De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Zedelijkheids-Apostelen
Roman door Anna de Savornin Lohman.
(Vervolg van No. 20.)

Nu kwamen de Vermeulen's binnen. Hermance Vermeulen was nu een ietwat gezette, niet meer jonge vrouw. Tot haar groot verdriet had zij die dikte gehouden uit haar laatste bevalling. 't Had een beetje een verwijdering gegeven tusschen haar en haar man, want zij verweet hem nu achterna dat het immers zijn schuld was - hij had het kind toch gewild - en hij zijnerzijds zocht daardoor zijn troost, zoo heel stiekem, elders nu en dan. O, heel onder de roos natuurlijk, maar, enfin, de ingewijden wisten het toch wel wat z'n snoepreisjes van tijd tot tijd inhielden.

Maar naar 't uiterlijk deed hij uitstekend in de Kamer, lang en slank nog, correct in alles, met z'n fijnbesneden gelaat, en z'n meeslepende overredende stem, waardoor zijn speeches altijd graag werden gehoord, ook door dames.

Hij voegde zich bij de groep waarvan de oue heer Eduma de Witt het middelpunt vormde.

- - ‘Dat hoofd-artikel in 't Vaandel, daarover hadden de heeren het. O, hij wist wel wie de schrijver ervan was, een veelbelovende jonge kracht, iemand dien ze gewonnen hadden voor de goede zaak. - Wisten de heeren dat niet? Nu, dan zou hij er hun 't fijne eens van vertellen. De groote Leider had dat zaakje weer zoo handig opgeknapt. De vader van dien jongen man namelijk, dien hadden ze uit de partij moeten dringen omdat hij van die onafhankelijke brochures schreef, - over 't Atjeh-vraagstuk - die niet te pas kwamen. O, 'n heel-geloovige man, een van de weinige officieren, dien 't ernst was met zijn godsdienst. Maar, dat ging nu eenmaal niet, nietwaar, dat hij brochures schrijven durfde, hoè het Atjeh-vraagstuk wezenlijk in elkaar zit, heelemaal indruischend tegen de politiek in van 't rechtzinnig ministerie.! Ze hadden hem toen natuurlijk losgelaten - natuurlijk. En z'n zoon, uit nijdigheid daarover, was bij een liberale krant gegaan. Maar de jongen had talent, dat had de Leider dadelijk wel gemerkt. En hij wist, door zijn vader, ook bovendien te véél af van 't achter de schermen. Daarom hadden ze hem wàt handig omgekocht. De Leider had hem zoo 's op 'n Zondag-morgen bij zich laten komen, hem gevraagd of hij, terwijl die-zelf vacantie nam, niet tijdelijk de redactie van 't Vaandel wou op zich nemen. Eerst had hij verontwaardigd geweigerd. Maar toen hij van de mooie financieele voorwaarden hoorde, en van de toekomst die hem beloofd werd, - hij was getrouwd ook al, had vroeg al zorgen, - enfin toen was hij overgeloopen tot de oude richting. Zeker, de vader nam 't hem kwalijk, vond dat 'n transigeeren met z'n principes, van daag zus, morgen zoo, al naar gelang je belang 't meebracht. Maar toch wèl weer 'n kranige zet van den Leider, hè, net iets voor hem.! Hij kende zijn luidjes.’

- - Excellentie Eduma de Witt kon 't nooit velen, als de Leider zoo in zijn tegenwoordigheid werd opgehemeld. Jaloersch tot in zijn vingertoppen was hij van diens invloed op iedereen in den lande, op de ‘kleyne luyden’ in de eerste plaats. Hij, de Excellentie, had enkel maar z'n Haagsch aristocratisch kringetje, de Leider had 't heele land achter zich.

En dan ook, hij voelde dat ze hem er buiten drongen, omdat hij oud werd; den naam zelfs van dat opkomende nieuwe licht aan 't Vaandel kende hij niet. - - Gelukkig dat Vermeulen dien juist noemde aan Fredi ten Have, die er naar vroeg. Nu behoefde hij tenminste niet te laten merken zijn onwetendheid. -

- - ‘Doesborg heet ie,’ - lichtte Vermeulen in. ‘Hij woont daar ergens verweg op Duinoord. - God mag weten hoe die spiksplinternieuwe straat heet. - Hermance, zeg, hoe hiet ie ook, die straat waar die mevrouw Doesborg woont, die ik je gevraagd heb wat te protégeeren?’

