De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Alle Brieven moeten, om in de d.a.v. week omgaand te kunnen worden beantwoord, uiterlijk Zaterdag-ochtend in mijn bezit zijn.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

Mela. - Gij moet nog een beetje geduld hebben met het antwoord op Uw andere brieven. Ik wil trachten U de volgende week te beantwoorden, maar ik ben door mijn lange afwezigheid eenigzins ten achteren gekomen, en kan niet iederen brief dadelijk afdoen. Dit kan ik U alvast in elk geval verzekeren, dat Uw veronderstelling, in een van die Brieven uitgesproken, als zoude ik U 't een of ander kwalijk hebben genomen, absoluut uit de lucht is gegrepen. Ik zou niet eens weten wat. Ik citeer Uw brief uit het hoofd. Er stond daarin iets van 'n correspondentie, waaruit gij een zin op U had toegepast. Ik was geheel en al verwonderd daarover, want ik kon niet begrijpen hoe gij U die beschuldiging zoudt kunnen aantrekken. Dit dus ter Uwer geruststelling. Wat nu Uw laatsten brief aangaat, ik geef U volkomen gelijk dat anonyme aanvallen afkeurenswaardig zijn, en ik doe dan ook mijn best steeds er op te letten dat al die gedachten-wisselingen, die van eenigzins persoonlijken aard worden, voluit zijn onderteekend. Om U de waarheid te zeggen begrijp ik niet goed wáárop Uw brief doelt in dit speciale geval. Misschien is mij een of andere gedachtenwisseling, van eenigzins grievenden aard voor den betrokkene, ontgaan, toen ik was in Nauheim? Of ook, misschien vindt gij iets ‘persoonlijk’ wat ik voor mij niet als zoodanig heb opgevat. In elk geval, in principe geef ik U volkomen en zonder voorbehoud gelijk; zooals ik ook bewijs door zelf steeds alles wat ik schrijf te onderteekenen. - Op Uw vraag, of ik 't edel vind een ander te bestrijden onder een pseudoniem, waar die ander zelf zijn naam noemt, en waar bovendien een persoonlijke antipathie er achter zit, kan ik U dan ook van ganscher harte antwoorden: Zoo iets vind ik zoo onedel mogelijk. Zelve heb ik die behandeling immers gedurig ondervonden; hoe tallooze malen word ik-zelve niet anonym uitgescholden in couranten en critieken, waar ik steeds mijn naam noem; en ook, hoe tallooze malen weet ik, met de meest stellige zekerheid, dat de schrijver ot de schrijfster is, om de een of andere reden, een vijand is van mij-persoonlijk, want, al is zijn naam niet bij 't publiek bekend, dat neemt niet weg dat het dikwijls achter de schermen is, na te gaan wie de daad beging. Waarschijnlijk ben ik, juist omdat dit soort van valschheid zoo gedurig wordt begaan, er dan ook zoo geheel onverschillig onder als het mij zelf overkomt. Echter neemt dat niet weg, dat ik een ander graag voor zoo iets wil sparen waar het in mijn macht staat; zoodat ik in elk geval de oogen zal openhouden. Dat beloof ik U.

