De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Overzicht van de week.

I. Tramklachten.

Zooals ik in een vorig week-overzicht schreef, de Haagsche couranten zijn kwistig gespekt dezer dagen met anonyme klagers over ditten en datten. Ook voor onze Haagsche tram-directie valt daarbij wat af nu en dan. Over de al of niet gegrondheid der klachten van menschen die anonym schrijven laat ik mij principieel niet uit. Zelve echter wil ik, niet-anonym, der tram-directie, op eenige onbillijkheden attent maken.

Ten eerste: Waarom laat zij het toe dat de vieze vuile manden van sommige passagiers, speciaal op lijn 8, in den wagen worden op schoot genomen, tot last en bevuiling van de medereizigers? J.I. Maandag was ik, bij de Promenade, waar het steeds zeer volloopt voor lijn 8, in het middaguur, getuige van het volgende. Verscheidene net-gekleede dames moesten blijven staan, omdat zij werden achteruitgeduwd door een dringende, onhebbe-

[p. 212]

lijke, met manden en koffertjes beladen vuile bende, waarvoor zij uitteraard terstond op zij gingen. Op de Kneuterdijk verliet een inzittende dame de geheel volle tram, raakte met haar lichte japon zoo'n smerige mand aan, en deed daardoor een grooten vlek van haringen vischkoppen op! Zoodat zij genoodzaakt was onmiddelijk huiswaarts te keeren om zich geheel om te kleeden.

De eisch is daarom, dunkt mij, gerechtigd, dat men op lijn 8 verlangt van alle passagiers, dat zij geen hinderlijke, plaats-innemende voorwerpen, laat staan vuile manden, bij zich voeren. In plaats daarvan ben ik er insgelijks getuige van geweest, eenigen tijd geleden, dat in een volle tram een conducteur dwong een vrouw, die had betaald voor haar kind, dat kind op schoot te nemen, om daardoor een dame, die een reusachtig handkoffertje droeg, en de láátst-overgebleven plaats kwam innemen, gelegenheid te geven dit voorwerp naast zich te zetten op de plaats van het kind. De moeder protesteerde, werd echter afgesnauwd, 't publiek mompelde afkeurend, maar.... de dame kreeg haar zin.

Ten tweede: waarom worden degenen, die op het Plein gebruik maken van lijn 8, niet behoorlijk beschermd tegen de bedelaars, die zich speciaal op die lijn verdringen? Iedereen weet dat het instappen op lijn 8 gepaard gaat op het Plein met een lastig dringen, omdat men moet wachten hetzij midden op straat, op gevaar af dus van door auto's, fietsen, etc. overreden te worden, of aan den overkant, hetgeen echter meebrengt een veel verder-afstaan van de tram dan de midden op straat wachtenden. Daar nu degenen die verkiezen het eerste, als zijnde het veiligste, verreweg de talrijksten zijn, stormt, zoodra lijn 8 vóór rijdt, gewoonlijk een gansche bende van heeren en dames vooruit, om, haast je, rep je, een plaats te veroveren. Welnu, te midden daarvan dringt zich, reeds sinds jaren, een vuile, onoogelijke vrouw, met een paar verdorde bloemen, die het U letterlijk lastig maakt bij 't instappen, bijna U aan Uw japon vasthoudt; en onlangs was deze bedelares van nog twee anderen vergezeld, die eveneens U bijna vasthielden, en het tot het wegrijden van de open tram toe den inzittenden daarvan hinderlijk lastig maakten. Is hieraan niets te doen?

In het algemeen gesproken behoor ik tot hen, die de Haagsche trams uitstekend vinden, en de beleefdheid, geschiktheid, en netheid der Haagsche tram-conducteurs allen mogelijken, m.i. welverdienden, lof toezwaaien. Reden te meer waarom het plicht is op ergerlijke misstanden te wijzen als bovengenoemde gevallen.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

II.

