De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij,

[p. 463]

die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus met verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

Maris Stella - Zooals gij ziet vind ik uw schrijven zeer zeker de aandacht ten volle waard, en begin dus met U er heel hartelijk voor te danken, speciaal óók nog voor de goede wenschen voor Nieuw-jaar daarin vervat. - Arme levensmisdeelde, hoe heeft uw vertrouwelijke brief mij diep-ontroerd, omdat er, bij alle verschil, toch zooveel in stond omtrent uw jeugd, dat ik-zelve óók zoo heb doorgeleden. Wij kunnen dit hier op deze plaats niet nader bespreken zonder U te verraden; helaas, uw brief bevestigt voor mij weer voor de zooveelste maal mijn innige overtuiging, dat er veel, ontzaggelijk veel gezondigd wordt door vele ouders aan de jeugd-jaren hunner kinderen, door egoïsme, gemakzucht, zich niet in hun lot en gedachtengang verplaatsen. - Ook wat gij schrijft dat gij altijd alles in het leven zoo zwaar hebt opgenomen kan ik mij best indenken, omdat het mij, toen ik jong was, ook zoo is gegaan. Echter, van lieverlede, vergelijkende en ondervindende, ben ik tot de geheel tegenovergestelde levensbeschouwing geraakt, van niets wat van deze aarde is zwaarwichtig op te nemen, omdat alles vergaat, alles; omdat wij-zelven een zoo korten tijd slechts op aarde verblijven, dat het niet der moeite waard is onszelven dat kortstondige bestaan te vergallen met tobben en zuchten over dingen die wij niet veranderen kunnen, of die ons nu eenmaal worden opgelegd als niet van ons af te nemen kruisen. Het woord van De Genestet: Durf te leven, heb ik na dien tijd steeds gemaakt tot een mijner lijfspreuken. De meeste hedendaagsche menschen zijn te zwak van geest en te lamlendig om zich van kant te maken, (let wel dat ik alleen ongeloovigen op het oog heb, want het spreekt van zelf dat geloovige menschen door hun geloof hiervan worden teruggehouden), maar zij begrijpen niet hoe het dan ook, wanneer zij eenmaal blijven leven, hun plicht is aan zichzelf zoowel als aan anderen sterk en blijmoedig op zich te nemen elken tegenspoed dien het leven biedt, zoo ruimschoots biedt. - Denk niet dat ik dit schrijf met het oog op U-zelve, want gij hebt uw deel wèl ruimschoots te dragen gekregen, en al wat gij daaromtrent schrijft is, reeds op zichzelf beschouwd, meer dan genoeg om het diepste medelijden met U te gevoelen. Maar hoe heerlijk is het dat gij het nu zoo goed hebt! Ook op dat punt kan ik niet duidelijker zijn uit vrees U te zullen verraden; echter zult gij mij wel begrijpen indien ik U zeg, dat ik-ook die vrouw waarover gij schrijft heb ontmoet, en van haar een hoogst sympathieken en liefdevollen indruk meenam. Alles wat gij schrijft over de R.K. verpleging en de R.K. zusters beaam ik van a - z. Zelve lag ik vijf maanden lang in het stedelijk ziekenhuis te Bonn, bediend door R.K. zusters, en, wat ik daar heb bijgewoond en heb gezien en ondervonden heeft mijn onafgebroken eerbied en dankbaarheid afgedwongen. Nooit zal ik dan ook ophouden te getuigen tegen het onrecht dat men den Roomsch-Katholieken aandoet door hunne liefde-zusters en liefde-broeders te willen belasteren, waar het geldt hunne werken van barmhartigheid, de geheele wereld door, en reeds zoovele eeuwen lang. Dikwijls denk ik, een geloof dat zulk een kracht geeft tot een mooi leven leiden gelijk dat der religieuses is, moet zijn het ware geloof, en, ik ben ook vast overtuigd, de woede der protestanten waar het Rome geldt, hunne onverdraagzaamheid en boosaardigheid ten opzichte van Roomsch-Katholieken, zij komen niet voort uit tegenzin tegen der laatsten zoogenaamde ‘be-krompenheid’, maar enkel uit afgunst en gevoel van eigen minderheid. Immers, op wezenlijkbekrompen menschen, op hen, die men wezenlijk minacht wegens hun domheid, maakt men zich niet kwaad; men gaat hen integendeel schouderophalend voorbij; de protestanten echter doen dat niet maar zijn voortdurend woest-boos tegen de Roomsch-katholieken; waarom, omdat zij zich bewust zijn m.i., dat deze beter leven en voor zichzelf gelukkiger zijn, en dáárdoor meer tot stand brengen, dan zij-zelven.