Johanna. - Vóór alles kan ik U de oprechte verzekering geven dat geen haar op mijn hoofd er aan denkt U het oprecht zeggen Uwer meening kwalijk te nemen. Ik herhaal telkens opnieuw in de Lelie hoezeer ik 't op prijs stel, indien mijne abonnenten en lezers mij vrijuit en oprecht hunne opinie zeggen, ten eerste omdat ik eerlijkheid an und für sich prettiger vind dan vleierij, ten tweede omdat daardoor menig misverstand, dat anders zou blijven bestaan, kan worden weggenomen. In Uw speciaal geval geloof ik, dat gij mij gedeeltelijk niet geheel hebt begrepen, gedeeltelijk een andere levensbeschouwing nog hebt dan ik, omdat gij blijkbaar Uw best doet een idealiste te blijven, waar het leven mij leerde dat men veel gelukkiger is indien men geen groote verwachtingen meer heeft van ‘de’ menschen. Want juist dan vallen hier en daar de goede uitzonderingen U dubbel op, en, anderzijds, de groote meerderheid ergert U niet meer, want gij verwacht nu eenmaal niets anders. Ziedaar mijne levenswijsheid. En nu Uw vraag. Ja, ik méén 't volkomen, dat ik den laffen onderteekenaars van dat bewuste adres, gericht tegen onschuldige losloopende honden, alle kwaad toewensch. En ik zal U zeggen waarom ik dat hun toewensch. Omdat zij, als menschen, die wetten kunnen maken, (iets wat een dier niet kan), misbruik willen maken van hun macht als zoodanig, door de dieren te laten boeten voor wat de eigenaars misdoen. Dat is een lafhartige wreedheid. We zijn het er allemaal over eens, alle hondeneigenaars en hondenliefhebbers, dat losloopende, lastige, of gevaarlijke honden dienen te worden vastgehouden door hunne eigenaars. Het is echter een minne wreedheid zoo'n dier, dat 't niet helpen kan wanneer hij zijn aard volgt, dat ook dikwijls opzettelijk de straat wordt opgejaagd door onverschillige eigenaars, te willen hard vallen, en te gaan dooden zelfs, inplaats van te zorgen voor behoorlijk politie-toezicht, dat zulke eigenaars bekeurt en streng bestraft. Dit zelfde politie-toezicht dient óók te zorgen voor wegruimen van 't straatvuil! Het is onzin te willen beweren, dat honden de straten méér verontreinigen dan paarden, of dan de vieze auto-luchtjes, of dan de jenever-dronken men-

[p. 143]

schen op feestdagen. Wij betalen er belasting voor, dat dergelijke onreinheden verwijderd worden, en ik zie dus niet in, dat alleen 't hondenvuil zou moeten blijven liggen, omdat de straatreinigers in dat speciale opzicht niet aan hun plicht worden gehouden. Verder is het bovenbedoelde adres huichelachtig in de hoogste mate, want elk verstandig mensch (ik herinner U slechts aan de door mij in de vorige Lelie overgenomen artikelen van ‘De Vrije Socialist’ en ‘Voorwaarts’) haalt de schouders op over den ‘onzedelijken’ aanblik door de honden-verliefdheden veroorzaakt. Heusch, er gebeuren in de menschen-wereld, en op de straat, 's avonds, in de Boschjes, wáár ge maar wilt, heel wat viezer en gemeener dingen dan hondenvertooningen van bovenbedoelden aard. Meer dan een man, verontwaardigd over juist dat gedeelte van het adres, zeide mij dat. Het is echter met dit soort overdreven ‘reinheid’ als met die van een hier ter stede veelbesproken dame uit de eerste kringen, die van zoo'n extra ‘reine’ vereeniging lid was... maar zich met een dito ‘rein’ bestuurslid ervan vergat, mitsgaders de gevolgen van het ‘reine’ ongelukje. De zaak is genoeg belachelijk gemaakt indertijd om mij het recht te geven haar hier aan te halen, als 'n bewijs hoe het toegaat wanneer de menschen zoo overdreven quasi-rein doen. Juist dan... zoeken ze 't gewoonlijk achter de schermen. Maar, dit alles verdedigt nog niet mijn ‘hardheid’ - zult gij zeggen - van die adres-op-touw-zetters alle kwaad toe te wenschen.’ - Ik vind dat echter wel, omdat ik vind dat zij onverdedigbaar handelen waar het geldt weerloozen, aan hun overmacht overgeleverden. Dat zijn honden in beschaafde landen. Wie daarom op zulk een wijze optreedt, als in bovenbedoeld adres, die verdient, dat het hem zelf ellendig gaat tot zijn straf. Hoe ellendiger, hoe liever. Strafe muss sein - dat is mijn leer. ‘Dat men zijn ergsten vijand immers nog geen ziekte toewenscht’ - is zoo'n algemeen aangenomen lief gezegde, waarvan ik wel eens betwijfel of 't in den grond genomen wel altijd zoo gemeend is als zulke vergevensgezinde menschen je zouden willen wijsmaken. Ik heb nog onlangs een twist bijgewoond van een furie - mag ik de bewuste ‘dame’ wel noemen, - die, vijf minuten vroeger, aan 't verzamelde gezelschap de schoonste lessen had uitgedeeld over verdraagzaamheid, door de vingers zien, etc; ongelukkig kreeg zij 't een oogenblik later zelve aan den stok met een der aanwezigen, en zie, toen schold ze die uit voor al wat leelijk was, liet zich zelfs niet door haar man tot bedaren brengen, wilde van geen verzoening meer weten. Enfin, in elk geval echter doet het bovenbedoelde zinnetje van U niet hier ter zake, want ik wensch die menschen niet alles kwaads toe omdat zij mijn vijanden zijn, maar omdat zij weerlooze onschuldige schepsels willen vermoorden. Ik kom dus op voor anderen, niet voor mij-zelf. Mijn honden houd ik overal en op elke plaats stevig vast. Die zullen niet bekeurd, noch opgevangen worden wegens losloopen.

