De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Terug naar den eenvoud!
(Vrij vertaald naar T. Combe.)
(Vervolg en slot van No. 16).

Het heele programma voor den avond: bestuursvergadering, avondeten, 't passen van 't costuumpje voor den kleinen jongen, die omviel van den slaap, het uur werken aan den tafellooper, 't werd alles uitgevoerd met nog een extra, onverwacht nummer bovendien. Onverwacht voor mij ten minste; want Paul scheen 't te hebben zien aankomen. 't Was een nerveuse huilbui van tien tot elf. Ik zal er geen beschrijving van geven. Ik hield Lien in mijn armen; ik suste haar als een klein kind, en eindelijk bedaarde ze. Ondertusschen liep Paul in de kamer op en neer, zoo stom als een visch. Nauwelijks was de ontspanning gekomen, en lag Líen, losgeregen, en gedoken in de kussens op een gemakkelijken stoel uitgestrekt of - 't is haast niet te gelooven - ze vroeg dadelijk naar de biografie van Vinet, om toch haar leestaak af te maken.

- Als ik van avond geen uur lees, dan moet ik 't immers morgen inhalen, klaagde ze.

Maar nu viel Paul uit, en wat hij allemaal zei, dat was heel sterk uitgedrukt. Lien beefde ervan, maar wat 't wonderlijkste was, net als een onweer de lucht zuivert, zoo deed de boosheid van haar man haar goed, en bracht haar weer heelemaal op streek.

- Morgen, zoo was Paul's laatste woord, ga ik naar je presidente, en laat ik je uit die vereeniging schrappen.

- Ga je gang, man, zei ze. Ik ben er immers alleen in om jou.

Volgens de algemeene opinie was Lien een model-huishoudster. Haar vloeren waren zoo prachtig gewreven, dat men er wel twintig keer per dag zijn nek op kon breken. De tafel was altijd onberispelijk gedekt. Het dessert, al bestond 't maar uit een paar appelen of peren, was altijd smaakvol opgedaan met wat groen ertusschen in een schaal van oud porselein. De kinderen gingen altijd gekleed met een verrukkelijken eenvoud, naar Engelsche patronen, zei Lien, niet zonder eenigen trots. En die patronen kostten haar niet anders dan het beetje moeitje om geregeld te correspondeeren met een Engelsche dame die veel reisde, en die haar ook altijd ‘echte’ Russische katoen voor haar handwerken, en even echte Indische gember leverde.

't Kost niets dan een beetje moeite! Deze woorden kwamen herhaaldelijk in 't gesprek met Lien voor. Zoo droegen haar kleine jongens Zondags, of als ze bij hun vriendjes gingen spelen, beeldige witte serge pakjes, heel eenvoudig gemaakt, maar die telkens gewasschen moesten worden, omdat je er den minsten vlek dadelijk op zag. De kindermeid was elken Maandag in een afschuwelijk humeur, want 't wasschen van

[p. 297]

die pakjes en van de witte boezelaars van Lientje, die zich oefende in 't thee-schenken, dat kostte haar ondanks ‘'t beetje moeite’ haast een heelen middag.

- Mevrouw bedenkt ook elke week weer wat nieuws. Je hebt op 't laatst geen tijd meer om te leven, zoo hoorde ik haar op een avond tegen haar kameraad zeggen, toen ik langs de openstaande keukendeur kwam.

En ik dacht hij mijzelf: zoo is 't precies. De menschen maken 't zich druk, ze winden zich op en ondertusschen vergeten ze kort en goed om te leven. Lien's rijke vriendinnen getuigden van haar: Ze is toch een buitengewoon mensch; ze verricht wonderen met zoo goed als niets. Met niets? Ze betaalde die wonderen met haar eigen vleesch en bloed. Ze smolt er bij weg, als de sneeuw voor de zon. Vroolijkheid, jeugd, frischheid, alles verdween. En wat er overbleef, was niets dan zenuwen.

