De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus met verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Alle Brieven moeten, om in de d.a.v. week omgaand te kunnen worden beantwoord, uiterlijk Zaterdag-ochtend in mijn bezit zijn.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

Agnita. - Gaarne wil ik U weder terstond antwoorden, want ik ben zoo verheugd dat mijn woorden U goed deden. Zie eens, lieve Agnita, ik was blijde, dat ik, na afdruk van mijn antwoord aan U, van eenige gehuwde vrouwen woorden van instemming met mijn correspondentie aan U ontving, waarvan eene mij nog speciaal schreef: ‘Wat kent U de mannen goed. Het is een feit, dat het dom is hen in verzoeking te brengen als daartoe reden kan bestaan.’ Overigens, gij-zelve ook zijt met mijn meening volkomen 't eens. En toch voelt gij U bedroefd en ongelukkig. Dat is geen wonder. Natuurlijk heeft het gebeurde U een pijn gedaan, die de tijd alleen kan heelen. En dat zal hij ook, maar, gij moet daartoe zelve meewerken. En dat doet gij niet, als gij zoo voortdurend blijft ‘piekeren’. Pieker nu voortaan óók eens over Uw vele geluksjaren, over al de mooie herinneringen uit Uw huwelijksleven, en vraag U-zelve dan eens af, of gij niet dwaas doet één enkele zinnelijke afdwaling zoo tragisch op te nemen. Weet gij wat ik veel erger zou vinden, als ik getrouwd was, iets wat heel dikwijls voorkomt, wat de zedenwet volkomen toelaat, maar wat met dat al mijn geheele huwelijksgeluk zou vergallen! Ik bedoel een zoogenaamde geestelijke vriendschap tusschen een getrouwden man en een dame of jong-meisje van zijn eigen klasse, waarbij dan de eigen vrouw wordt beschouwd als nul in 't cijfer. Zulke toestanden komen heel dikwijls voor. Mevrouw doet het huishouden, zorgt voor de kinderen, etc., en een of andere tweede vrouw dringt zich en-passant tusschen haar en haar man, en houdt met dezen intellectueele gesprekken over zijn lievelingsonderwerp, of zijn vak, of zijn kunst, of wat dan ook, en wordt daardoor van lieverlede zijn vertrouwde en kameraad inplaats van zijn eigen vrouw. Al gebeurt er dan ook niets onzedelijks, en al blijft de verhouding ook nog zoo zuiver-geestelijk, ik zou mij in zoo'n geval veel dieper-ongelukkig voelen, dan wanneer mijn man zich in een oogenblik van plotselinge zinnenbegeerte had vergeten aan 't lijf van een andere vrouw, die hem alleen dáárdoor oogenblikkelijk had verlokt. Dat laatste is iets zuiver-zinnelijks, het eerste beteekent een elkaar naar 't innerlijke verloren hebben. En, als ik mijn man liefhad, zou ik hem juist naar het zieleleven willen behouden voor mij-zelve, niet graag zien weggeroofd door 'n ander.

Neen, gij hebt mij verkeerd begrepen waar gij schrijft: ‘U-ook spreekt van zijn liefde moeten terugwinnen, dus, daaruit volgt, dat U-ook gelooft hoe hij mij thans niet meer zoo liefheeft.’ Neen, lieve Agnita, dat geloof ik volstrekt niet. Ik geloof integendeel dat zijn vrijwillige bekentenis aan U een groot bewijs was zijner liefde, maar ik bedoelde met dat woord ‘terugwinnen’, dat gij hem niet moet toonen Uw verdrietige stemming, niet moet teleurstellen zijn groot vertrouwen in U, door erover te willen praten met hem, of door U-zelve beleedigd te toonen. Ik bedoelde in een woord dit: Vóór dat het feit gebeurde waart gij gerust en zonder zorgen. Nu weet gij dat het gebeurd is, en dat hindert U. Welnu, hoe méér gij hem dat laat blijken, hoe grooter de kans wordt, dat hij-ook zich eenzaam gaat voelen, en dat het feit zich dáárdoor, dus min of meer door Uw eigen schuld, herhaalt. - Een andere opmerking van U is, naar aanleiding van mijn verwijt dat gij niet hadt moeten op reis gaan tegen zijn zin: ‘Daaruit volgt dus toch ook, vindt U zelf niet: Uit het oog uit het hart.’