Zij kwam naderbij; zij had staan praten met Joosje; te druk, te jong doende, voor haar leeftijd, zich niet kunnende schikken in haar ouder-worden. - -

‘Obrecht-straat, de derde, of de vierde, - de láátste, die er is,’ - giechelde ze quasi-jonge-meisjes-achtig. - En, zich coquet naar de andere heeren wendend: ‘Ja, je moet wat doen voor je man. Vandaag die visite maken,

[p. 345]

en morgen dat dinertje arrangeeren, als je een goede echtgenoote bent, wat zegt U mevrouw?’ - -

Want mevrouw Eduma de Witt, de tweede, ruischte naderbij, spierwit, met een aristocratische langzaamheid van bewegingen:

‘Dat is onze taak, van christin, in de partij, nietwaar,’ beaamde zij lief-plechtig. ‘Onze echtgenooten staan wij op die wijze bij in den moeilijken strijd tegen de duisternis dezer wereld.’ - Met de jaren had zij het noodig gevonden steeds steiler-orthodox te worden. Zij sprak tegenwoordig altijd van haren christenplicht in alles, op de meest Gode-overgegeven wijze. - -

Maar ze moest weer nieuwe gasten te woord staan, freule de Wevere en Lizzy van der Hooph, die altijd onafscheidelijk samen kwamen. Lizzy van der Hooph, nooit vergetend iets onaangenaams te plaatsen als zij 't 'm leveren kon, informeerde hatelijk-belangstellend, hoe het die arme Geerte tegenwoordig ging.

Want, ze wist het wel. Dien naam noemen was een vergiftigde pijl afschieten. Maar mevrouw Eduma de Witt hield zich goed. ‘O, dank je, ze is tegenwoordig zoo gelukkig, nu ze zooveel vrede gevonden heeft in ons dierbaar geloof’ - zei ze effen. ‘Ik zeg altijd, de wegen des Heeren zijn wonderbaar en onnaspeurlijk. Langs doornige paden leidt Hij ons tot het Licht. - En je mama? - - Niet wel genoeg om mee te komen, zeker?’

Ze wilde door die vraag afleiding geven, want ze begreep wel dat mevrouw ten Have 't noemen van Geerte's naam gehoord moest hebben. Opzettelijk immers sprak die genieperd van 'n Lizzy zoo luid, nu die in de nabijheid stond. - Maar 't was al te laat, mevrouw ten Have, niet zoo handig in het zich goedhouden als zij zelve, had een harden vijandigen trek om haar mond gekregen, wendde zich af, verlegen en kwaad tegelijk. - -

‘'t Wordt onze tijd man,’ drong ze, ‘kom je mee.’ -

Fredi ten Have, die zich verlustigde aan den aanblik van appetytlijke Joosje, had eigenlijk nog niets geen lust weg te gaan. - Hij gaf de bruid 'n familiaar kneepje in den arm tot afscheid, dat zij van hem alleraardigst vond. Iedereen vond namelijk van meneer ten Have alles aardig, wat een ander heer niet werd toegestaan.

‘Nou, kleine meid - hou je goed - - Ik kom in de kerk hoor’ - beloofde hij. -

‘We trouwen in de Kloosterkerk - dat weet U toch’ - riep Joosje hem nog na.

Ze was zóó bang namelijk, dat de menschen denken zouden dat zij-ook aan dat burgerlijke doleeren meedeed, net als grootpapa.

Hij knikte haar lachend toe, volgde zijn vrouw, die juist Dorrit toestond nog wat te blijven. Want Dorrit stond midden in 'n troep jonge meisjes, en vertelde haar 't laatste nieuwtje, of ze dan nog niet wisten wáárom Belletje Verschuere die rustkuur deed?

‘Nu ja, dat wist zij óók wel, dat heette immers zoo tegenover iedereen, dat Belletje te druk had uitgegaan, dat ze dáárom van den dokter 't bevel had gekregen 'n rustkuur te doen voor haar zenuwen in Villa Elizabeth.

Maar, de waarheid, nu die zou zij, Dorrit, thans nu eens vertellen. Belletje wou en zou dien neef van 'r, René Verschuere, hebben. En ze wou 't maar niet gelooven, dat die toch heusch 't niet méénde met 'r, haar maar voor den gek hield. - En dàt trok ze zich zoo aan. - - Daarvan was ze zoo down tegenwoordig.’

Kleine Quips Weerdema van de Weerdema-state, wier ouders 's zomers op hun buiten in Friesland, en 's winters in den Haag woonden, kwam er tusschen, verlegen-eerlijk: ‘Heusch, Dorrit, je vergist je... Papa en mama kennen meneer en mevrouw Verschuere immers zoo goed - ze geeft niet om René - - ze heeft heel wat anders dan jullie meent.’ - -

‘Wat zou ze nou godsterwereld anders hebben?’ - riep Dorrit, ongeduldig omdat haar nieuwtje werd bedorven door die sikkeneurige Quips. - ‘Ik zeg jullie dat zij dol is op René.’ -

‘Geweest misschien’ - hield Quips vol, vastbesloten de afwezige te verdedigen, in een loyaal gevoel van plicht. ‘Maar nu is het dat niet meer, dat haar hindert. 't Is misschien dáárdoor 't eerst bij haar zoo gekomen van lieverlede. - - Maar 't is, dat ze nu gewetenswroegingen heeft, dat ze dit soort uitgaan-leven slecht vindt - ze is bij 't Leger des Heils geweest - in stilte -.’

