De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Afrika's Fauna.

1. Uitstervende reuzen.

Nog beschouwt de schoon-gevlekte giraffe in vrijheid, onschuldig en nieuwsgierig, de Afrikaanse steppen, maar de zeldzaam melancholiese blik uit het wonderschone oog schijnt aan te duiden, dat ook hij zich het: ‘Hoelange nog!’ bewust is, en beseft, dat op deze wereld geen plaats meer voor hem is. Al te lang kan het niet meer duren, de mens met z'n spoorweg en telegraaf, met pijl en buks rukt hem op 't lijf, en weldra zal hij geheel verdwijnen, evenals de Australiers en Indianen hij het voortdringen der beschaving verdwenen zijn.

Hieraan is nu eenmaal niets te veranderen; zulke kolossale verschijningen - want de giraffe is het hoogste dier - trekken te veel de aandacht, en terwijl de jacht erop absoluut niet gevaarlik is, schijnen ze ook nog, juist door hun onschuldigheid, en slechte reukorganen, speciaal tot een makkelike prooi voor den mens bestemd te zijn.

In 't Noorden van Afrika, hoofdzakelik in Somaliland leven nog zeer vele giraffen en hun gebied strekt zich tot zuidelik in Duits Ost Afrika uit; nog in 't jaar 1863 zag Professor Fritsch giraffen in Zuid-Afrika, maar zowel daar als in den omtrek van de Zambesi zijn ze verdwenen, en de zuidelikste kudde giraffen, waarvan ik hoorde, vertoefde iets ten Zuiden van het Tanganika-Meer in Brits Noord-Oost Rhodesia, maar bestond slechts uit vijf stuk; ook zijn er misschien nog enkele exemplaren in het Jachtreservaat bij Barbeston in Transvaal.

Daar waar ze het talrijkste zijn in de Masai-steppe en in den omtrek van de Kilimandsjaro, de hoogste berg van Afrika, - heb ik nog dit jaar het geluk gehad ze her haaldelik in kleinere kudden te zien met het treurig bewustzijn echter, dat juist mijn aanwezigheid daar - ik voerde voor de Duitse Regering de opmetingen voor den spoorweg uit, die Tanga met het station Moschi, aan de voet van de Kilimandsjaro zal verbinden - een soort waarschuwing was, dat zijn rijk hier niet lang meer duren kan.

En nu is men reeds bezig dien spoorweg te bouwen, de giraffe (twigga noemen hem de inboorlingen) kan niet begrijpen wat die daar wel willen, maar het hakken en het hameren, het fluiten der lokomotieven is hem onsympaties, en.... hij verdwijnt.

Was 't vroeger nog niet erg genoeg? Men verkocht 't giraffenvel reeds in Tanga en Zanzibar tegen 7 Rupie per frasila (= 35 engelse ponden), en daardoor aangelokt, slopen de Wanderobo, die zuidelik van de Kilimandsjaro uitsluitend van de jacht leven, de schone dieren na, en vergiftigden ze met hun pijlen. Dat is volstrekt niet moeilik. Meermalen gelukte het me, door van bedekking gebruik te maken, en van boom tot boom te sluipen, de dieren tot op 40 M. te naderen. Het was mij daarbij erom te doen ze te fotografeeren, maar dit heeft mij niet mogen lukken, daar ik mij hiervoor te open moest opstellen. Het schieten was in 't geheel niet moeilik. De Wanderobo's sluipen tot op 15 en 20 meter en schieten vandaar hun vergiftigde pijlen

[p. 62]

af, waarbij het hun dikwels gelukt verscheidene pijlen te plaatsen, vóór het verschrikte dier de fatale plaats verlaat. Wel is waar komt het uiterst zelden voor, dat het dier zo goed getroffen wordt, dat het op dezelfde plaats neervalt, maar wat hindert dat? De Wanderobo hebben niets anders te doen en ze volgen het wild tot het gif z'n onvermijdelike werking uitoefent en 't dier neervalt.

Ook de Europese jager velde menig dier. Bij 't invoeren van de jachtwet werd het schieten van giraffen geheel verboden, tot de Regeering in 1910 ertoe overging kleine en grote jachtpermissies uit te geven. De kleine kost 25 Rupie (= fl. 20. -) voor één Bezirk, 50 Rupie voor 't hele land, maar daarbij mogen niet geschoten worden: olifant, rhinoceros, zebra en eland. Voor 750 Rupie echter krijgt men een grote jachtpermissie waarbij men alles schieten mag, maar voor elke olifant 150 Rupie extra betalen moet. Dit is in navolging der Engelse kolonie, waar een jachtpermissie £ 50 kost (= 750 Rup.) Van deze grote jachtpermissies zijn enige honderden uitgegeven vooral in het Bezirk Moschi bij de Kilimandsjaro zeer vele, en dat gevoegd bij het voordringen van den Spoorweg zal de giraffe tenminste hier wel verdrijven.

Nu wordt beweerd, dat de giraffe bij de Kilimandsjaro een zeer bijzonder soort is, en een zekere Schilling heeft hem reeds naar zich genoemd, maar in ieder geval zouden foto's, naar 't leven genomen, zeer veel waard zijn. Zelfs met de tele-kamera is dit, totnogtoe niet goed gelukt, wat wel hoofdzakelik daaraan is toe te schrijven, dat de kleuren en vorm der giraffen zo zeldzaam goed bij de omgeving passen, m.a.w. hun protektieve mimikrie is zo groot, dat men ze nauweliks ziet, als ze bij een boom stilstaan.