Thans haal ik, ten bewijze dat gij mij verkeerd hebt begrepen, nog eens aan Uw eigen woorden: ‘Er zijn helaas ook menschen, die niet met honden kunnen omgaan, die hun honden langs de straat laten slenteren, en er niet op letten wàt ze uitvoeren!’ Juist zoo is het. En juist daarom moeten niet de slachtoffers van zulke eigenaars maar de eigenaars-zelf gestraft worden. En ik verwijs U, ten bewijze dat ik niet de eenige ben, die er zoo over denkt, naar het stukje IV in: Overzicht van de Week, waar gij kunt lezen hoe vele fransche mannen en vrouwen van naam, bij monde van een Kamerlid, zich het lot van juist zulke slachtoffers aannemen. Het is een schande, een ten hemel schreiende schande, zooals sommige menschen hunne dieren mishandelen Ik heb eens hier op Scheveningen aangescheld voor een hond, die wanhopig jankte om in huis te komen. Men riep mij uit het raam der buren toe, dat ik vergeefsche moeite deed, daar iedereen uit was, en men elken Zondag aldus den hond gemakshalve buitensloot, den ganschen dag, zonder eten. Het dier maakte natuurlijk burengerucht, maar ik vraag U: moest hij daarom doodgemaakt, of zijn mispunterigen eigenaar? Ik vind den laatsten, gij moogt dat nog zoo ‘hard’ vinden, ik méèn wat ik hier schrijf, als 't op kiezen aankomt.

Nu een antwoord op Uw vraag ‘of ik in 't geheel geen geloof heb aan 't goede in den mensch’ Gelukkig wel. Ik verwijs U naar mijn: Overzicht van de Week in verband hiermede.

Er zijn heel wat menschen, op allerlei gebied waarvoor ik om de een of andere reden achting of eerbied heb, maar dat neemt niet weg dat ik 't menschdom, als geheel genomen, een egoist, dom, wreed, laagstaand soort schepselen vind, welke nog het beste worden in toom gehouden door de een of andere godsdienstige overtuiging, vooral als 't er eene is die hen bang maakt voor 't Hiernamaals. Slechts heel enkele uitzonderingen zijn goed en braaf en lief uit ingeboren goedheid en braafheid en liefheid. Overigens, gij schrijft zelve reeds zoo veel ondervonden te hebben, dat gij bang zijt Uw geloof in de menschheid te zullen verliezen. Wel, ik wil U dat geloof geenzins ontnemen, maar ik voor mij geloof dat men veel gelukkiger is bij mijne eigene duurverworven levensondervinding: Niet veel verwachtingen van den naaste, want dan valt hij heel dikwijls nog mee ten slotte; hoe geringer onze verwachtingen zijn, hoe meer kans er bestaat dat wij niet bedrogen uitkomen.

