De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Hoofdartikel
‘Esperanto’, onze Hulpwereldtaal
door Stella Mare.

Weinig vermoedde ik destijds bij het schrijven van mijn eerste hoofdartikel over de nieuwe hulpwereldtaal ‘Esperanto’ in ‘De Hollandsche Lelie’ van 16 September 1908, dat tusschen het betrekkelijk korte tijdperk tusschen toen en heden, het Esperanto zulke reusachtige schreden voorwaarts zou doen.

Terwijl de een na de andere, een, - in zijn oogen althans, verbeterd Esperanto trachtte samen te stellen, die het ten slotte telkens weer tegen de wereldtaal van ‘den meester’ Dr. Zamenhof moest afleggen, nam het aantal beoefenaars van hèt Esperanto in groote mate toe.

Om de lezeressen en lezers er eenigszins een denkbeeld van te doen krijgen welk een schitterenden vooruitgang het Esperanto in die nòg geen anderhalf jaar heeft gemaakt en om aan te toonen hoe het zich tot bijna in alle landen een weg heeft gebaand, wil ik u heden eens het een en ander mede deelen van hetgeen ons werd verteld in ‘La Hollanda Pionira’, het officieele maandblad van de Nederlandsche Esperanto vereeniging, die zoo juist tot haar motto koos:

‘La Estonto Estas Nia’ - wat zeggen wil, - en hieruit blijkt weer de eenvoudigheid waarmee het Esperanto is samengesteld.

[p. 274]

La - = De.

Estonto - is afgeleid van het werkwoord zijn, - ‘estis’ en beteekent, wat worden zal, - dus de toekomst.

Estas is de tegenwoordige tijd van het werkwoord estis - dus ‘is’.

Nia - = (aan) ons.

Laat ik met ons land beginnen.

Op het einde van Oktober werd aan circa 240 Hoogere Scholen hier ten lande een circulaire verzonden, die tot doel had het Esperanto onder de aandacht te brengen van de Hoogere Scholen in Nederland.

Het initiatief daartoe werd genomen door den heer C. Nobel, Rijkslandbouwleeraar van Noord-Holland en met behulp van de Nederlandsche Esperantisten-Vereeniging tot stand gebracht, waartoe de leerlingen der Hooger Burgerschool te Alkmaar ook het hunne hebben bijgedragen.

De inhoud van deze circulaire kwam in hoofdzaak daarop neer om de studiegenooten in het belang van alle Nederlanders op te wekken, kennis te maken met de nieuwe hulpwereldtaal Esperanto. ‘Als in ieder land aan de scholen les in het Esperanto werd gegeven, zou de wereld in korten tijd een taal bezitten, die door alle ontwikkelde personen werd gekend en zou daardoor voor iedereen de mogelijkheid zijn geopend om zich aan alle andere ontwikkelde menschen op aarde verstaanbaar te maken,’ zoo stond er onder meer in deze circulaire. Verder wezen zij erop, hoe wij, Nederlanders, ons zooveel jaren moeten inspannen om drie tot vijftal vreemde talen te leeren, en hoe het Esperanto juist voor òns zoo noodig is.

Op 1 November verzonden de Alkmaarsche leerlingen aan hun Directeur een adres, onderteekend door een groot aantal leerlingen en, vooral van de hoogere klassen.

Zij verzochten hun directeur: of hij, een klein gedeelte van het geheele aantal lesuren voor het onderwijs in de nieuwe wereldtaal Esperanto wilden bestemmen. ‘Om U te overtuigen, dat het Esperanto allerwege in de wereld reeds een zeer groot aantal beoefenaars telt en dus de studie dezer taal groote praktische voordeelen belooft, achten wij het voldoende U mede te deelen, dat thans reeds ruim 1500 Esperantisten-vereenigingen bestaan: en in het buitenland het Esperanto reeds in vele scholen op het officieele leerplan staat.’ Zoo stond er onder meer in het verzoekschrift aan hun directeur.

Hiermede is tevens weer een groot bewijs gegeven hoe het Esperanto zich uitbreidt.

Zeker is het ook voor de Esperantisten een verblijdend verschijnsel te noemen, dat de pers hen zoo zeer behulpzaam in hun streven is, en, van af ‘Het Algemeen Handelsblad’ zoowel als Het Nieuws van den Dag, tot de kleinste couranten toe, (ongeveer acht-en-veertig couranten) berichten of artikelen over het Esperanto bevatte.

Haarlem, Utrecht, 's Gravenhage, Rotterdam, Amsterdam, Middelburg en nog tal van andere steden hebben hare Esperanto-cursussen en hun Esperanto-vereenigingen. Den Haag telt zijn beoefenaars reeds bij politie-corps, zoowel als bij de tram-conducteurs, en meer dan één -feestavond werd reeds in Den Haag als elders gegeven geheel aan het Esperanto gewijd. Men zong liederen met Esperanto tekst, en een Esperanto marsch mocht natuurlijk hierbij niet ontbreken.

