De Hollandsche Lelie. Jaargang 24

Gedachtenwisselingen.

I.
Aan den Vrije-Socialist.

Als antwoord op Uwe gedachtenwisseling in de laatste Hollandsche Lelie, diene, dat ik geen heer ben, maar iemand van het vrouwelijk geslacht. Een vrouw, een èchte vrouw, die steeds twijfelt en altijd zoekende is, en dus geen rust kent. Een vrouw, die doordat zij 't meeste in 't Protestantisme en in het Katholicisme niet kàn gelooven, dus ook nooit tot die godsdiensten kan behooren, maar die, als zij er één beleed, de voorkeur zou geven aan 't Katholicisme, als zijnde de godsdienst van rust enz. Dit is misschien duidelijker weêrgegeven.

Zeker ben ik het met u eens, dat iemand, die behoefte heeft aan het Katholicisme, dat hem dwingen zal te gelooven, den naam van geborenslaaf wel verdient, maar vergeet niet, er zijn menschen (vooral vrouwen) die, als hun een groot leed treft of als hun een heel groot verdriet

[p. 59]

overkomt, behoefte hebben, zich in hun ongeluk aan iets vast te klampen. Als ze niet gelooven en zich dus niet aan hun God kunnen vasthouden, (wat den orthodoxen en Katholieken juist zoo rustig stemt) dan zijn ze de wanhoop dikwijls nabij. Zulke menschen willen rust en deze vinden ze in het geloof; is die rust niet te benijden?

Mevrouw C. ARNTZENIUS.

II.
Slavenzielen?

‘Vrije Socialist’ sta mij toe, zijn eigen ziel eens te bekijken. Hij heeft tot beginsel: zijn geheele hebben en houden, zijn geheele macht, zijn geheele persoon op te lossen in de Staat, (in tegenstelling met de demokraat die de individu wil bewaren, om machtstirannie van een bestuur, van overheden te voorkomen of hen verantwoordelijk te houden voor hun daden tegenover het volk).

Dus wil de vrije socialist zich in persoon, in optima forma overdragen, verkoopen aan een kliek; (wat eene dwaling mag genoemd worden omdat er rechten zijn, menschelijke eigendommen, - geloofsrichting, gewetensuitspraak, gedrag - die niet over te dragen zijn).

Nu wenschte ik ‘de Vrije Socialist’ te vragen: of het niet een minder hoog peil is zich te verkoopen of weg te geven, dan slechts alleen vormelijk te buigen voor keizers of koningen of staatshoofden?

Eigenlijk als ik het vraag op den man af of iemand die zich verkwanselen wil eigenlijk niet juist ‘je’ slavenziel is??

In elk geval een onrecht doet zich te vergooien, want hij beschikt dan tegelijk over zijn nakomelingschap, over zijn kinderen en kleinkinderen. Dezen ontsteelt hij hun geboortegelijkheid. Hij kweekt slaven. Dat doet Arntzenius niet.

Evenzoozeer ontken ik de Vrije Socialist het recht een slavenziel te zijn, met het oog op het weggeven van zijn ‘nakomelingschap’ (waarover de schepper hem niet gesteld heeft te kwanselen) en ik meen ook dat hij ongelijk heeft de heer Arntzenius aan te vallen over gelooven op gezag.

1^o. is het zich ‘onderwerpen’ aan geloofsgezag minder erg dan zich te ‘vernederen’ voor machtsgezag; want het eerste kan men op elk oogenblik intrekken, maar het laatste is een verkoopcontract voor meer dan 99 jaren (voor meer dan één menschopvolging).

2^o. betwijfel ik zéér òf geloof aannemen op gezag, wellicht zoolang men zelf tijdelijk geen tijd of lust heeft een vraagstuk op te lossen of wel een anders oordeel voortreffelijk acht, wel getuigt van slavenzielsverwantschap? Ik geloof het méér geestverwantschap.

Vervolgens: dat de geloofsvorm het levenshouvast is van den mensch en dat men dus niet moet aanvallen wat iemand gelooft in zijn binnenkamer, zonder hem iets beters in de plaats te geven.

