De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus met verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

Abonnee sinds haar 14^de jaar. Ik ben U nog altijd antwoord schuldig op Uw brief bij dat begeleidend stukje van U. - Er komt van mevrouw van Rees-van Nauta Lemke nog een nieuw artikel in de Lelie over spiritisme. Zij woont in den Haag. U trof mijne correspondenties in No. 51 der Holl. Lelie, aangaande een opmerking van Maria Petrovna. Gij schrijft dienaangaande hoe ook gij, evenals ik, dikwijls het gevoel hebt alsof een drang U dwingt iets te doen of te laten, maar dat gij, ook evenals ik, en in tegenstelling met Maria Petrovna, daardoor volstrekt niet iets gedecideerds voelt in U, maar juist het tegendeel, namelijk iets besluiteloos en twijfelachtigs. Mijzelve gaat dat dikwijls zoo, en gij kunt daarom ook wel gelijk hebben waar gij schrijft: Ik acht het daarom beter niet altijd op zoo'n inwendige stem in te gaan. Gij schrijft woordelijk: ‘mij dunkt als wij, zonder onszelf bekende redenen, dingen doen, alleen omdat iets wat we niet kennen er ons toe dwingt, dan boeten we daardoor iets van onze persoonlijkheid in, en dat kan toch niet in de bedoeling van het leven, van God, liggen nietwaar?’ -

Ja, maar wat is onze ‘persoonlijkheid?’ Er wordt met dat woord zooveel geschermd in de laatste jaren, en ik-voor-mij heb altijd zoo het gevoel dat we ook hier voor een raadsel staan. Wat zijn we eigenlijk? Zulke kleine stippen in het heelal! Zijn in onze verwaten menschenoogen mieren of vliegen, die wij dagelijks vernietigen, ‘persoonlijkheden’? En zouden wij menschen-zelf ten slotte wel zoo heel veel méér zijn in de beteekenis der schepping? - Wanneer men om zich heen ziet welke kleine nietige oorzaken dikwijls gróóte gebeurtenissen tengevolge hebben, ook in eigen leven, dan denkt men, vind ik, hoe ouder men wordt hoe meer: het is toch alles noodlot, en macht buiten ons om; misschien toeval, misschien leiding, maar in elk geval iets dat met onze hoogmoedige zelfbewuste ikheid, van meenen te weten dat wij hebben te beslissen over dit of dat in ons leven, zoo niets te maken heeft. Deze mijne overtuiging grondt zich voornamelijk ook op mijn eigen levenservaring: De mensch meent te gaan waarheen hij wil en ten slotte wordt hij geleid. Dat is een waar woord. - De questie of onbekende geesten om ons heen ons ten kwade kunnen leiden misschien, heb ik reeds meermalen aangeroerd in de Lelie als eene der m.i. méést-gevaarlijke zijden van het houden van seances. De aanzittende komt er zoo licht toe, dat wat hem zelf bevalt te houden voor per-se komend van een goeden geest, en omgekeerd een raad die niet in zijn eigen kraam past, af te wijzen als zijnde van een booze zijde, zelve heb ik dat bijgewoond in een ‘kring’ waar een naar ik geloof het zeer ernstig meenend man telkens wanneer zijn beschermgeest hem iets zeide dat hij niet goedkeurde beslist verklaarde: Dat zegt een dwaal-geest; terwijl hij omgekeerd elk bevel dat hij bereid was op te volgen bereidwillig aannam, als zonder eenigen twijfel komend van den beschermgeest. - Uw slotbeschouwing: ‘Daarom meen ik voor mij dat het 't beste is te doen wat in onze eigen oogen goed is, en ons niet te storen aan zoo'n oogenblikkelijk gevoel van drang’ kan ik wel beamen. Alleen, het is soms zoo verbazend-moeilijk te weten wat goed is in eigen oogen; gij vraagt het U met den meesten ernst af, en toch blijft gij twijfelen. Zoo gaat het mij althans dikwijls. Om U de waarheid te zeggen, ik voor mij houd het er voor dat de domste menschen het in al die dingen het gemakkelijkst hebben, want die denken per-se dat zij alles het best weten, en vragen niet eens raad, en, al komt alles ook nog zoo falikant uit, dan nog vinden zij zich zelf in èlk geval onfeilbaar, en schrijven het mislukken of den tegenspoed toe aan de omstandigheden, maar nooit aan zichzelf.