Ten slotte vindt gij, dat ik dikwijls zoo ‘hard’ antwoord aan niet-abonnés. Ik zou het prettiger hebben gevonden indien gij mij, ter staving van dit beweren, een of ander feit, een of andere bepaalde correspondentie, had genoemd, want het is moeilijk op een dergelijke, zoo algemeen-uitgesproken beschuldiging nader in te gaan. Er zijn onder mijn correspondenten verscheidene niet-abonnés, en er zijn er zelfs onder, die ik, omdat zij geen mede-lezers óók zijn, particulier het voor hen bestemde antwoord toezend, voor mijn rekening. Maar er zijn er zeer zeker ook velen, die zoo lastig en zoo veeleischend zijn, als het geen enkelen abonné invalt, en nu vraag ik U-zelve af, of gij het prettig zoudt vinden indien ik dezulken ten slotte vóór liet gaan, of zelfs op een lijn stelde met degenen die, gelijk ook gij, tot de abonnés of vaste lezers behooren, en als zoodanig in de éérste plaats recht hebben op mijn werkkracht en tijd. Ik heb ten eerste slechts een beperkte ruimte voor de correspondentierubriek, en ten

[p. 144]

tweede ook, bij den besten wil ter wereld, niet méér tijd tot mijn dispositie, dan die ik U allen ruimschoots geef. Indien ik dus, zooals ik in het begin van mijn redactrice-schap deed, de niet-abonne's even geduldig en even bereidwillig, ook bij de meest onredelijke vragen soms, antwoordde als de abonne's, dan zouden de laatsten zich met recht gaan beklagen. Gelijk ik hierboven zeide, in het begin van mijn redactriceschap was ik zoo dwaas (noem ik het nu) van alle dergelijke niet-lezer-vragers tòch te beantwoorden, dank, juist van dezulken, heb ik er nooit voor gehad. Ondertusschen breidde zich de belangstelling in de Lelie, speciaal in de correspondentie-rubriek, steeds uit, zoodat ik hoe langer hoe meer vaste lezers en abonne's kreeg, die tot dat doel bepaaldelijk abonné werden. Het spreekt vanzelf dat dezulken dienen voor te gaan, ja dat zij, tengevolge hunner toename, van jaar tot jaar, ten slotte alle plaatsruimte gaan innemen. Orde en regel moet nu eenmaal zijn in een redactie. Het is geen ‘hardheid’ maar enkel een orde-maatregel indien ik van degenen, die mij om raad of inlichting vragen, verlang dat zij zorgen de Lelie te lezen, voor eigen rekening of hoe dan ook, in plaats van te eischen van mij, dat ik, na eerst ongevraagd met hun manuscripten of wenschen of vragen te zijn lastig gevallen, nu óók nog zou moeten zorgen voor particulier antwoord, omdat het hun niet belieft zich op de Lelie te abonneeren. Ik heb reeds dikwijls genoeg gezegd, wat ik ook nu herhaal, waarom belieft het hun dan wel mij lastig te vallen? Dat ik op dezen regel uitzonderingen maak in meer dan één geval, waar er daartoe reden bestaat, is een feit dat menig niet-abonné kan getuigen, echter indien gij sommige zonderlinge, onredelijke, veeleischende vragen onder de oogen kreeg, juist van nìet-abonnés, en van niet lezers, dan zoudt gij wellicht begrijpen dat dezulken weleens een ‘hard’ antwoord verdienen. Vermoedelijk hebt gij dan ook aan een of ander antwoord van dien aard gedacht; ik kan niet nagaan wàt gij bedoelt, daar gij geen enkel feit noemt, noch eenige bepaalde correspondentie aangeeft. Daarom, alles saamgenomen, geloof ik dan ook, dat gij-zelve het bij het rechte eind hebt, waar gij schrijft: Misschien oordeel ik wel over iets waarvan ik geen verstand heb. - Inderdaad toch, gij zoudt eerst zelve moeten lezen zulke brieven, om te kunnen beoordeelen welke antwoorden zij verdienen.