Toen de tafellooper af was, nam Lien het schilderen van een dozijn theekopjes ter hand.

- De geschilderde kopjes, die je koopen kunt, zei ze, zijn of vreeselijk ordinair en leelijk, of ze zijn te duur voor mijn beurs. Ik zal ze zelf beschilderen. Als jong meisje had ik een beetje talent voor dat soort van werk. 't Zal me niets kosten dan een beetje moeite.

Maar mijn verblijf liep ten einde. Ik heb dus nooit geweten, wat het gezin heeft uitgestaan gedurende die periode van de theekopjes, en hoeveel huilbuien die veroorzaakt hebben. Alleen kreeg ik twee maanden later van Paul het volgende briefje:

- Onze arme Lien is heelemaal op. Ik heb haar onder behandeling van een zenuwarts moeten stellen. En lange rustkuur zal noodig zijn. Gedurende haar afwezigheid zal mijn zuster het huishouden doen.

Ik kreeg herhaaldelijk bericht, hoe 't haar ging; ik zocht haar eens op in 't sanatorium, en met groote blijdschap vernam ik, dat ze na een verblijf van drie maanden weer naar huis kon gaan. Toen hoorde ik de volgende drie maanden niets meer, en ik begon al ongerust te worden, toen Paul mij schreef:

- Alles is nu bij ons op een anderen voet ingericht. Kom ons gauw eens bezoeken, we zijn verhuisd en wonen daar en daar.

Ik kom er net van daan, en werkelijk ik ben nog niet bekomen van mijn verbazing. Daar heb ik die lieve menschen teruggevonden een eind buiten de stad op een kwartier afstand van de school waar mijn neef leeraar is, in een alleraardigst ouderwetsch huisje, met een trap van buiten er tegen aan. Beneden zijn er vier vertrekken gelijkvloers en boven op zolder een stuk of drie kamertjes, voor de kinderen, voor de meid en voor de provisie. Voor het huisje staan twee mooie lindeboomen; aan den achterkant is een heel echte moestuin, maar waar toch ook nog wel een paar bloemen groeien. Lien wachtte mij bij de voordeur op.

- Mijn man heeft een staatsgreep bedacht, zooals je ziet, lachte ze.

Toen bracht ze mij in haar salonnetje, dat uitkwam op een oude, krakende galerij. We gingen bij de openslaande deur zitten, want om je op de galerij te wagen, dat was te gevaarlijk. En toen vertelde ze mij, wat er in 't laatste half jaar gebeurd was, en welke groote veranderingen in hun leven waren gekomen.

- En ik bevind er mij goed bij, dit kan ik onmogelijk tegenspreken, zei Lien. Ik was zeker niet sterk genoeg voor het moderne leven met al zijn eischen. Ik ben werkelijk heel naar geweest. Zelfs toen ik uit 't sanatorium terug was, had ik nergens plezier in. 't Nagaan van mijn huishouden maakte me kapot; ik kon de meiden niet uitstaan, en zelfs mijn kinderen kon ik haast niet zien. De kleinste moeilijkheden schenen mij onoverkomelijk. Maar ik liep nu eenmaal in 't gareel, en ik moest voort, voort.

Nu ken je mijn man, en je weet, dat hij lang denkt zonder iets te zeggen, en dan komt op eens Minerva uit zijn hoofd te voorschijn. Daar zegt hij op een goeien dag tot mij:

- Ik neem de leiding van de zaken in handen. Lien, je moet me gehoorzamen. - En je moet weten, ik verlangde niets liever dan dat. Ik verlangde slechts om mij te laten leiden, en zelf niet meer te denken. - We zullen onze levenswijze vereenvoudigen, zei hij. - Zooals Tolstoï, vroeg ik? want in den tijd toen ik veel las, had ik nogal wat van Tolstoï bestudeerd. - Zooals verstandige menschen, zei mijn man. We gaan verhuizen. Ik heb een woning op 't oog, die maar een bagatel van huur doet, daar zullen we onze vereenvoudigde levenswijs beginnen. - En als daar de aardappelen opgedaan worden, zei mijn man, laten ze dan open en bloot op tafel komen. Ik wil dat geknoei met die gemerkte servetjes niet meer hebben. Ik heb nu genoeg van dat roode borduurkatoen. 't Was grappig, zooals hij zich juist