Neen, dat vind ik niet.

En ik zal U uitleggen waarom niet. Het hart heeft m.i. met de geheele geschiedenis niets te maken, maar wel.... het natuurlijk instinct van den man, dat hem nu en dan de baas wordt. Uw man kan met zijn heele hart U liefhebben, ook als gij afwezig zijt, en toch op een gegeven oogenblik overvallen worden door een begeerte zich te bevredigen aan het verlokkelijk lichaam van een vrouw, die niets te maken heeft met liefde in den zin van elkaar liefhebben. Waart gij-zelve er geweest, toen hem die behoefte overviel - en dat hij die behoefte misschien zelf vooruit voorzag bewijst zijn vrees U te laten heengaan -

[p. 223]

dan zou hij waarschijnlijk niet gedacht hebben aan die andere, maar dan had hij zich vermoedelijk tot U gewend. En waar gij nu zelve zegt dat gij-ook daartoe bereid waart, dat gij niets bang zijt voor nog een kind, of voor 't verliezen van Uw figuur, of voor wat ook, daar is het van U dubbel onverantwoordelijk dat gij nogtans zijt heengegaan, en het gevaar niet bijtijds hebt bezworen.

En dan is er nog eene andere mogelijkheid. Er zijn óók momenten waarin een man zichzelf schaamt tot zijn eigen vrouw te gaan, omdat hij weet dat hij haar te hoog stelt voor wat in hem is op zoo'n oogenblik. Er is dan nog juist genoeg betamelijkheidsgevoel in hem om te begrijpen dat hij zich aan een ander soort vrouwen moet bevredigen dan aan haar, die hij juist daarvoor te liefheeft.

Zeker, onbegrensd zou ik in Uw geval hem weer volkomen vertrouwen. Zonder dat is alle liefde voortaan dood. Denk U eens even in in zijn toestand, te weten dat gij hem niet meer vertrouwt, of maar half. Dat immers sluit uit alle ‘terugwinnen’. Al kost U dat ook nog zooveel zelfoverwinning, gij moet dat kunnen doen, hem weer even onbepaald vertrouwen; dat is het bewijs Uwer vergiffenis.

Gij ziet dat ik dadelijk omgaand antwoordde, omdat ik zoo blij ben dat ik U help. Ook ben ik zoo blij dat gij-zelve inziet hoe in die vrijwillige bekentenis van Uw man zulk een bewijs ligt dat gij hem móógt en kunt vertrouwen. Laat ik U ten slotte nog eens, in verband met deze geheele zaak, aanhalen wat een tot protestant geworden Roomsch Katholiek priester, dus zeer zeker een in dat speciale opzicht onbevooroordeeld geworden man, schrijft over de questie van de den Roomsch-Katholieken priester zoo dikwijls ten verwijt gemaakte onzedelijkheid. Deze ex-priester, professor G. Bartol, zegt in zijn Ondergang van Rome: ‘Bedenkt men dan niet dat er neven onkuischheid nog andere zonden zijn, als b.v. weeldezucht, leven ten koste der armen, egoisme, gierigheid, lasterzucht, enz. enz.’ Ik ben dat geheel met hem eens. Uw man is bezweken voor een verzoeking, die hem als man met zijn lichaam van man, te machtig is geworden, een zuiver dierlijk instinct heeft zich van hem meester gemaakt. Maar gij, als vrouw, hebt óók Uw gebreken. Gij-ook begaat Uw dagelijksche verkeerdheden. Ik ken wel huwelijken waarin ik de echtgenoote, die elken dag kibbelt met hare meid, die alle drie weken een andere heeft, of die nooit zorgt voor behoorlijk goed toebereid eten, of die altijd zanikt over hare kwaaltjes, enz., heel veel minder te verdedigen vind, dan hare, zich in een enkel begeerte-moment vergetenden echtgenoot. Toch wordt de laatste dan echter door iedereen gelaakt, terwijl de eerste zichzelve een heel brave en goede huisvrouw vindt, en wordt gevonden.