Gij ziet reeds uit dit antwoord van mij, dat ik Uw brief en Uw waarschuwing betreffende mystiek alles behalve pedant vind, want, nadenken over iets vind ik nooit pedant. Wat mij ergert is het domme-verwaten niet-nadenken van de groote meerderheid en dan toch een oordeel vellen op hóóger toon! - Hartelijk bedankt dus voor Uw schrijven.

Alma. - Uw stukje uit het Engelsch vertaald heb ik aangenomen. Ook het hoofdartikel wil ik plaatsen; maar ik begrijp niet goed of het vertaald is, of niet? Wil mij dit nog meedeelen, want vertaalde hoofdartikelen plaats ik slechts bij uitzondering.

Ik geef U in die opvoedingquestie over koppigheid groot gelijk, want ik-ook geloof met U, dat zoovele kinderen door hunne ouders worden gedwongen uit grilligheid tot dingen, die niet noodig zijn, waartegen zij zich dan rechtvaardig verzetten, en waarom hun den naam ‘koppig’ wordt gegeven tot straf, terwijl integendeel het juist zulk een verkeerde opvoeding is die koppig maakt; of het echter goed zou zijn kinderen per-se hun eigen gang te laten gaan? - Ik zou juist denken, dat een moeder nooit genoeg kan praten met haar kindje, en trachten door te

[p. 112]

dringen in de gedachten van het jonge hart, in wat er in omgaat, om het aldus te leiden en te helpen. - Zelve heb ik, doordien mijn moeder steeds ziek was, en ik haar in mijn vrije uren steeds moest oppassen, wanneer zij te bed liggend veel sliep, een heel zelfstandig gedachtenleven kunnen leiden. Maar ik denk altijd, indien ik een dochtertje of een jongetje had, dan zou ik trachten van meet af haar of zijn vertrouwde te worden in èlk opzicht, van spel en van ernst. Mij dunkt daardoor kan men een kind later zoo ontzettend veel helpen in den levensstrijd, en ook anderzijds zelve zich bewaren voor de wreede teleurstelling van zich achtergesteld te voelen bij allerlei vreemden. Dit sluit het een kind zijn eigen gang laten gaan in smaken, genoegens, lectuur, etc., volstrekt niet geheel uit. Alleen, de moeder moet weten wat er geschiedt, om, is dat noodig, bijtijds te kunnen ingrijpen.

Ja ik-ook vind, dat vaders soms veel meer ‘moeder-instinct’ toonen dan de moderne moeders zelve. Dat zal misschien wel komen omdat de laatsten zóó weiniggevoel meer hebben voor iets anders dan de eigen ‘ikheid’, dat zij daardoor de vaders noodzaken haar plaats in te nemen. Ik maakte eens ergens een visite bij een wonderwat met hare eigen intelligentie, kunstsmaak, etc., ingenomen vrouw, moeder van verscheidene kinderen, wier jongstgeborene, een nakomertje, in den salon rondscharrelde in de gevaarlijke nabijheid van een loodzware marmeren buste op een dito console. Op een gegeven oogenblik had zij dit gevaarte bijna omgegooid, indien de vader, die, terwijl mama al maar voortkavelde om haar eigen interessant discours tot zijn recht te laten komen, blijkbaar een wakend toezicht had zitten houden, niet ware opgesprongen, en het reeds wankelend ding had behouden voor verpletteren het hoofdje van zijn kleine meid. Geen wonder dat hij daarbij driftig uitviel tegen zijn zoo zeer ‘ontwikkelde’ echtgenoote: ‘Het had niets gescheeld of er was een ongeluk gebeurd; laat het kind toch niet aan de console raken.’ Waarop zij het voor haar ‘moeder-instinct’ teekenend antwoord gaf in de grootst mogelijke naiveteit: ‘O die buste breekt niet gauw. Die is wel tegen vallen bestand.’ - Blijkbaar begreep zij niet eens, hoe haar man aan het kind had gedacht in de eerste plaats; voor háár, de moeder, was de waardevolle buste hoofdzaak! En, o als gij die vrouw hoordet redeneeren over moederplichten en kinderopvoeding, etc., etc.! - Onze lieve Heer zou het haar niet verbeterd hebben.