[p. 298]

boos maakte over die servetjes, lachte Lien, maar gelijk had hij, dat moet ik erkennen. - 't Beste bewijs is wel, dat je er weer zoo rustig uitziet, en dat je weer dikke wangen krijgt, zooals vroeger, zei ik, haar een kus gevende.

- Ja, dat is waar, ik voel me uitstekend. Tot hoe ver een mensch gaan kan met dat vereenvoudigen, als je er eenmaal mee begint, dat zou je haast niet kunnen gelooven. Vooreerst neemt Lientje geen pianoles meer. Maar daarentegen maakt ze zich nuttig in huis; ze neemt stof af, en 's middags helpt ze met tafeldekken, want we hebben nu maar één meid. O, daar is ze, je kleine Lientje.

Mijn petekindje kwam juist de kamer instormen, een beetje verwaaid, maar met een stralend gezicht. Een beslist landelijke geur kwam mij uit haar kleeren te gemoet. Ze viel mij om den hals, en fluisterde mij in 't oor:

- O, tantetje, ik speel geen piano meer. 't Is zalig! En ik houd konijnen.

- Dat ruik ik, antwoordde ik lachende. Weer zuchtte Lien even. - Zoo zijn we nu allemaal, zei ze, veel minder in de puntjes en veel gelukkiger. En als ik dan denk aan 't ideaal, dat ik mij voorgesteld had, voor de kinderen vooral! Alles moest in zijn soort volmaakt zijn.... Je kijkt zoo rond in mijn salon. Wat zeg je ervan?

- Ik vind 't beeldig en veel behagelijker dan in 't vorige huis, waar je bij iederen stap gevaar liep de een of andere uitstalling omver te loopen.

- Ja, verbeeld je, Paul heeft al mijn aardige dingen op drie of vier na in een kast weggesloten. Drie of vier, dat is mijn rantsoen. Iedere week mag ik mijn twee Chineesche vaasjes en mijn bronzen beeldjes voor wat anders ruilen, maar Paul houdt den sleutel van 't magazijn in zijn zak. Dat scheelt een heeleboel met stof afnemen.

- O, ik heb een vreeselijken man, zei ze, lachende op den toon van een gelukkige vrouw. Elken avond moet ik hem van alles verslag doen; hij geeft me alleen een goede aanteekening, als ik weer de een of andere vereenvoudiging bedacht heb. En hij doet precies als een despoot; als je dat eens zag! Zoo moest ik die witte serge pakjes laten verven. Zoo'n donker blauwe kleur was veel beter voor de jongens, zei hij. Gelukkig was hij een beetje minder streng wat Lientje betrof; ten minste hij heeft mij nog niet bevolen om haar mooie witte boezelaars af te schaffen. Maar Lientje zelf spreekt er ook een woordje in mee, want ze houdt niet van witte boezelaars, omdat ik haar verbied, dat ze haar konijnen erin draagt. En dan heeft mijn man mij ook afgeleerd om te zeggen: 't kost niets dan een beetje moeite. Dat heeft hij gedaan door mij alles te laten berekenen tegen het tarief van het ziekenhuis, vijf gulden per dag. Volgens die berekening worden de kosten van al mijn tapisseriewerk onzinnig hoog.

- Wat, borduur je dan ook niet meer? vroeg ik op ongeloovigen toon.

