De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Hoofdartikel
Vrouwenarbeid.
II.

De tijd dat de onbemiddelde vrouw - ook uit de hoogere standen - haar toekomst verzekerd zag en vond in een huwelijk raakt - en gelukkig ook - zoo zachtjes aan heelemaal voorbij. Gelukkig zeg ik, misschien tot teleurstellig van vele lezeressen, ja gelukkig voorbij, omdat die gewaande zaligmakende toekomst bewezen heeft niet meer dan 10% gelukkigen te maken.

Wie niet blind wil zijn, is in de gelegenheid dit dag en dagelijks op te merken, in welken kring hij maar wil.

De keten die twee menschen levenslang aaneensmeedt, begint door hare oneffenheden bijna overal heel spoedig te knellen en veroorzaakt bij zeer velen een bijna onduldbare marteling, waaraan de dood van den een vaak nog geen einde maakt voor den ander, door den treurigen nasleep der gevolgen van het eenmaal gesloten echtverbond. De mannen - toch reeds de meer bevoorrechten in ieder opzicht - zien dit hoe langer hoe meer in en stellen hunne vrijheid hooger dan de voorspiegeling van een geluk, dat zij haast nergens in hunne omgeving bewaarheid vinden, de vrouwen echter willen daarvan nog steeds niet overtuigd zijn en maken zichzelf voortdurend wijs, dat een huwelijk

[p. 786]

het hoogste geluk en hare uitsluitende bestemming is.

De ouders der huwbare meisjes, door het leven wijzer geworden, begrijpen voor een groot deel dat de kans op een huwelijk voor hunne dochters steeds geringer wordt, en trachten ze toe te rusten met de noodige kennis of kundigheden om zichzelf een weg door 't leven te banen; hare toekomst te verzekeren, zonder behulp van den man.

Zoo komt het dat de meisjes, geschikt of ongeschikt, zich op allerlei baantjes werpen en oneerlijke concurrenten van den man worden in den strijd om 't bestaan, haar eigen zoo sterk begeerde huwelijkskansen tevens hard verminderd. Ontwikkelden ze zich nu maar altijd door denken en rekenschap geven van 't geen er door onderwijzers en leeraren ingepompt wordt, dan zou het gezond verstand de overhand krijgen, en vele meisjes zich niet zonder eenige roeping aan 't een of ander vak gaan wijden, liever datgene doen, wat meer met haar aard, aanleg en fysieke gesteldheid strookt, niet beïnvloed door vooroordeelen, misplaatste trots en verregaande ijdelheid eene betrekking willen bekleeden, die haar naar ze meenen in anderer oogen verheft, doch in werkelijkheid verlaagt tot een willoos werktuig, waardoor ze haar leven in verveling of eentonigen sleurgang doorbrengen en ondanks het verdienen van eigen brood, nog op alle mogelijke manieren jacht doen maken op een man, die haar uit deze, alles behalve, gewenschte positie komt verlossen.

Dat de vrouw zich hierdoor verlaagt, schijnt ze niet te begrijpen, niet te voelen en toch is het waar.

Dat men zich ook nog in wat anders kan doen respecteeren, dan als onderwijzeres, postbeambte, typewriter, kantoorjuf, bonnegouvernante of vertaalster ligt buiten haar begrip en daarom, met of zonder aanleg of lust, zich maar op een van deze of een dergelijke conditie geworpen. Handenarbeid verrichten? Wel foei, waar denkt men aan. Dat gaat toch niet, zoo iets is veel te vernederend voor juffrouw die of die. Handenarbeid! En welke dan?

Welke? Die, waarvoor ge geschikt zijt, lust in hebt en onder uw bereik ligt. Dus, ook dienstbodenwerk, huishoudelijke bezigheden en wat dies meer zij?

Precies. Dienstbodenwerk, in de eerste plaats, als uw lichaamsbouw dat toelaat.

Lichaamsbeweging is gezond, staalt de spieren, bevordert de eetlust en brengt bloed in de wangen.

* _* *

Aangespoord door het voorbeeld der dames uit den meer gegoeden stand, heeft de zucht naar examens en het bekleeden van z.g. fatsoenlijke betrekkingen zich steeds verder uitgebreid, en is nu reeds door de tusschenstanden tot dien der dienstboden heengedrongen.

De dochters uit den werkmansstand willen geen dienstboden meer zijn!

Hoort men de dames uit de groote steden klagen, dat er bijna geen flinke, geschikte dienstmeisjes te bekomen zijn, nog beter kan men dit in de provincie waarnemen, waar men de menschen voor een groot deel persoonlijk kent.

Met hooge loonen en goede behandeling, meldt er zich na herhaaldelijk adverteeren in verschillende locale bladen, nog haast niemand aan en heeft men 't geluk er eindelijk een te bemachtigen, dan is 't maar voor korten duur en zegt de gedienstige de huur weer op, omdat ze verpleegster wil worden, of op een atelier komt om 't modevak te leeren. Ze wil doodgewoon niet langer dienstbaar zijn om een ander z'n vuile boel te rakken, zooals ze dat op haar manier zegt.

Nu valt er wel iets voor te zeggen, dat het meisje uit de volksklasse haar taak als dienstbode aldus opvat.