Kijk nu: de heer Arntzenius vraagt niets beters en de vrije socialist geeft niets beters. De eerste onderzoekt niet - de laatste heeft onderzocht overeenkomst van verschil - dat beiden zich geven aan een ander, de een aan een Kerkelijken de ander aan een Staatsgezag. Dus is de een de pot en de ander de ketel, als er sprake is van ‘slavenzielen.’

H. VAN HOLK.

III.
Waarom ik Roosevelt salueeren zou.

Geachte Freule,

Houdt Uwe verontwaardiging bij dezen aanhef een oogenblik vast, tot ik ben uitgesproken. Laffe aanbidding is mij vreemd. Geboorte-alléén kan de eene mensch boven den andere geen meerdere rechten geven; omdat niet de een edel en de ander onedel door den Schepper wordt geschapen maar allen in wezen aan elkander gelijk.

De ontwikkeling, door allerlei levensoorzaken meegevoerd, maakt alleen het verschil. De koningin der menschen: de wet moet er dan weder op gericht zijn naar gelijkheid te streven. Want, niet waar de prachtigste paleizen naast de armzaligste hutten staan is het land gelukkigst, maar, waar de uitersten zoo na mogelijk aan elkander gelijk zijn. Zelfs het belang van het Staatshoofd brengt mede te streven bij zijn onderdanen naar zooveel mogelijk gelijkheid. In het bekende plakaat van de Algemeene Staten der Vereenigde Nederlanden dato 26 Juni 1581, waarbij Zij den Koning van Spanje (die protegeerde) vervallen verklaarden van de heerschappij, zegden zij dat een Hoofd van een land zijn onderzaten moet bewaren en beschermen voor alle ongelijkheid. Ook dat de onderzaten niet geschapen zijn ‘tot behoef’ van het Hoofd, om hem in alles wat hij beveelt onderdanig na te kruipen of hem te aanbidden, maar het Hoofd er is om der onderdanen's wille; zonder onderdanen zou Hij geen Hoofd kunnen zijn; en het vreedzaam leven, het geluk van der onderdanen, de bevordering van hunne gelijkheid is dus Staats- zoowel Staatshoofd-belang.

Alzoo 't beschouwende, dat het een zegen voor het Hoofd - zoowel voor de menschen is - in alles democratie (niet te verwarren met sociaaldemocratie of socialisme) te bewerken (ook in 't stoffelijke vooral) als beginsel van meerder onderling geluk en meerdere deugd, dus ook hooger staatspeil; en in aanmerking nemende dat voor ons kleine land, de Vereenigde Staten van Amerika de laatste jaren zoo ontzaggelijk hebben medegewerkt de hooge, rijke toppen, die veel wind maakten, te kappen en meerdere gelijkheid onder onze landgenooten, dus meerder geluk, hechter Staatspeil te brengen, uit dien hoofde, geachte Freule, zou ik, als ik de heer Théo, de vertegenwoordiger dier Staten, ontmoette, voor hem een militair-saluut maken. Ook een standpunt, nietwaar?

Uw dw.

H. VAN HOLK.

Sommige lezeressen hebben er aanstoot in gevonden dat ik U heb ‘gevleid’ door te schrijven Hoog Wel Geboren Vrouwe; 1^o. heb ik dat gedaan als stijlvariant en 2^o. omdat ik het geenszins

[p. 60]

onsamengaand acht democratisch te zijn aangelegd en tegelijk toch de burgerlijke beleefdheidsvormen waaronder men leeft - waar te nemen. Juist omdat gij (die predikaat hebt) democratische gezindheden hebt, vind ik dat U het recht wel eens hebt ‘gevleid’ te worden. En, dàt Uwe neigingen voor rechtsgelijkheid zoo zijn, is (uit het hiervoor geschrevene op te maken) eervol voor U. Het bedroeft slechts dat menschen, zelfs hooggeleerde partijleiders, het onderscheid niet kennen tusschen democratie en socialisme en iemand die volksgezind is veroordeelen, omdat hij ‘socialistisch’ is.

H.v.H.