Gij moogt mij zeer zeker Uw werk ter beoordeeling zenden. Ik beloof U dat ik het spoedig zal lezen. Naar Uw stijl en Uw wijze van geregeld alles vertellen te oordeelen, zou ik denken dat gij blijkbaar beschikt over een logischen gedachtengang, en weet voet bij stuk te houden.

Wat spijt het mij dat gij er niet eerder toe zijt gekomen mij te schrijven, en hoe innig hoop ik, nu gij er eenmaal toe zijt gekomen U aan mij te uiten, dat ik den naam, dien Uw vriend mij geeft, van Uw geestesvriendin te zijn, steeds meer en meer zal verdienen kunnen. Juist dat wil ik ook zoo gaarne wezen voor de velen die ik kan návoelen in hun intieme lot en leven, wanneer zij dat mij toevertrouwen willen; er wordt, naar het innerlijke, verborgene, zoo véél geleden, door allerlei menschen, niet-waar? En dan gaan zij aan elkander voorbij, eenzaam zich voelend en verlaten naar de ziel, en dikwijls, zóó zij spraken, zou er een of ander zijn die hun begreep en wist wat zij noodig hadden. - Indien ik zelve niet op allerlei wijze veel had ondervonden, ik zou niet in staat wezen misschien mij zoo goed in te denken in hetgeen mij zoo menigmaal wordt toevertrouwd; het vervult mij steeds met zulk een innig medelijden met het vele, vele onbegrepene leed waarvan de wereld vol is, en wáárover daarenboven nog dikwijls zoo héél hard wordt geoordeeld door buitenstaanden. -

Ja, dat schrijft men mij dikwijls, dat de inhoud van de Holl. Lelie door mijn schrijven erin als het ware wordt gekenschetst tot wat het Blad nu is, zoodat het - ware ik geen redactrice meer - daarmede zijn eigenaardigheid en zijn beteekenis, zoowel voor hen wien het sympathiek als wien het antipathiek is, terstond zou verliezen. En ik zelf geloof dat, eerlijk gezegd, óók. Ik ben een zoo uitgesproken persoonlijkheid, een

[p. 464]

zoo onafhankelijk karakter, dat ik mijn stempel druk op mijn geheele werk, zoodat het dus, zonder mij, van-zelf onpersoonlijk worden gaat. Indien de Holl. Lelie van redactrice verandert, dan wordt het 'n Blad als elk ander weekblad, zonder persoonlijk cachet van welken aard ook; zonder twijfel zal het daardoor vele vijanden verliezen, en, evenzeer zonder twijfel, zal het vele vrienden zien bedanken om dezelfde reden, maar ook nog een derde categorie van menschen, - diegenen namelijk die mij lezen willen, noch mijn vriend noch mijn vijand zijnde, alleen omdat wat ik zeg hun interesseert, ook al zijn zij het niet met mij eens - zal van dan-af waarschijnlijk geheel onverschillig blijven voor den inhoud dan van de Holl. Lelie.