Dat niet alleen het Haagsche maar ook het Amsterdamsche publiek aan ‘klachten’ over de tram doet, bewijst het bespottelijk manifest, dat de directeur der Amsterdamsche tram-maatschappij heeft moeten uitvaardigen, en dat luidt:

‘Er wordt door vrouwelijke passagiers geklaagd over onnoodige hulp, die sommige kondukteurs, door het aan den arm vasthouden der betrokkenen, bij het op den wagen stappen meenen te moeten verleenen, al kan deze hulp bij oudere passagiers of kinderen zeer gewaardeerd worden, zij zal toch door vele jongere vrouwelijke passagiers dikwijls als een ongewenschte vrijpostigheid worden beschouwd, ik verzoek dus dringend, zoo op te treden, dat deze verkeerde indruk worde voorkomen.

De directeur.’

De Vrije Socialist teekent naar aanleiding hiervan aan:

We worden wèl zedelijk in Amsterdam, op straat tenminste. In de kamertjes en in de zielen der menschen blijft 't even goor. En gewoonlijk bij hen 't meest, die naar buiten zoo erg over de zedelijkheid waken.

Precies zóó denk ik er óók over. De menschen, die zich op straat zoo benauwd-preutsch-aangedaan voelen over de honden-gedragingen, en de vrouwelijke passagiers, die zoo ontzettend-mannen-bevreesd zijn, dat ze de aanraking van 'n hulpvaardigen tram-conducteur ongepast vinden, die zijn gewoonlijk juist degenen die, in de binnenkamer, op allerlei vuiligheidjes en viezigheidjes zoo recht zich belust toonen. Zij, die wezenlijk rein van zeden zijn, zoeken niet dadelijk overal wat achter; 't valt hun niet eens op. Omdat hunne gedachten elders zijn dan bij 't wroeten in 'n zoogenaamde onzedelijkheid.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

III. Behartenswaardige Opmerkingen en Begripsverwarring.

Onder den titel Wreedheid schrijft de Bornesche Courant, in het nummer van Zaterdag 16 Sept., j.l. eenige beschouwingen over mijn stukje in de Lelie van 26 April 1911, No. 43.

De schrijver, mij in de zaak volkomen ge-

[p. 213]

lijk gevende, wijst tevens op de wreedheden begaan bij vele volksvermaken, als daar zijn: stierengevechten, hanengevechten, etc., op die van het jagen op vogels, enz., enz.. Dan echter voegt hij daaraan toe dat vele menschen, bij te overdreven dierenliefde, den mensch dientengevolge verwaarloozen.

En, omdat hij in deze laatste opvatting dwaalt, maar blijkbaar te goeder trouw dwaalt, zij hier gewezen op de begripsverwarring waaraan hij zich schuldig maakt.

Want, hij verwart twéè dingen: modezucht van aan 't een of ander stokpaardje willen meedoen; èn: wezenlijke dierenliefde, uit medelijden met elk van ons afhankelijk-schepsel, mensch, kind, èn dier.

Dat er in het eerste opzicht gezondigd wordt, òòk door degenen die van het ‘dierenbeschermen’ een mode-nuttigheids-stokpaardje maken, geef ik hem grif toe.

Maar ik, en velen met mij, komen op voor de dieren, niet in de eerste plaats omdat wij-zelf van hen houden, maar omdat wij het laf, wreed, min, onverantwoordelijk vinden, elk schepsel, dat in onze macht is, (dus óók den mismaakten, ongelukkigen gebochelde op de straat, van wien de schrijver vervolgens spreekt) te mishandelen, of te bespotten, of te kort te doen. Ik-zelve b.v. ben doodsbang voor een zeekrab; hetgeen echter niet wegneemt dat ik, toen ik op Scheveningen zulk een arm dier zag in het zand liggen, overgeleverd aan kwaadwilligen, terstond een jongen heb opgezocht, en met een kwartje heb betaald, opdat hij het weer terug zou brengen in het water - bij welke gelegenheid verscheidene ‘heeren’ en ‘dames’ mij uitjouwden. Op dezelfde wijze heb ik steeds elk dier dat ik helpen kon, spin, hagedis, welk dier ook, verdedigd of bijgestaan; mijn eigen persoonlijke liefde tot mijn honden heeft met die questie van ingeboren medelijden met het zwakkere en hulpbehoevende niets te maken. En zoo gaat het elken wezenlijken dierenvriend.