Maar nu neem ik van U afscheid. Schrijf mij spoedig nog eens als gij er lust toe gevoelt. Ik ben steeds tot Uw dienst.

Odillon. - Ik antwoord U particulier. Kassian, wat Uw ziekte betreft. Neen, naar ‘Papa’ ga ik niet, ook niet als ik in Parijs ben, ik houd niet van dit genre van stukken.

Verzoek. - Dat Uw briefje nu eerst wordt beantwoord, is omdat gij het zondt aan den uitgever; daardoor bereikte het mij langs een omweg. Indien gij mijn juist adres niet weet, dan komt een brief met enkel: den Haag ook wel terecht. Zulke brieven krijg ik dikwijls. Wat nu Uw verzoek aangaat, ik vrees, dat ik U van weinig dienst kan zijn, vooral wat U-zelve betreft. Uw zuster, die die actes heeft, zal misschien wel een aanstelling kunnen krijgen in onze koloniën, Tot dat doel veronderstel ik dat zij het best doet zich te wenden tot het departement van kolonieën, of tot een schoolopziener hier te lande. Uit het adres, dat gij mij opgeeft, leid ik af, dat Suriname misschien iets voor haar zou zijn. Wendt U dan tot den inspecteur van onderwijs daar. En nu, wat U-zelve betreft, 't Geen gij thans doet levert U blijkbaar geen voldoend bestaan op; welnu, dan zal het dat elders ook niet doen. Kunt gij niet adverteeren voor 't huishouden, of nog U voor iets anders bekwamen? ‘Schrijven’, en dat nog enkel op dat bepaalde terrein, is immers niets om zich voor aan te melden, als betrekking bij anderen, nietwaar! Kan ik U nog verder raden of helpen, dan wil ik het gáárne doen. Ik weet echter noch Uw beider leeftijd, noch iets van Uw gezondheid (wat de koloniën betreft), enz., enz.; daarom is het raden moeilijk.

S.M. van der H. te Amersfoort. - Ook Uw briefkaart ontving ik door den uitgever. Neen, zendt s.v.p. géén gedichten in.

J.H.D. - Hartelijk dank voor Uw brief. Ik begreep reeds niet waarom ik in zóólang niets van U had gehoord. Zooals gij terecht schrijft, deze zomerhitte was veel moeilijker te dragen dan de Indische. Daar is de avond ten minste koel, bovendien is men, wat kleeding, huizen, enz., aangaat, ingericht op het klimaat, maar bij ons hangt de warmte loodzwaar neer, en is alles ingericht op veel koelere zomers en op voortdurende afwisseling van temperatuur. Bovendien echter geloof ik, dat wij het in Nauheim nog veel heeter hadden dan de Hagenaars hier. Want die badplaats ligt zoo ingesloten, dat zij altijd in Juli en Augustus heet wordt, en weinig afkoeling heeft. Dus gij kunt U voorstellen hoe wij het er thans hadden. - Ja, ik heb inderdaad veel bloemen gekregen bij die gelegenheid, maar de Uwe heeft Marie-zelve mij beschreven, omdat zij-ook ze zoo bijzonder mooi vond; het was in-in-jammer. Ik kan alleen maar zeggen, dat ik 't innig gevoeld heb, al zag ik het niet zelve.

Ik heb meer gehoord dat V... niet meevalt; vooral omdat er weinig schaduw is. Ik wist niet dat er daar nagebootste catacomben zijn. Evenals Uw vrouw vind ik die te Rome bijzonder aangrijpend-interessant. De tocht daardoorheen behoort tot mijn onvergetelijke herinneringen.

