De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

‘Onder de Rendieren.’
uit het Noorsch van Matti Aikio.

(Vervolg van No. 10).

Maar zijn grappen schenen toch niet erg op te gaan. De pot, die boven het vuur hing, begon te koken aan den kant waar het vuur het best brandde en moeder Biettar blies het vet naar den anderen kant en schepte het uit in een houten nap. Biettar Oula had ontzettenden honger, sneed een reep van een kokendwarm stuk vleesch, doopte het in 't vet en slikte het door na 't eerst duchtig fijn gekauwd te hebben met zijn sterke tanden. Hij zou nu eens zien wat voor invloed de warmte op zijn maag had.

Moeder Biettar vroeg of ze bij Jongo geweest waren. Want Biettar Oula's familie wilde evenals alle andere Lappen gaarne op goeden voet staan met Jongo. Daar waren namelijk zekere voorrechten aan verbonden, onder anderen die, dat Jongo niet graag rendieren kocht bij diefachtige Lappen.

Ja, dat waren ze. En zij hebben kleine Andi den laatsten Zondag ook gedoopt gekregen.

‘Hij gedroeg zich toch wel netjes?’ vroeg Aslak met een blik op Andi, die reeds onder het rendiervel lag te snurken. ‘Nou dat liet wel wat te wenschen over,’ zeide Biettar Oula. ‘Terwijl de predikant ons de gebeden voorlas, liep Andi weg. Ik vond hem buiten de kerk en gaf hem een flink pak slaag. Als je je niet stil houdt onder het doopen, krijg je er nog éen, zei ik, akelige heiden, dat je bent... Maar nou komt 't mooie. Nils de timmerman, die nare vent, gaat op eens naar den predikant toe en vertelt hem dat Andi thuis al gedoopt is. Die kerel wil zich ook overal mee bemoeien. ‘Gisteren zei je, dat de jongen niet thuis gedoopt is,’ zeide de predikant, terwijl hij me aankeek. ‘Hm’ - zei ik - ‘u moet 't niet kwalijk nemen,’ zeide ik. ‘Het kwam me voor dat Aslak, die den jongen doopte, het formulier niet heel goed kende... en ik durfde het niet op mijn geweten hebben dat de jongen niet gedoopt is, zooals het behoort.’

‘Heb je dat gezegd?’ zeide Aslak. ‘Ik heb iedere letter van het formulier voorgelezen. Al heb ik nooit lezen geleerd, noch van een predikant, noch in het Seminarium te Trondhjem,’ voegde hij er bij met een breeden glimlach.

‘Het ging een beetje vreemd - maar zoo heel slecht was 't toch niet,’ zeide Biettar Oula. ‘Toen 't afgeloopen was kwam de predikant naar me toe en zeide dat 't heel goed en Christelijk van me was, dat ik er voor zorgen wilde dat Andi behoorlijk gedoopt werd.’

Maar dit verhaal was eindelijk een heendraaien om de zaak Lasse - anders niet. Zoo langzamerhand kwam Biettar Oula echter in de goede stemming en vertelde met een zekeren trots niet alleen uit vreugde over het succes - hoe slim hij het net ontsnapt was. Maar 't was dan ook de eerste keer niet, dat de artikelen van de wet over hem heen gegleden waren, zonder dat hij er in was blijven

[p. 171]

haken. Hij werd niet voor niets ‘de slimme’ genoemd door zijn collega's. Het gebeurde niet zelden dat de een of ander gekwelde ziel, die er slecht aan toe was omdat hij verdacht werd van de rendieren van anderen gewurgd te hebben, hij hem raad kwam vragen.

Maar toen moeder Biettar hoorde, dat Lasse moeilijkheden had gemaakt, werd zij woedend en zou zij ‘hem wel krijgen, als hij weer terug kwam’....

‘Die ellendeling heeft geen greintje eergevoel! Hij zal zelfs de melk van de zes beloofde rendieren niet proeven, dat zeg ik!’ Zij zat in den glans van 't vuur met de zwart-bruine tent tot achtergrond en zwaaide met haar armen, terwijl er een scherpe blik uit haar oogen straalde, die bijna in de rimpels van haar tanig gezicht verdween. ‘Stel je voor je door Lasse de wet te laten stellen! Door Lasse!

... Men zou niet denken dat je een zoon was van moeder Biettar! Als je vader leefde, zou je een pak ransel gekregen hebben.’

‘Maar, moeder - wat kon ik anders doen, toen...’

‘Praatjes!... Zooveel heb je toch wel van je vader en je moeder geërfd dat je 't heele gerecht wel om je vinger kunt draaien!’

‘En een valschen eed afleggen? Wat mankeert je?’ zeide Elle.