Krachtens haar geringe ontwikkeling en beschaving, kan zij in die betrekking niet anders zijn als de ondergeschikte, nooit de gelijke van de vrouw of dochter des huizes; zij is en blijft de meid, de mindere. Dit kwetst haar vrouwelijk gevoel. Ze is toch even nieuwerwetsch gekleed, haar kapsel zit even gracieus als dat harer meesteres, zij leest net zoo goed als deze uit de bibliotheek, ze bezoekt ook schouwburg en opera en fietst op haar vrije dagen... en moet zij nu als een hond in 'n hokje verblijf houden, in de keuken? Neen daar bedankt ze voor.

In hoever ze gelijk heeft kunnen we wel weer 's 'n ander maal behandelen. Ze doét 't en dat is 't punt van uitgang voor dit mijn artikel.

De dienstbodenmarkt is dus zoo goed als leeg en wat er nog op komt is voor 't grootste deel ook daarenboven vrijwel ongeschikt.

* _* *

[p. 787]

Ziedaar het veld braak voor de meisjes die wat meer presteeren dan enkel 't verrichten van huishoudelijke bezigheden.

Zeer vele derzulken lijden aan anemie, tengevolge van ontoereikend voedsel, hysterie, gebrek aan afleiding en gezonde spierbeweging.

Kijk, als ze den moed eens bezaten om zich over hare ingebeelde fatsoensbegrippen heen te zetten en zich oefenden in huishoudelijken arbeid, 't zij om te huis de kosten van dienstboden te kunnen besparen, wat de maag van het heele gezin ten goede kon komen, of zich aan te bieden in gezinnen, die om vrouwelijke hulp verlegen zijn; zouden ze zichzelf en anderen dan geen grooten dienst bewijzen, aangenamer, meer voldoening gevend leven leiden en een prettige confrateres van de huisvrouw, een aangename huisgenoote voor allen wezen?

Ik ben zoo brutaal hierop 'n bevestigend antwoord te geven.

'n Heftig protest hoor ik in mijne verbeelding bij 't lezen van 't bovenstaande al tegen mijn beweren opgaan.

En 't eerste waarmee men mijn heele stelling meent te kunnen ontzenuwen is het non possumus.

Meisjes die niet van kind af aan gewoon zijn dienstbodenwerk te verrichten, zijn niet gehard, hebben geen lichamelijke kracht, wordt als dooddoener gebezigd.

Verbeelding, lieve menschen, niets dan verbeelding.

't Spreekt vanzelf dat men niet zoo ineens lichamelijk voor allen arbeid geschikt is, maar men kan er zich geleidelijk aan wennen, zich trainen.

Ik spreek uit eigen ervaring. Ik was lang geen jong meisje meer, maar de dertig ver gepasseerd, toen mij een zware finantieele slag trof. Zelfs zoo, dat ik vreesde tot den bedelstaf gebracht te zijn.

Van mijn vroege kinderjaren af, was ik gewoon een jonge damesleven te leiden, te leeren en later door 'n fatsoenlijke betrekking in eigen onderhoud te voorzien, zonder ooit huishoudelijken arbeid te verrichten.

Laat ik er nog bijvoegen, dat ik wegens zwakken lichaamsbouw met opzet voor'n vak, waar ik lust in had, werd opgeleid.

Het eerste wat me echter in die benarde omstandigheden te doen stond, was alle hulp af te schaffen, en zoo heb ik gedurende 4 jaren àlle bezigheden, die in een huishouding - behalve straat schrobben - voorkomen, verricht en ook geheel alleen de jaarlijksche schoonmaak uitgevoerd.

Wel viel het mij met m'n zwakke lichaam zwaar, maar ik ben er niet onder bezweken en weet dus, dat men kan wat men wil.

Daarenboven vond ik nog kracht en tijd om lessen te geven en hielp buiten dat een jongen man, die als 'n wanhopige zich aan me vastklemde, om hem voor z'n vurig begeerde artistenloopbaan te onderwijzen en te beschaven.

De lezers - essen zien dus, dat ook, wat onmogelijk schijnt, gedaan kan worden, als men maar energie bezit en ernstig wil.

Door anderen zal beweerd worden dat de huisvrouw geen dame-dienstbode in betrekking wil nemen, uitgaande van de veronderstelling dat ze te veel pretensies heeft.

Eilieve, alsof de huidige dienstboden geen pretenties hebben, lang niet in evenredigheid met de prestaties.

En bij ontwikkelde, beschaafde meisjes zal 't met die pretenties m.i. wel schikken, mits de vrouw des huizes haar naar waarde weet te schatten.

Bij het employeeren van deze damesdienstboden zal er natuurlijk geen sprake meer zijn van meesteres en dienstbode, maar het solidariteitsgevoel van beide zal elkaar als vrouwelijke kameraden doen beschouwen. Op 'n aangename manier gaan ze saam werken voor 't welzijn en de belangen van 't huisgezin, waarvoor 't meisje zich een deelnemende vriendin betoont.

Kom, wie onzer jonge dames heeft den moed baan te breken voor een der sociale hervormingen, die mee kunnen helpen om 't evenwicht van den vrouwenarbeid te helpen herstellen. Als er één schaap over den dam is, volgen de anderen vanzelf.

RARDA LIEFTINK.