Hoe aardig van dien hond! Ik vind zulke verhalen altijd zoo sympathiek. Wat de Lelie-abonnee aangaat, die gij daar te vergeefs hebt opgezocht, háár zal dat zeker enorm spijten, dat zij uw bezoek miste. Gij moest het haar schrijven dat gij het hadt willen doen. Dat zal haar stellig veel genoegen doen.

Neen, ik ben te S. nooit geweest. Van die

[p. 224]

geheele buurt houd ik niet, evenmin als van Brussel. Ik ga eigenlijk nooit dien kant uit. 't Geen gij van die graftombe schrijft is wel een bewijs vóór mijn stelregel, dat alle aardsche eer en heerlijkheid verdwijnt met de begrafenis. Vergeten is dan gauw genoeg alle roem, en alle loftuitingen verwaaien met den eersten wind die over het graf veegt.

Zooals gij gezien hebt, is Uw stuk geheel en al in orde in mijn handen gekomen. De toevoeging aan het slot vind ik uitstekend.

Ik ben recht blij dat gij mijn artikelen over de nadoenerij van de Engelschen, in zake de generaal Baden - Powell-verheerlijking, goedkeurt. Ook dat gij, in Uw positie, 't padvindersgedoe afkeurt, verheugt mij. Ik vind het een onkinderlijke opvoedingsmethode, juist geschikt om jongens pedant, aanstellerig, ingebeeld te maken. En ik heb nog nergens één bewijs gezien dat het tot iets goeds leidde. Maar nu over generaal Botha! Ik kan van hieruit niet beoordeelen in hoeverre uw optimistische voorstelling van de door hem gespeelde rol de ware is. Mij wil die voorkomen te zijn eene van eigenbelang. Maar, zelfs aangenomen dat hij inderdaad alleen heeft op het oog gehad het belang van de Boeren, dan nog vind ik het weerzinwekkend dat hij, na al het gebeurde, in persoon naar Londen kwam, om er zich als een der koloniale Premiers te laten bewierooken. In géén geval behoorde hij dáár; aan die verheerlijking van den Engelschen koning had hij niet mogen meedoen; dat wegblijven was m.i. een daad van piëteit. En daarom geloof ik dan ook niet dat hij het zoo eerlijk bedoeld heeft met de Boerenbelangen als gij aanneemt, maar wèl dat hij de belangen van generaal Botha heel netjes heeft weten te vereenigen met het zóógenaamde belang van de Republiek. Die kunst, van eigen-ik en staatsbelang dooreen knoeien, verstaan zoovéle Ministers!

Neen, uit vrees voor Engeland zal Duitschland wel geen oorlog aandurven met Frankrijk. Dat geloof ik ook. Als er echter eene moest komen, dan gunde ik die laatste knoei-natie den ondergang. Wat een troep! Maar, welk een bespotting van het ‘Vredespaleis’, die schandelijke willekeur thans in die geschiedenis van Italië en Turkije! 't Woord van Ibsen, dat het Vaderland aanhaalde dezer dagen, is wèl waar. God, wat walg je toch van de gemeenheid van politiek! En nu die atschuwelijke geschiedenis in Toulon! Dat is het lot waaraan jonge krachtige mannen blootstaan, reeds in vredestijd, en terwijl een der militaire artsen, die de gewonden behandelt, reeds heeft verklaard: Hieruit kunnen wij leeren hoe vreeselijk een oorlog zal zijn, want het geheele lichaam wordt vernield door dit kruit! En toch noemen al deze natiën zich christenen! Ja, ik-ook mag den Engelschman graag, om zijn distinctie. Maar de natie, als gèheel genomen, kan onverdragelijk hoogmoedig zijn. Aan den anderen kant echter vind ik zonder twijfel, dat zij er reden toe heeft; als ras vind ik het Engelscheras superieur boven ons continent-bewoners. Hartelijk gegroet.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.