En nu over de artikelen van mevr. van Rees-van Nauta Lemke, die gij ‘afschuwelijk’ vindt. Lieve Maris Stella, neen, gij zijt niet de eenige die zich daaraan ergert. Nog onlangs hebt gij in de Holl. Lelie een stukje kunnen lezen van twee harer geestverwanten, die mij loofden om den zedelijken moed en durf, waarvan ik blijk geef door in een blad van niet-spiritistische richting als de Holl: Lelie is op te nemen artikelen over dat onderwerp, dat andere bladen doodzwijgen. Uit dien lof zelf blijkt reeds hoe veel ergernis dus sommigen nemen aan al wat in verband staat met spiritisme. Echter, er zijn ook velen, zeer velen, die, zonder zelf aan het spiritisme te gelooven, zich toch zeer oprecht interesseeren voor die zaak. En dáárom heeft m.i. zij evenveel recht en reden in de Holl: Lelie te worden besproken als welke andere questie ook waarmede hoofden en harten zich bezighouden. Wat den een lief is, wordt door den ander gehaat. Ik weet zeker dat hetgeen ik hier aan U - die zelve protestante zijt - schrijf over ons beider liefde en vereering voor de R.K. liefdezusters bij vele mijner abonnés groote ergernis zal wekken. Maar ik verzwijg daarom toch niet mijn opinie, omdat ik er eerlijk zoo over denk. En, even eerlijk, wil ik ook anderen aan het woord laten hunnerzijds. Juist om die onpartijdigheid, van opname van verschillende stukken van verschillende richtingen, durf ik zeggen dat de Holl: Lelie zich gunstig onderscheidt van andere bladen, waarvan de hoofdredacteur verlangt dat de medewerkers per-se zullen schrijven in den geest van de meerderheid der abonnés en aandeelhouders. Overigens wil ik U gaarne ais mijn persoonlijke meening meedeelen, in verband met Uw verontwaardiging over het artikel: Kerstmijmering van mevrouw van Rees-van Nauta Lemke, dat ook-ik, lezende hare beschouwingen over ‘Christus als Medium’ het daarmee ten eenenmale oneens was, en die uitlegging even gezocht vind als welke moderne verklaring ook van den persoon van Christus. Is Hij God geweest, menschgeworden op aarde, dan is daarmede zijn geheele leven en dood, zooals de Bijbel Hem ons schildert, aannemelijk voor mij; kan of wil men dat echter niet gelooven, dan blijft er niets anders over dan alles te verdraaien en te verwringen naar eigen goeddunken, zooals alle moderne bijbelgeloovigen dat ook steeds doen, de een maakt dan van Hem een medium, de ander een volmaakt mensch, de derde een ideaal-dweper, enz. enz. En, wat ik niet begrijp, is: wat al dergelijke soort van moderne geloovigen dan aan of in Hem vinden voor troostrijks? Integendeel, ik vind dat Hij - van af het oogenblik waarop men Zijn Goddelijkheid verwerpt, - niets meer wáárd is voor welken godsdienst ook.

Gij vraagt mij welk verschil er bestaat tusschen spiritisme en spiritualisme. Indien ik het goed heb dan zijn spiritisten menschen die enkel en alleen aannemen het werkelijk voorkomen van geestverschijningen, zonder dat zij voor zichzelven daaraan een bepaald ‘geloof’, van welken godsdienstigen aard dan ook, verbinden, terwijl daarentegen spiritualisten uit die geestverschijningen voor zichzelf opbouwen een soort modern-godsdienstige levensbeschouwing, en een geloof in het voortbestaan Hiernamaals, in den geest van de artikelen van mevrouw van Rees. - Ik-zelve zou mij dan ook een spiritiste durven noemen bijna, maar een spiritualiste ben ik beslist niet. In den Bijbel-zelf vind ik vele aanwijzingen die getuigen vóór de mogelijkheid van geestverschijningen, in oud en nieuw Testament beide. Er wordt daarin herhaaldelijk gewaarschuwd tegen het oproepen van geesten. Dat bewijst dus dat zij er zijn. Streng-geloovige protestanten nemen dan ook wèl aan de mogelijkheid van geestverschijningen, achten het echter, op grond van den Bijbel, ongeoorloofd hen op te roepen of zich met hen in te laten.

Heel verstandig vind ik het van U, zulke artikelen, die U ergeren en daardoor uw gemoedsrust storen, over te slaan. Het is onmogelijk, zelfs in een blad dat één bepaalde richting voorstaat, alle artikelen zoo te doen zijn dat zij aan alle abonnés en lezers gelijkelijk bevallen. Hoeveel te minder nog is dat echter denkbaar waar het de Holl: Lelie geldt, waarin alle richtingen en alle meeningen worden vertegenwoordigd. Daarom kan ik niet genoeg herhalen, dat allen, die zich aan den een of anderen bepaalden auteur, of aan het door hem of haar behandelde onderwerp stooten, het wijst doen door het desbetreffende niet te lezen. Geldt het vraagstukken van godsdienstigen aard dan is zulks een voorzichtigheid dubbel aan te raden, in eigen belang. Ik weet bovendien dat juist spiritisme voor velen iets zenuwachtigs en opwindends heeft, en, alleen om die reden reeds, zou ik U zeker aanraden Uw stelregel getrouw te blijven. Overigens dank ik U heel hartelijk, dat gij het mij alles zoo openhartig en eerlijk hebt verteld, wat gij hieromtrent denkt en vindt. Ook voor dit vertrouwens-bewijs, evenzeer als voor het andere, Uw mededeelingen over Uw levensloop en ondervindingen, ben ik hartelijk dankbaar, want, door alles éérlijk te zeggen, kan men elkaar het best wezenlijk nader komen, nietwaar? Daarom, ik hoop, dat gij nu zult vóórtgaan mij te schrijven, en nimmer zult denken, dat gij te veel vergt van mijn tijd. Gij doet dat nimmer. Nogmaals veel dank voor Uw brief.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.