- O, zoo heelemaal genezen ben ik nog niet. Ik maak nog wel handwerkjes, maar alleen als ik werkelijk niets beters te doen heb. De groote kwestie is, sprak Lien met een heel wijs air van geleerdheid op haar lief gezicht, om de betrekkelijke waarde van de dingen te kennen. Paul heeft me dat eens op een avond voorgerekend. Ja, zie je, we hebben tegenwoordig 's avonds den tijd om te praten, en om somtijds te lachen, net of we kinderen waren.

Meteen haalde ze uit haar vloeiboek een vel papier voor den dag, waarop met het eigenaardige schrift van Paul 't volgende te lezen stond:

Waarde-berekening.
Vrede in huis	100
Gezondheid	90
Goed humeur	80
Keukenzaken	70

(wat zooveel zeggen wil, als dat niemand uit zijn humeur moet raken, als er eens wat bedorven of aangebrand is)

Verhaaltjes vertellen aan de kinderen	60
Kleeding van de kinderen	50

- Dat is nu de manier waarop mijn man redeneert, zei Lìen. Zoo vindt hij dat kinderen blij moeten zijn, en dat het vertellen van een verhaaltje hen gelukkiger maakt dan een nieuwe bloese, naar een Engelsch patroon. Daarom heb ik ook een groot deel van mijn correspondentie afgeschaft, ten minste alles wat niet noodzakelijk was. Je weet niet, wat ik een tijd uitwin, nu ik niet meer aan dat noodelooze geschrijf doe. Ik ben ook heelemaal uit de beweging. In 't eerst heeft mij dat heel wat gekost, maar Paul zei: - Een mensch kan niet alles hebben, kies dus. - Ik heb den innerlijken, vrede gekozen - uiterlijk ook - en de gezondheid. Mijn huishouden is heelemaal niets buitengewoons meer, en wat 't artistieke betreft, zijn we erg achteruitgegaan. Mijn

[p. 299]

gewreven vloeren en mijn ramen laten heel veel te wenschen over, want de meid kan niet overal te gelijk zijn. Vroeger was ik een slavin van mijn boel, want 't was mij nooit netjes en keurig genoeg. En nu leggen we ons maar neer bij de middelmatigheid in alles.

- Behalve wat 't gezond verstand betreft, waarin je een zeldzame volmaaktheid bereikt hebt, zei ik, terwijl ik haar opnieuw een kus gaf.

- O, dat komt niet door mij, alleen door mijn man. Och, die arme man! Hij heeft bij al die hervormingen alleen aan mij gedacht, maar ik verzeker je, dat hij er ook bij gewonnen heeft. Vooreerst heb ik geen huilbuien meer. En dat is ook wat waard. Vervolgens geven we veel minder uit dan vroeger, en in plaats van zich half dood te werken met privaatlessen, heeft Paul nu nog vrijen tijd. Hij leest tijdschriften; hij werkt in den tuin; hij speelt met de kinderen, en hij wordt weer jonger. Je zult er aan tafel over kunnen oordeelen.

Zooals Lien 't al heel juist gezegd had, waren we bij 't middagmaal lang niet zoo in de vormen, maar veel gelukkiger dan vroeger. De kinderen hadden schoone handen, maar zagen er niet meer uit om door een ringetje te halen. Lien zette geen ongelukkig gezicht meer, als iemand bij ongeluk de symetrie van de zoutvaatjes en de fruitschaaltjes verbrak. Het dessert was met heel wat minder omhaal opgedaan, maar 't mooie, teere moedertje, dat naar ik vrees, altijd een beetje zwakjes zal blijven, had voor 't eten nog een kwartiertje gerust, en ze verheugde nu haar man en haar kinderen door een kalm, vriendelijk gelaat, en door vroolijke uitvallen, die haar twintig jaar deden schijnen, geen dag ouder.

Toen ik hen verlaten had, en rustig alleen zat in den trein, die mij naar huis terugbracht, toen dacht ik nog eens na over dit alles, en ik sprak tot mijzelf: - Dit zijn verstandige lui, maar zal hun voorbeeld navolging vinden?