergoeden.

Griseldis echter, die zooveel doelloos geleden heeft, verlaat met haar kind de burcht om in de eenvoudige kolenbranderswoning bij haar blinden vader troost te zoeken.

Van het begin tot het einde ontroerde Mevrouw Holtrop ons door haar buitengewoon spel.

Griseldis leed was haar leed en wij allen leden met haar meê.

Voortdurend hoorde men met moeite-bedwongen snikken door de zaal.

Het leed hield ons allen omvangen.

Maar nauwelijks zakte het scherm, - of de tranen waren weggeveegd, - en men zag toen het scherm, na donderend applaus, weer opging, de arme Griseldis nog in haar grove pakje; maar nu niet meer droevig maar stralend van geluk, te midden van een schat van bloemen en om haar stonden commissieleden van de burgerij, leden van het damescomité, confraters en leerlingen der Tooneelschool, - en men droeg bloemen aan, altijd meer, altijd meer, - en men verdrong zich om ook aan de beurt te komen om zìjn krans namens dit of dát aan te bieden - en de leerlingetjes juichten en om wonden de geliefde leerares met guirlandes, en men sprak, de eèn na de ander - uit naam der confraters, die haar met een reuzenkrans, ook een mooien armband aanboden, uit naam van den Raad van Beheer, die haar een gouden-gedenkpenning schonken èn bloemen, en mevrouw Wensma, die even te voren als Ginevra haar zoo had geplaagd en gesard, - zij sprak haar vol liefde toe.

Zal ik u alle namen en vereenigingen opnoemen! - 't Waren er zoò vele.

Zelfs de Vrije Gemeente te Rotterdam en de Remonstrantsche Gemeente te Vlaardingen kwamen met prachtige bloemen mevrouw Holtrop huldigen.

En, er was eèn gejuich, één groote wijde vreugde, en voor ons, die veèl van mevrouw Holtrop houden, was het met haar een avond van groote vreugde.

Toen het scherm eindelijk dien avond voor goed zakte, heerschte er blijde opgewondenheid op het tooneel, terwijl in de zaal de stroom van menschen onder vroolijk gebabbel, en vol sympathie voor de jubilaresse zich huiswaarts begaf.

Neen, nièt allen begaven zich huiswaarts.

Leden van den Kunstenaarskring, commissieleden, confrateressen en confraters, togen naar ‘Americain’, waar mevrouw Holtrop-van Gelder receptie hield, en ongeveer half één door het Largo van Händel voor zang, piano en viool, werd ontvangen.

Veel zou ik u van dezen feestavond - o neen het was nacht, kunnen vertellen, maar plaatsruimte verbiedt mij al te uitvoerig te zijn.

Laat mij u dan alleen zeggen, dat iedereen verrukt was over de lieftalligheid en beminnelijkheid van de heldin van het feest.

Voor ieder had zij haren lieven lach, zij, de vrouw zoo vol distinctie, de actrice bij uitnemendheid, de liefdevolle moeder.

Geen oogenblik liet zij haren jongsten telg uit het oog, die zoo parmantig tusschen al die groote menschen door liep, zijn zusters, soms plagend in den hals kriebelde, of dan weer gauw een sandwich uit den vollen schotel nam

[p. 468]

en het smakelijk oppeuzelde, en iedereen vol trots vertelde, dat hij heusch heelemaal geen slaap had, ook toen de ‘groote menschen’ zich al vermoeid gingen voelen.

Het was een mooie avond.

Onvermoeid werd er gedanst. De tusschenpauzen werden gevuld met heerlijk vioolspel van den Amsterdamschen kunstenaar Wolters, of door fraaien zang van mevrouw Sternheim-Smits en den Heer Simon Denijs.

De stemming was opgewekt.

Ieder was verheugd, ieder genoot van zang of dans, of van beide.

Eindelijk, het was al morgen, moesten wij afscheid nemen, maar bij het verlaten van ‘Americain’, klonken nog steeds de slepende tonen der ‘Valse Brune’, en rose-, en blauwgekouste voetjes, in goudleeren schoentjes, bewogen zich nog steeds in sierlijken danspas over den gladden parketvloer.