Mij trof bijzonder Uw slotzinnetje: ‘Nu voel ik het ineens; 't is de angst voor Uw waarheid, die mij U deed schrijven’. - Juist, waarde Johanna, de meeste menschen hebben angst voor de waarheid, en zijn dan boos of teleurgesteld indien men hun die onthult. Dat heb ik mijn heele leven lang ondervonden, dat leugens om bestwil den meesten menschen broodnoodig zijn; daarvan leeft de Kerk, en leeft de Pers, en leeft de geheele ‘geordende’ maatschappij. Menschen die, als ik, de waarheid, de harde, wreede waarheid, van 't leven en van den schijn, waarachter men alles verbergt, onthullen, worden onprettige spelbrekers gevonden. Ik kan daaraan echter niets doen, dat de natuur mij zoo geschapen heeft, dat ik de waarheid zie, en te oprecht ben om die voor mijzelf of voor anderen te willen verhullen. Dat heb ik reeds menigmaal geantwoord aan dengenen, die zich over mijn ‘moed de waarheid te zeggen’ verwonderen, of er mij over complimenteeren: Ik zou niet anders kunnen zijn dan zoo; het is een mij aangeboren eigenschap, en eene die mij reeds menigeen tot vijand heeft gemaakt, omdat de meeste menschen, gelijk gij-ook, ‘angst’ hebben voor de waarheid. Weest overigens overtuigd dat ik méén wat ik zeide in den aanhef dezer correspondentie: niet alleen denk ik er niet aan U Uw brief kwalijk te nemen, maar zelfs waardeer ik Uwerzijds Uw oprechtheid in dezen, die U er toe dreef mij eerlijk te zeggen wat gij op het hart hebt. Daarvoor mijn welgemeenden dank.

Nora. - Hartelijk dank voor Uw toezending van dat hoofdartikel. De schrijfster deed er mij inderdaad genoegen mee, dat zij juist die zijde van mijn omstandigheden en karakter beschouwde. Daarom ben ik haar voor hare woorden zeer erkentelijk, en U voor de toezending ervan. Neen, ik las die critiek over Uw boek niet; ik lees principieel geen critieken, maar dit kan ik U wel zeggen, dat gij verstandig zult doen U er niets van aan te trekken.

Alberdine. - Voor zoover ik kan nagaan bedoelt gij met het adres in Parijs, dat in de Lelie zou zijn opgegeven, een door Rarda Lieftinck (zie Parijsche Brieven) genoemde vertrouwde gelegenheid, om in Parijs goedkoop onder dak te zijn. Echter betwijfel ik eenigzins of dit is wat gij bedoelt voor Uw dochter. - Misschien wil Rarda Lieftinck zoo vriendelijk zijn en zelve eenige inlichtingen geven. Wat Genève betreft, ik geloof niet dat Uw dochter daar het beste, zuiverstgesproken fransch zal leeren, ook niet dat haar de stad zal bevallen, ofschoon, wat dat laatste betreft, de opinies zóó verschillend zijn, dat een ander daaromtrent misschien een tegenovergestelden indruk heeft. Intusschen vestig ik Uw aandacht op een Vereeniging te Grenoble, ‘Comité du Patronage des Etudiants étrangers.’ Eene duitsche dame schrijft dienaangaande, in een duitsch blad, dat ik lees, hoe hare dochter, door bemiddeling van bedoeld comité, een zeer goedkoop en zeer aangenaam verblijf vond in de onmiddelijke omstreken van Grenoble. Gaarne steeds tot Uw dienst, en dank voor Uw vriendelijk schrijven.

Mevr. van E - E. - Ik heb U reeds in de vorige Lelie beantwoord, dat ik op Uw vraag geen raad wist. Thans vestig ik Uw aandacht op de correspondentie hierboven aan Alberdine; zou dat ‘Comité’ niet juist iets zijn voor U, om zich daartoe te wenden om raad? Wat Uw tweede vraag betreft, eene abonnee geeft op:

Ginneken bij Breda, pension dames Vrijbergh, Markt 8. f 2.25.

Rarda Lieftinck. - Ik vestig Uw aandacht op de correspondentie hierboven, aan Alberdine. En meteen bedank ik U zeer hartelijk voor dat andere.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

Nagekomen Correspondentie.

Greta te H. - Hartelijk, hartelijk dank voor Uw verrassing. Ik weet Uw adres niet te H., om U particulier te danken.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.