Gij wilt zoo graag weten of ik veel naar Scheveningen ga naar het strand. Nooit, wat betreft het zitten in de badstoelen! Maar wel ga ik 's avonds dikwijls ergens zitten, onder de rotonde, of bij Berenbak, of waar ook van dien aard, omdat ik het gewriemel van een zich-mooi-opgedirkt hebbende menschenmassa wel eens amusant vind om naar te zitten kijken, evenals ik dat ook steeds op een mode-badplaats buitenslands amusant vind. Bovendien zijn er tegenwoordig vele windstille avonden, en dan is het buiten zitten op Scheveningen prettig-frisch. In de Boschjes wandel ik 's winters meer dan 's zomers, want dan is het er vergeven door de menschenlucht, die onder de zware boomen te véél blijft hangen. Altijd voor zoover ik 's winters hier ben.

Paula. - Ook Uw vertaling nam ik aan. Inderdaad blijft dat een questie die veler belangstelling wekt steeds. - Ja, indien gij ‘Hofstad’ van Broedelet in handen kunt krijgen, dan zult gij zien, dat ik er nog maar de alleronschuldigste staaltjes uit aanhaalde; het is gewoonweg een bekende-personen-beschimping. Gij schrijft: ‘als ik Querido lees heb ik altijd een gevoel, alsof mijn hersenen niet geheel in orde zijn. Ik vind zijn boeken geschikt om iemand de lezing daarvan als strafwerk op te dragen.’ - Wel, juist om die reden lees ik voor mij dien literatuurbederver heelemaal niet. Ik vind het zonde van mijn tijd. - De heel erge warmte kan ik slecht verdragen, maar die hebben wij gelukkig niet lang gehad. Neen, uw vragen neem ik U niets kwalijk. Zie aangaande Nauheim mijn bericht hieronder.

André. - Uw brief begint: ‘Hebt U nog wel eens aan mij gedacht?’ - Wel, lieve André, gij zijt zulk een oude correspondente van den begin af waarop ik de redactie op mij nam, dat ik U niet licht zou vergeten.

Gij schrijft dat Uw tooneelstuk in Juli zal verschijnen, maar ik heb er nog niets van gehoord. - Ik krijg er toch zeker een ex: van? Een drama lijkt mij méér in Uw genre dan een blijspel; maar ik kan mij zoo begrijpen dat U het beloven en niet-doen van tooneeldirecties gaat vervelen. Ik heb daarvan zoovéél gehoord. Alleen de vraag ‘trekt’ het stuk geldt bij de beoordeeling, en dan verder persoonlijke protectie. Als ik U was zou ik met dien bewusten directeur, die U de opvoering beloofde, maar eens vriendelijk gaan praten. Dat zal dunkt mij nog meer helpen dan het stuk terugnemen, of hem bedreigen. Hij is ten slotte de baas. Of hebt gij schriftelijke beloften? In dat geval zoudt gij een advocaat om raad kunnen vragen, of gij hem kunt dwingen tot vervulling van zijn belofte. - Hoe het met Uw roman is afgeloopen ben ik benieuwd te vernemen? Hebt gij hem ongelezen terugontvangen? - Inderdaad, over het spiritisme is ontzettend veel geschreven in de Lelie. De belangstelling daarin raakt niet uitgeput. Over het algemeen blijven de Nederlanders daarin zichzelf gelijk, eeuw aan eeuw, dat zij over alles wat met het Hiernamaals en met godsdienst verband houdt graag van gedachten wisselen. Nu, dáárin steekt geen ondeugd, maar een bewijs van nadenken nietwaar? Hartelijk gegroet.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.