De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Varia.

I.
Een onverdiende beschuldiging.

In het laatste nommer van Het Toekomstig Leven, tijdschrift gewijd aan het verspreiden van spiritualistische beginselen, komt van de hand van den heer J.S. Göbel, een der redacteuren, de volgende corr: voor:

E.v.Z. te H. - Uwe gedachte of de ‘Holl. Lelie’, ‘de Blijde Wereld’, ‘Nieuw Leven’ mijn voordracht ‘Bijbel en Spiritisme’ niet zouden willen plaatsen is niet vrij van naieveteit, die meer pleit voor U, dan wel voor genoemde redactiën. Geen dezer bladen, aan wien ik een ex. ter beoordeeling toestond, heeft tot heden er een woord van gezegd. Ook de Standaard, het Centrum en de Tijd zwegen erover. Werkelijk hebben dezen praktisch gedaan wat U als bijna onmogelijk onderstelde: zij hebben ‘met afgewend masker deze getuigenis gepasseerd’.

De heer J.S. Göbel werpt hier een geheel onverdienden blaam op mijne onpartijdigheid, waar ik, gelijk al mijn lezers weten, bereidwillig en aanhoudend artikelen opneem ten gunste van het spiritualisme en over aanverwante onderwerpen. Waarom dus zoude ik met ‘afgewend masker’ zijn voordracht willen passeeren? De heer Göbel had rechtvaardiger en eerlijker gehandeld indien hij, alvorens de Holl: Lelie, - die steeds hare kolommen bereidwillig openstelde voor het onderwerp spiritualisme, - op één lijn te stellen met andere bladen, welke inderdaad dat onderwerp doodzwijgen opzettelijk, éérst had geînformeerd bij mij naar de reden van mijn stilzwijgen over zijn voordracht. Hij zou dan hebben vernomen dat ik, uit enkel plaatsgebrek, niet kon ingaan op de bespreking zijner voordracht, juist omdat er toch reeds méér ruimte wordt afgestaan aan het onderwerp spiritualisme en aan de daarmede gepaard gaande gedachtenwisselingen, dan aan sommige abonnés of lezers aangenaam is. Tevens zou ik hem dan hebben geantwoord, hoe ik, indien hij een bijzonder nut zag in het meer uitvoerig bespreken der voordracht door hem bedoeld, nogtans wel genegen zou zijn alsnog de daarvoor noodige ruimte te vinden. Door zulk een even onverdienden als onheuschen uitval tegen de Holl: Lelie werkt m.i. de heer Göbel-zelf zijn eigen bedoeling tegen, van gehoord willen worden in andere bladen dan zijn eigen orgaan. Immers, door zulk een voorbarig oordeel, neemt hij de goedgezinde en onpartijdige onder hen, waartoe hij de Holl: Lelie wéét te behooren, noodeloos tegen zich in. Van zijn eerlijkheid verwacht ik dat hij deze rectificatie in haar geheel zal over nemen.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

II.

In ditzelfde nommer van Het Toekomstig Leven vind ik, van de hand des heeren de Fremery, het onderstaande stukje:

Een onaangename ontdekking.

In den 9en jaargang van dit tijdschrift bracht ik op bl. 52 e.v. verslag uit van een zitting, gehouden met een, met de letter B. aangeduid persoon, die o.a. een zakdoek liet dansen, schijnbaar zonder eenige aanraking of mechanische hulpmiddelen. Dezer dagen echter maakte ik kennis met een bloedverwante van dien persoon, die mij verklaarde - en haar man bevestigde zulks - dat B. dat kunststuk vertoonde met behulp van een tusschen de beenen gespannen draad, waarop hij den zakdoek met zijn knoop liet rusten.

B. bezit volgens hen geen aasje occulte kracht, doch schept er vermaak in als anderen hem die

[p. 478]

toedichten. Ofschoon geen draad door ons is bespeurd, is mijn vertrouwen in de destijds door mij gedane waarneming door deze mededeeling dusdanig geschokt, dat ik haar thans als onzuiver beschouw, en mij genoopt voel mijn destijds daarover geuite, en in den tweeden druk van mijn ‘Handleiding’, alsook op verschillende openbare voordrachten, herhaalde meening te herroepen.

H N. DE FREMERY

Men moet hulde brengen aan den schrijver voor zijn eerlijkheid in dit openlijk hèrroepen. Echter, de vraag is gewettigd: Is het niet onverstandig dergelijke, op zóó losse gronden berustende ‘waarnemingen’, - die men dan later weer moet herroepen - terstond te gaan openbaar maken in ‘handleidingen’ en ‘voordrachten’ voor het publiek bestemd? Geeft men door zulk oppervlakkig doen niet zelf een wapen in de hand aan hen, die het spiritisme, en al wat er op lijkt, verklaren voor bedrog en leugen, en die de goedgeloovigen en naieven, die zich volgens hen laten beetnemen, uitlachen en bespotten? - In het belang van den ernst der zaak schijnt het mij plicht met zulke openbaarmakingen van niet-nauwkeurig-nagegane feiten voortaan voorzichtiger te zijn, dan de heer de Fremery blijkbaar gewoon is het te wezen. De tegenstanders, ook zij, die aan zijn eigen eerlijkheid niet twijfelen, zullen, na hetgeen hij onlangs eveneens openbaar maakte van door hem ondervonden bedrog, - overgenomen met gretigheid in verschillende couranten, - en na hetgeen hij nu, zóó kort daarop, weer moet hèrroepen in een ander opzicht, thans met een schijn van recht kunnen zeggen: Wat beteekenen ten slotte de ‘waarnemingen’ van een man, die nog wel leider van de richting is, maar zóó telkens en zoo gemakkelijk zich laat beetnemen als in den laatsten tijd het geval wordt.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.