De meisjes giechelden het uit. - -

‘Wie gaat er nu bij 't Leger des Heils? Ajakkes. Ze wil zeker zoo'n gek hoedje dragen, met zoo'n lintje er om heen.’ - -

Dorrit, die dat vroeg, vertelde schaterend erbij, hoe leuk Piet er uitzag met zoo'n Leger des Heils-hoedje. ‘Hij had er zich expres een voor aangeschaft; o je moest hem er mee zien. Om te gillen!’

‘D'r is toch wèl veel moois in’ - vond Quips, ernstig voor haar leeftijd, teer-uitziend, tering-achtig schepseltje. -

‘Zeg Quips - wat doe jij vroom ineens’ - plaagde de jonge mevrouw Eduma de Witt, geboren gravin de Grevere, haar. - Zij was onder de jonge meisjes-groep gekomen, heel elegant gekleed, heel jonge-meisjes-achtig uitziend nog, met het vorstin-air van haar moeder.

Haar aanbidder volgde haar op den voet. Want, iedereen immers wist het, hoe zij de jonge van den Bevelaer den heelen dag om zich heen had terwijl ‘Ber’ haar versjouwde

[p. 346]

echtgenoot, zich van dag tot dag meer verliederlijkte. van den Bevelaer was jonger dan zij; zij vond dat dubbel prettig, omdat het haarzelve verjongde van hem met een leeftijd te schijnen. Hij was een sinds kort in den Haag gevestigd advocaat, wiens oude adel hem dadelijk overal introducties gaf, en hij had veel kans aan 't departement van Koloniën te worden benoemd. Hij ging elken Zondag naar de kerk omdat z'n ouders 't zoo wilden, zonder nadenken erbij, als 'n familie-traditie, 'n oppassende, niet-heel-veel beteekenende jongeman, die zelf niet begreep op wat 'n gevaarlijken weg hij was, door zijn aanbidden van mooie Nannie Eduma de Witt. -

Quips, instinctmatig bang voor die haar onsympathieke vrouw, kleurde erom, om haar plagerij - had geen antwoord terug - moest het dragen dat de anderen meegiechelden:

‘Quips, bij 't leger des Heils, verbeeldt je!’

Ze stond, met haar theekopje in de hand, tegen de tafel met cadeaux geleund, zonder hoed of mantel, omdat ze bruidsmeisje was straks, en thans hielp de cadeaux laten bewonderen. Een heel eenvoudig licht-blauw-empire japonnetje viel slank langs haar neer, stond goed bij haar blond haar en doorzichtigrose teint. Ze was niet mooi, maar hare groote blauwe kind-oogen hadden 'n vriendelijk oprechte onbedorven uitdrukking, die haar heele gezichtje iets warm-zonnigs gaf. Men kon 't haar aanzien dat ze wèl gelukkig was, wèl harmonisch gestemd altijd. - -

't Trof van den Bevelaer, die tot hiertoe nooit veel acht op haar had geslagen, ineens: 't Was toch 'n zacht lief meisje, zooals ze daar stond zonder iets van de pretensieusheid en aanstellerigheid van de meeste Haagsche meisjes, of ook zonder de overmoedige kwajongens-achtigheid van Dorrit ten Have. Ineens viel 't hem op hoeveel onnatuur en gemaaktheid er was aan 't mooi van Nannie Eduma de Witt, die hij zoo onbepaald-bewonderde. En wat klonk haar stem koel-wreed, terwijl ze op hoogen toon vonniste: ‘Vogelbescherming en dierenbescherming en al die gekheid, daar kan ik me niet mee bemoeien. Als ik 'n aigrette wil dragen, dan doe ik 't hoor. De Koningin doet het in elk geval ook.’ - -

- ‘U bent immers bruidmeisje - nietwaar freule’? - vroeg van den Bevelaer, zich bij Quips voegend, om maar wat te zeggen, want hij wist het wel.

Zij knikte! ‘'k Verheug er me zóó op’, - antwoordde ze eenvoudig-blij. ‘Verbeeldt U, 'k ben nog nooit bruidsmeisje geweest. Leuk vind ik 't.’ -

‘Ik ben op 't trouw-dejeuner gevraagd,’ - vertelde van den Bevelaer, ineens dat als 'n pretje beschouwend, wat hij tot hiertoe 'n lamme corveé had gevonden, waarvoor hij niet durfde bedanken omdat hij protectie noodig had, die van zoo'n invloedrijken meneer als de oue Excellentie niet kon missen. Hij hád zijn benoeming toch immers nog niet.

Ze zeiden nu niets meer, quasi kijkend naar de cadeaux, ineens met 'n bevangengelukkig gevoel van weerszijden, van begrijpen dat ze elkaar gráág mochten plotseling. Quips trouwens had dat altijd wel geweten, wat van den Bevelaer aanging, maar, dat hij-ook nu zijnerzijds iets van belangstelling in háár voelde plotseling, dat zei haar intuitie haar, maakte haar wonderlijk-aangedaan.

(Wordt vervolgd).