Het is bepaald verbazingwekkend, hoe ze voor 't oog verdwijnen, nog vóór het struikgewas ze verdekt. Komen ze in dit opzicht ook overeen met de bloeddorstige tijgers, leoparden en jaguars, die bijna presies zo gevlekt zijn, in hun aard zijn ze juist het tegenovergestelde, en al zijn ze ook niet weerloos - want ze verstaan het met hun ijzerharde hoeven te schoppen of op zij met den langen hals te slaan - toch maken ze slechts tot zelfverdediging van hun enorme krachten gebruik en zoeken 't liefst hun heil in de vlucht. Daar gaan ze! Enigszins onbeholpen en houterig verzetten ze de poten en waggelen de lange halzen; ook maakt het op mij altijd den indruk, dat de achterpoten te kort zijn en de rug te steil naar achter afloopt, waarom de volle schoonheid van 't dier ook eerst in rust tot z'n recht komt.

Zal de natuur dus wel niet meer veel gelegenheid krijgen den reeds zo langen hals in de loop der tijden nog te verlengen, zo blijft toch het ontstaan ervan van groot belang. Hebben we het hier te doen met een gedwongen ontwikkeling der halsbeenderen, door honger misschien? We weten het nog niet. Zullen we 't ooit weten? Voorloopig kunnen we ons slechts aansluiten bij de bezoekers van Artis in Amsterdam op kwartjesdag:

‘Wat een hals! Wat zou dat dier lang genieten van een klare met suiker!’

Trekt de giraffe ons aan door het onwezenlike in zijn verschijning, en wekt hij ook in meerdere mate ons medelijden door z'n hulpeloosheid en onschuldigheid, toch moeten we ook de drie andere minder sympatiese Afrikaanse reuzen niet vergeten, die langzaam maar zeker uitsterven: olifant, rhinoceros en hippopotamus of nijlpaard.

Hoe 't met de geboortecijfers dezer kolossen staat, is nog niet met zekerheid vastgesteld. Wel vertelde mij een der bekendste jagers, dat hij overtuigd was, dat jonge olifanten tot in drie-, vier jarigen ouderdom nog zuigen, en daardoor zou op 5 jaar slechts één jong kunnen komen. Zeker is het, dat deze dieren alle veel sneller weggeschoten worden dan ze zich vermeerderen.

Jaarliks worden millioenen guldens aan olifantentanden uitgevoerd; ook de stoottanden der nijlpaarden leveren een goed ivoor; kenners beweren zelfs, dat het nog beter en fijner is dan dat der olifanten, ofschoon natuurlik lengte en dikte veel geringer zijn, zodat het voor de fabrikasie van billard ballen, waartoe de olifantentanden voor 'n groot deel bewerkt worden, niet te gebruiken is.

Wel is waar is de jacht op deze dikhuiden niet zo ongevaarlik, als die op giraffen, maar het is een veel beter betalende bezigheid, en niet gering is op 't ogenblik het getal der blanken; die alleen daarvan leven, of proberen te leven. Ik zelf behoorde een tijdlang onder dat getal, maar liet dit zeer wisselvallige handwerk gaarne varen, toen ik weer als ingenieur een betrekking kon krijgen.

Daardoor en door bekendheid met de stoutmoedigste en beste olifantenjagers, kan ik over deze manier om geld te verdienen zeer goed oordelen, en wil met een paar woorden

[p. 63]

het leven schetsen, dat menig jong Aimardlezer al te rooskleurig voorkomt.

Men bedenke eerstens, dat de jacht voor 't grootste gedeelte in ongezonde, lage streken, dikwels in moerassen, moet uitgeoefend worden. De tropen, die iedereen - men ziet het in Indië - hun ziekten bezorgen, al leeft men nog zo gezond en regelmatig, zijn dáárom alleen reeds dubbel gevaarlik voor den jager.

Mannetjes-Olifant in de Kongo gedood, de tanden wegen 26 K.G. per stuk.

Voegt men nu daarbij nog, dat hij dikwels z'n tent verlaten moet om dagenlang de olifanten na te sporen, terwijl hij ipso facto slechte voeding krijgt, 'n paar maal per dag door moerassen waadt, om later de kleren aan 't lijf te laten drogen, en verplicht is dikwels slecht water te drinken, dan kan men zich begrijpen, dat ziekten maar al te vaak de ‘bezigheid’ storen.

Zo zat een Deense jager boven bij de Russisi (de rivier, die van het Kivu naar het Tangangikameer stroomt) en schoot daar de olifanten die aan 't Zuideinde van Kivu-over de rivier heen en weer trokken. Hij was er reeds twee jaar en had meer dan 50 olifanten geschoten. Als 't er honderd waren, wilde hij naar huis terug, maar..... een korte krankheid, de dood verraste hem, en tuis verwachtte men den ondernemenden jongen man te vergeefs, terwijl later de olifantstanden verdwenen waren; de blanke had slechts tot verrijking der zwarten bijgedragen. Ziedaar een voorbeeld!

Maar de gevaren bestaan niet alleen in een moordend klimaat, slechte voeding en een ongeregeld leven, o neen! Elke olifantsjager beseft, nadat hij eenige ervaring opgedaan heeft in z'n vak, dat elke ontmoeting met een zijner slachtoffers z'n laatste zijn kan.

Hebt ge 't U wel eens voorgesteld, lezer - want ik kan nauweliks vermoeden, dat ge 't reeds meegemaakt hebt - dat zo 'n woedende kolos U achter de broek zit, en ge van jager de gejaagde geworden zijt? En dat kan licht gebeuren, behalve door slecht schieten nog door honderd toevalligheden.

(Wordt vervolgd).