Bekende schrijvers worden in het Esperanto vertaald. Scheurkalenders voor 1910 zijn in het Esperanto uitgegeven.

Firma's van alle landen adverteeren in hun diverse Esperanto-couranten, zoodat men iets als verbroedering gaat voelen wanneer men in één en hetzelfde maandblad, een uitgave besproken ziet van de bekende uitgeversfirma van Hachette & Co. uit Parijs boven de aankondiging van een ‘Preis gekrönter Lehrgang der Welthilfsprache Esperanto van G. Christoffel, te Brunswijk, uitgegeven bij Gustav Wenzel & Sohn. Dat onze Hollandsche firma's niet in gebreke blijven eveneens in het Esperanto reclame te maken is te begrijpen. Een zeker sigarenfabrikant weet heel aardig de aandacht van zijn lezers op zijn fabrikaat te vestigen, door in een groot aantal couranten een advertentie in het Esperanto te plaatsen.

Laat ik u nu nog eens vertellen welke schreden het Esperanto ook in het buitenland heeft gedaan en gij zult er verbaasd over zijn, dat iets wat vroeger in de oogen der menschen een dwaàsheid, een utopie scheen, - eén taal voor allen, zoo heel spoedig zich over heel de wereld heeft verspreid.

België. De omvang, dien de Esperantobeweging in Antwerpen neemt, mag men waarlijk verbazend noemen. Alle Antwerpsche bladen bevatten vrij belangrijke artikelen betreffende deze hulptaal.

In deze stad en in hare voorsteden worden nieuwe kursussen geopend.

In Charleroi werd een groot propagandafeest gehouden.

[p. 275]

Denemarken. De bekende Deensche concertzangeres Agnes Melchior zingt te Kopenhagen en in andere steden in Jutland, Esperantoliederen. Door den heer Löogren, die geheel Denemarken doorreist om Esperanto te propageeren werden in verschillende steden clubs en cursussen opgericht.

In Duitschland toonen tal van groote, invloed-rijke firma's hare belangstelling in Esperanto. Ook in de hoogere handelsschool begint nu het Esperanto-onderwijs. Het bekende warenhuis Tietz hield te Düsseldorf een Esperanto-week, waarin door een tentoonstelling de vooruitgang en de belangrijkheid van Esperanto werd aangetoond.

Bijna overal in Duitschland worden nieuwe Esperanto-groepen gevormd. Te Dresden is een nieuw Esperanto-blad ‘Rund um die Welt’ opgericht, onder hoofdredactie van Prof. Diegfried Lederer.

Engeland. In alle landen van Londen worden groote openbare lezingen over Esperanto gehouden. In Accrington, Erdington, Harrow, Hebdenbridge, Leeds, Manchester, Sheffield enz. breiden zich de Esperanto-groepen snel uit. Te Manchester werd een internationaal congres van vegetariërs gehouden, waarbij besloten werd het Esperanto als officieele congrestaal op de toekomstige congressen te gebruiken.

Een eigenaardig Esperanto-huwelijk werd te Edenburg gesloten.

De Schotsche Esperantiste Mejuffrouw Munro, en de Amerikaansche Esperantist Lewis Lüders, die elkaar tijdens het Schotsche Esp. Congres en het 4^e Internationale Esp. Congres te Dresden leerden kennen, stapten in het huwelijksbootje. De huwelijksstoet reed naar de kerk in automobielen, versierd met Esperantovlaggen en groene linten. Een groene ster is het insigne der Esperantisten.

In Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk, Spanje, De Vereenigde Staten van N. Amerika zijn eveneens cursussen geopend en neemt het aantal beoefenaars geregeld en met groote mate toe.

De Esperanto-klub te Gäfle in Zweden liet door de geheele stad aanplakbiljetten ophangen, waarop staat: ‘Leert Esperanto, indien gij de heele wereld wilt leeren kennen.’

Esperanto feesten werden gehouden in Falun, Eskilstuna, en Karlstad.

Ook Japan heeft zijn zeer interessant Japansch tijdschrift en opende daarin een internationale correspondentie voor literatuur, muziek, comedie, architectuur, schilderkunst, fotographie enz.

Als ik u nog ten slotte vertel, dat, zooals de ‘La Hollanda Pionira’ ons verder mededeelt, Nieuw-Zeeland en Brazilië vele volgelingen van het Esperanto heeft, en men bij douane, post en telegraaf biljetten en mededeelingen enz. vindt in het Esperanto gesteld, dan zult gij allen moeten toegeven, dat deze nieuwe wereldtaal geen utopie is, maar wel degelijk door zijn practische samenstelling, in alle landen zijne plaats heeft veroverd, en onwillekeurig een zekere verbroedering heeft gebracht tusschen volken, zooals - Japan en Nederland, - Nieuw-Zeeland en België wie het een tiental jaren geleden nog een onmogelijkheid toescheen, dat zij allen zich éens en in dezelfde taal verstaanbaar zouden maken.