Moeder Biettar hijgde naar adem. ‘Als jij nou je mond niet houdt Elle, krijg je een klap om je ooren - versta je me? Hemel, wat moet ik een domme praat aanhooren! Maar jij, Oula, die een man bent, jij zoudt toch moeten weten dat men nooit iemand die aangeklaagd is een eed laat afleggen.... Ik kom nooit in de bewoonde wereld, maar ik ken de wet toch nog beter dan jij!’

Aslak hield als gewoonlijk zijn hand onder zijn ‘paesk’ en krabde op zijn borst. Hij zuchtte en zweeg alleen maar. Anders was er voor hem ook niet te doen, als moeder Biettar in die stemming was. De bergen en de geheele hoogvlakte waren van haar. Zoo was 't nu eenmaal. Nooit had iemand haar kunnen bevelen. En als de een of andere Lap uit de buurt bij haar kwam en aanspraak maakte op zijn recht, liep het er altijd op uit dat hij maar zorgen moest dat hij wegkwam. Haar grootste genot was met haar vingers in warme rendier-darmen te wroeten. Zij en haar zoon slurpten gewoonlijk het warme bloed op, dat uit de wond liep bij den slachter. En als zij gedurende een winternacht, of een donkeren herfstavond een rendier van een ander gedood hadden, was zij een en al vuur, wisschte alle sporen van de slacht uit en hitste haar zoon op met gejoedel en allerlei wonderlijke, vreeselijke woorden.

Elle, die nu, evenmin als anders, niets geen moeite deed om haar schoonmoeder te kalmeeren, zat zich bij het vuur te warmen. Zij trok haar paesk over haar knieën en dacht aan haar nieuwe ondervinding. Alles was zoo vreemd en nieuw voor haar. Haar heele leven, dat ineen gegroeid was met de bergen, de menschen en de hoogvlakte hier, scheen haar bijna een droom. Zij voelde zich als een jong vogeltje, dat uit het nest gevallen was hoog boven in den boom. Toen zij zooeven de tent naderden had zij lust gehad haar schoonmoeder en Aslak een hand te geven, als iemand die lang weg geweest is... Nu ligt de rechter in een wit nachthemd te slapen... Onder een zijden deken... En als zij aan de heerlijkheden dacht, die er in haar eigen omgeving te vinden waren, was zij zoo treurig gauw uitgedacht. Hier had zij de tent. Buiten de tent een paar sleden met etenswaren en kleeren. En dan hadden zij een ‘stabbur,’ (voorraadkamer) die weliswaar heel goed gevuld was, maar die stond beneden in het dorp....

Haar zwijgen werkte aanstekelijk. Biettar Oula zweeg ook. En Aslak zuchtte nog wat dieper.

De trotsche woorden van moeder Biettar, toen het geluid van het getrappel van de kudde beneden in het dal naar hen opsteeg, klonken daarom des te scherper in de stilte: ‘Grooter en mooier kudde dan de onze is er op de heele hoogvlakte niet te vinden. En het is moeder Biettar, die haar beschermd heeft tegen roovers en roofdieren - die kudde die daar over de bergen trippelt, en waarvan iedere voetstap me als een gouddruppel in de ooren klinkt!’ Zij haalde een oude, afgedankte ‘Runebomme’ te voorschijn onder het doek van de tent die uit de ‘aardigheid’ bewaard werd. Zij sloeg er Oula mee op den rug. ‘Sla, er eens op, Oula! Jij, die de zoon bent van Biettar zaliger! - Je bent toch mijn jongen, hoor.... Zullen we eens zien of Lasse terug komt of niet?’...

Biettar Oula nam een hamer van rendierhoorn en zette de ‘Runebomme’, (een grooten ring van berkenhout,) tusschen zijn knieën. Op het vel dat over den ring gespannen

[p. 172]

was waren er met verf uit boombast bereid, allerlei figuren geschilderd: een Lap, die zijn ski's midden in de zon stak; een ‘Daromand’ (Noor) die met het eene been op een tent en met het andere op den duivel stond, terwijl de duivel tegen een god en een grooten pijnboom leunde. Een wolf stond voor een kerk en scheen te overwegen of hij er in zou gaan, of niet.

‘Zet dezen zilveren ring op de zon!’ zeide moeder Biettar. Biettar Oula begon te slaan, eerst zacht, toen harder en harder. Moeder Biettar spande haar oogen in en beschaduwde ze tegen den glans van het vuur met haar hand. Aslak vergat geheel te krabben. Hij staarde naar de Runebomme en naar den ring, die ten slotte op den ‘Daromand,’ begon te dansen.

‘Dat beteekent dood!’ zeide Aslak. ‘Lasse zal sterven.’

‘Mij ook wel!’ zeide moeder Biettar. ‘Het zal geen vette karkas zijn, waaraan de Trondhjemsche wormen zullen knagen - smakelijk eten!’