De schrijver wijst er op hoe een ongelukkige, die over straat gaat, dikwijls wordt bespot en veracht. Ik heb het van een mijner eigene, zeer orthodoxe familie-leden bijgewoond, hoe zij hare driejarige kleinste beval, bij wijze van algemeen amusement: ‘Doe Keesje van 't station weer eens na.’ 't Kind trok dan een soort bocheltje, maakte haar beentjes krom, en waggelde door de kamer, met de bewegingen van een ongelukkigen misdeelde. De zeer christelijk-bekende-staande moeder wrong zich haar dikke lijf daarbij van pret, en hare andere kinderen amuseerden zich natuurlijk niet minder.

En dat was een ‘hoogst beschaafde’ dame, met een jonkheer getrouwd, en zich heel prat-doende op eigen afkomst.

Maar heusch, geen enkele wezenlijke dierenvriend zal zulke misselijkheden begaan aan zijn evenmensch. Want, ècht mededoogen met het zwakkere - en dááruit komt voort de èchte dierenliefde - sluit in ècht mededoogen met elkeen en alles wat wordt verdrukt en bespot en veracht, en zich niet kan verdedigen; óók kind en mensch, die in dat geval verkeeren.

Ten slotte wil ik hier overnemen den behartenswaardigen wenk, die in deze beschouwing in de Bornesche Courant voorkomt:

Aan alle opvoeders, ouders en onderwijzers, zij de taak, de jeugdige gemoederen vatbaar te maken voor zachte indrukken, liefde te wekken ook voor de dieren, die immers ook zijn schepselen Gods.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

IV. Leer... en Leven.

Naar de leer noemen zich de heeren van de Rechterzijde, die, met een christelijk Kabinet, ons land regeeren: volgers van Jezus Christus, wiens woord zij verklaren te zijn uit God, en dientengevolge verklaren te hebben genomen als richtsnoer van hun leven. Welnu, bij monde van den goddelijken Jezus Christus leert het woord Gods:

‘Doch ik zeg U, wie U op de rechterwang slaat, dien wendt ook de linkerwang toe.’

‘Zoo wie het zwaard neemt, zal door het zwaard vergaan.’

‘Zegent die U vloeken, doet wel dengenen die U haten.’

Etc. Etc.

‘Maar, in de werkelijkheid, hoe handelen de volgers van het woord Gods, in hun leven?’

Een vrij talrijke menigte wachtte daar de uit het gebouw der Kamer komende leden op. Het bleken voornamelijk socialisten te zijn, die het vooral op den heer De Savornin Lohman, den leider der rechtsche coalitie bij het bekende adres besluit, gemunt hadden. Toen de heer Lohman te midden van eenige rechtsche leden het Binnenhof over wandelde, werd gefloten en de socialistenmarsch aangeheven, waartegenover een man van rechts de heeren begon toe te juichen. De heer Lohman en zijn politieke vrienden verdwenen door het kleine poortje, dat naar het Buitenhof voert, en de manifestanten

[p. 214]

wilden blijkbaar denzelfden weg uit. De bij de Kamer dienstdoende veldwachters vonden hierin termen om zich voor de poorten te plaatsen en die af te sluiten voor het publiek. Wie er nog door wilde, werd hardhandig teruggewezen. De sabels werden onmiddellijk getrokken en de veldwachters waren zoo zenuwachtig, dat een onzer collega's, die bijna een klap opliep, groote moeite had om, gewapend met een perspenning, doorgang te verkrijgen.

Het scheen ons toe, dat het sabeltrekken zeer overbodig was en dat een gemoedelijk woord, om de heeren Lohman c.s. niet te volgen, beter ware geweest.

(Vaderland.)

Wij hebben een christelijke regeering, een christelijk kabinet. En van háár gaat uit, zoodra een der hunnen wordt beleedigd: het sabeltrekken, het hardhandig te keer gaan, het beantwoorden dus van haat met haat.

Doe naar mijn woorden, maar niet naar mijn werken, geldt het ook hier.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.