‘Neen, het beteekent dat de rechter er over denkt hierheen te komen,’ zeide Elle. Zij zeide het als iets heel gewoons. Biettar Oula merkte zelf niet, dat hij harder begon te slaan - niet voordat 't hem duidelijk werd, dat hij lust had de heele Runebomme stuk te slaan. ‘Laat hem dan maar komen!,’ zeide hij en sloeg 't heft van den hamer dwars door het vel van de Runebomme, die hij daarna door het rookgat naar buiten wierp. ‘En als hij bij mij iets te onderzoeken heeft, dan zal ik het merg van zijn beenderen eens onderzoeken - daar kan hij op rekenen!’

Het vuur stond op het punt van uit te gaan. Elle zag in de halfdonkere tent hoe het wit van zijn oogen om de donkere pupillen schitterde.

Ach, neen! Biettar Oula wist wel dat de rechter niet komen zou, noch om iets te onderzoeken, noch om een andere reden....

De groote, sterke man, die nooit had behoeven na te denken over de absolute alleenheerschappij, die hij over Elle had, voelde opeens een vreeselijke twijfel in zich opkomen. Hij, die gewend was altijd te overwinnen en nooit een noemenswaardig gevoel van afgunst gekend had!

Toen Elle midden in den nacht onder zijn deken van rendiervel kroop, en hem lieve woordjes in het oor fluisterde, kneep hij haar zoo in haar dij, dat zij 't van pijn wel had kunnen uitgillen. Hij greep haar bij een van haar neusvleugels en 't was alleen te danken aan zijn enorme zelfbeheersching, dat hij dien niet aftrok.

III

Het was een geheele paardenkaravaan, die de tien Mijl (Noorsche mijlen) lange reis zou ondernemen over de hoogvlakte naar de Lafjord om meel en andere waren te koopen. Jussa zou voor de eerste maal mee gaan.

In de schemering trok de karavaan een geheel woeste rotskloof door. Tusschen de afgebrokkelde rotsen op de steile dalkanten stonden eenzame en bizonder rechte pijnboomen, die heen en weer bewogen, in den zachten Westen wind, die suizend over de vlakte zweefde en ook in het dal wat koelte bracht.

Jussa kreeg de telegraafpalen in 't oog. Hij moest zijn slee uit en eens even zijn oor tegen een paal houden. Ja, die zong en het ijzerdraad daar boven trilde en maakte ook zoo'n vreemd geluid. De voet van de paal was door een lage houten schutting omgeven - 't was of die voor 't mooi daar neergezet was!

- De paarden draafden over het met zand bedekte ijs van de rivier.

De huizen van de Kvaene (bewoners van Finmarken) met de blauw-geschilderde venster- en deuromlijstingen kwamen in het gezicht en verdwenen weer. De storm had de sneeuw van de weiden weggevaagd, die nu in groote hoopen langs de houten skischuttingen lag. De heuvels, met berkenbosschen bedekt, waren steil en hoog. De roode zandsteen van de rotsen in de verte schitterde in de eerste winter zonnestralen en werd bezield door de sneeuwstrepen en de grauwe gletschers in spleten en kloven.

Jussa's hart verhief zich onder den snellen tocht door al het nieuwe wat hij zag en ook omdat zijn vurige hengst aldoor de eerste was. De paarden droegen Russisch tuig en de bellen schenen den hengst aan te zetten. Het was of al de spieren, zenuwen en gewrichten van 't dier met olie ingesmeerd waren. De wind sloeg den staart om de lendenen en de trotsche manen fladderden om den moedig gebogen nek. Een droge, lichte sneeuwstof dwarrelde en golfde als witte nevelwolken om het trotsche dier op.

Een sterke zeelucht ontspande Jussa's zenuwen, die sinds de zes en dertig uren, dat de reis duurde, sterk gespannen waren.

[p. 173]

Zij reden een kleinen heuvel over. En daar - juist aan den rand van 't berkenbosch stond het huis van den ‘Wolf.’ Jussa meende een droom-visioen te zien. Als een tooverslot rees het groote, witgeschilderde woonhuis met veranda's, schitterende koperen deurknoppen en met de ijzeren leuningen langs de hooge, steenen trap voor hem op. Op een paal in den tuin schitterde een groote, ronde bal. Van een lange rij roodgeschilderde voorraadkamers en pakhuizen gleed zijn blik naar den steiger en de kolossale hijschmachines en vandaar naar de schepen in de haven. En heel in de verte schitterde de golvende zee zelf tot zij zich aan den horizon met den hemel vereenigde - met den hemel! 't Was of de golven een eind de lucht inzweefden!

't Scheen Jussa alsof hij plotseling wegzonk. Hij voelde zich zoo klein. Maar de hengst gaf hem moed. Die was de held van 't oogenblik. Zee-Lappen met leepoogen, groote, sterke Noorsche visschers met blonde baarden en donkere ‘Kvaene’ met hun breede kaken en paesk van schaapsvel, omringden den hengst. Toen het dier uitgespannen werd, maakte het een geweldigen zijsprong, hief den kop fier omhoog en keek eens om zich heen. Toen het een merrie in het oog kreeg, begonnen de oogen van den hengst te schitteren. Twee sterke Kvaene grepen het bij het hoofdstel, maar, al spartelden ze ook tegen, zij moesten het dier volgen...

Het scheen werkelijk of Jussa ook eenigszins de aandacht trok. Zijn sneeuwwitte rok van jong rendiersvel en zijn nieuwe muts van otterbont, met den grooten, vierkanten bol van zwart laken, zijn witte, nette Lappenschoenen en niet 't minst zijn gitzwarte oogen waaraan de rit en de nieuwe indrukken een warmen glans gegeven hadden, wekten een zekere nieuwsgierigheid. Zelfs een mooi, jong meisje keek achter 't gordijn naar hem, in het groote, witgeschìlderde huis.

‘Daar komt de wolf! Pas op dat hij je hoofd niet afbijt!’ zeide een van de omringenden.

De oude Norum kwam uit het pakhuis sukkelen, en bleef even staan met de hand boven den neergeslagen klep van zijn bonten muts. Toen begon hij weer voort te sukkelen met korte, snelle schreden omdat het sterk gebogen bovenlichaam hem graag 't evenwicht zou doen verliezen en de beenen bij de knieën ook wat al te veel naar buiten bogen. Zijn roode bakkebaarden, die bizonder weinig grijze haren vertoonden, staken sterk af tegen het weelderige witte haar. Zijn gelaat was bizonder frisch en kleurig - als men bedacht dat het 't gezicht was van een man van bijna tachtig jaar. Zijn jas had hij nog niet geheel aan, en een dikke, rood wollen das bedekte zijn keel en hals.

Jussa voelde zich beklemd. Hij was bevooroordeeld tegen den ouden man, door den ruwen bijnaam, dien men hem gaf. En thuis was hij gewoon bijna in iedereen een vijand te zien. Maar toen er een goedhartige en vriendelijke glimlach over het gelaat van den ouden man gleed, veranderde Jussa's gemoedsstemming.

‘Wat ben jij voor een flinke jongekerel?’ vroeg de oude man aan Jussa in het Lapsch.

‘Ik ben de zoon van Jongo,’ antwoordde Jussa. Zijn stem begaf hem: hij moest de woorden inslikken. Hij had een gemengd gevoel van vrees en dankbaarheid voor den ouden man, dat hem geheel van streek bracht.

‘Zoo - ben jij de zoon van Jongo, mijn ouden klant? Ja, dat kon ik ook wel begrijpen... En wat heb je een mooi paard. Is de oude Borken nu misschien afgedankt?

Want dit paard heb ik hier nog niet gezien.’

Jussa had nog nooit van zijn leven zoo'n goeden en mooien, ouden man gezien.

‘Ik zal den stalknecht zeggen, dat hij goed voor je paard zorgt. En jij zelf zult een bed hebben bij de andere bedienden.’ - En terwijl hij weg sukkelde, zeide hij nog eens:

‘Zoo ben jij een zoon van Jongo.’

Jussa bloosde van vreugde en trots dat hij zoo begunstigd werd.

Hoewel de oude Norum reeds lang uit de zaak was - een van de zoons had die sinds geruimen tijd overgenomen - gaf hij toch nog rechts en links bevelen, uit ouder gewoonte. Hij kon de gedachte niet verdragen, dat hij niet langer nuttig was. Hij had een onuitputtelijken overvloed van raad en bevelen, waarnaar zijn kinderen en knechten luisteren moesten - en af en toe moesten zij ook doen alsof het van veel belang was dat zij wenken en raadgevingen kregen van ‘hem zelf.’

Hij hijgde de trap van het woonhuis op, toen hij zag dat de keukenmeid het vaatwater vlak voor de keukendeur uitgoot.

‘Jolline!’

De meid keek verschrikt op.

‘Kom eens hier!’ De oude, ronde rug strekte zich.

‘Jou blond schaap - ik zal je leeren mijn plaats hier vuil te maken, dikke mol, dat je bent - wacht eens! Sta me nu maar niet zoo

[p. 174]

dom aan te staren met je ronde koeien-oogen, je weet heel goed wat ik bedoel!’

Hij wendde zich nu naar een paar visschers, die in de nabijheid stonden en beleefd lachten.

(Wordt vervolgd.)