De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Hoofdartikel
Mevr. Besant in Indië verstooten.
(Ingezonden).

Terwijl Mevr. Annie Besant haar Amerikaansche schoven samenbindt voor haar Indische korenschuren, ziet het er naar uit, dat zij deze bij haar terugkomst platgebrand zal vinden door dezelfde Hindoe pundits, wier geloof zij verklaart te vertegenwoordigen. Zij maakt een tournee door de Vereenigde Staten, waarop zij lezingen houdt, de menschen bekeert tot het Occultisme en ze inwijdt in de mysteriën van de zoogenaamde philosophie der Hindoes. Doch de meer ontwikkelden onder de bevolking in Indië, zegt men, komen onmiskenbaar tegen Mevr. Besant's propaganda in verzet, omdat ze een krachtig bedwelmingsmiddel is, geschikt om een natie haar manlijkheid te ontrooven. De pundit Manohar Lal Zutshi M.A. doet in een onlangs verschenen nummer van de Hindustan Review, uitkomende te Allahabad, hiertegen een waarschuwende stem hooren. Hij stelt de vraag: ‘Welke plaats bekleedt de Theosophie in het nieuwe leven voor Indië?’ en hij beantwoordt ze in de volgende scherpe bewoordingen:

‘Zij (de Theosophie) vertegenwoordigt de orthodoxie, de reactie, de werkeloosheid, inertia, pur et simple. Ik wil hier niet spreken over de dogma's der “Theosophie”, de occulte scheikunde, het astrale gebied of de mahatma's. De mahatma's mogen, wat mij betreft, in Thibet even overvloedig zijn als braambessen; omtrent deze kwestie neem ik een agnostieke houding aan: ik weet het niet... (Doch) er zijn zekere zwakheden in het Hindoesch karakter, zwakheden, die ons in merg en been zitten, en waarmede wij geboren worden, en welke de “Theosophie” verre van ze weg te nemen, bevordert en versterkt. Ik wil hier niet nagaan waaruit die zwakheden

[p. 578]

geboren werden... doch dat die zwakheden bestaan en ze de Hindoes “zachtaardig” onwerkzaam, onpraktisch en geheel ongeschikt maken voor het intensieve leven van den modernen tijd, kan door niemand ontkend worden. Een zeer sterke neiging tot mystiek pessimisme kleurt de gedachten van zelfs onze beste denkers, en in den Hindoe in 't algemeen ontaardt zij tot louter passiviteit en nirvana. Het afschudden van deze verstandelijke verdooving is het sine qua non van succes onder de moderne levenstoestanden, en bijgevolg is alles wat er naar streeft ze te versterken en te bestendigen zeer beslist een kwaad. Ik ben van meening en ik sta hierin niet alleen, dat de “Theosophie” een dergelijken invloed op den Hindoeschen geest uitoefent. Den mensch, die stomdronken is door alcohol, geeft zij ten overvloede nog een dosis dhatura (een krachtig Indisch verdoovingskruid).’

Tot staving hiervan doet de geleerde pundit hier een aanhaling uit een artikel van een anderen geleerden pundit, Lobal Kishen Sharga, die ook de Theosophie beschuldigt, dat zij den Hindoe berooft van het weinigje levenskracht dat hij nog bezit. Pundit Sharga zegt:

‘Ongelukkigerwijze is de Hindoe in zijn denken over 't algemeen meer contemplatief dan actief, en de Theosophische leeringen doen hem niet weinig kwaad door op iemand, die reeds van nature inactief is een loommakenden invloed uit te oefenen. De uitwerking van deze leeringen op den Indischen geest komt hierop neer dat zijn belangstelling in het ongeziene en verwijderde wordt vergroot en in het tegenwoordige en zichtbare wordt verkleind. De theoriën mogen al of niet waar zijn, doch zij versterken een verkeerde neiging, waartegen men op zijn hoede diende te zijn.

Behalve wat deze inherente zwakheid in de Theosophie aangaat, is er nog een andere reden, waarom deze cultus in Indië veroordeeld wordt. Het volk van Hindostan komt tot het besef van de ongerijmdheid, dat een Engelsche vrouw den Hindoes het Hindoeïsme onderwijst; zij komen er tegen in opstand en spreken er over om een einde te maken aan deze groteske abnormaliteit. Inderdaad beginnen de Indische voormannen in Mevr. Besant's optreden als vertolker van het Hindoeïsme in Indië zelve een ernstige bedreiging te zien voor het toekomstig bestaan van hun ras en de inlandsche schrijvers aarzelen niet hun landslieden te waarschuwen voor het drijven van deze bejaarde Europeesche vrouw, die naar zij verklaren op slinksche wijze bezig is te werken voor de volkomen slavernij van het Hindoesche volk. Hier volgt een aanhaling van den eerstgenoemden schrijver:

Voor den Hindoe-theosoof in 't algemeen beteekent de Theosophie: Hindoeïsme plus Mevr. Annie Besant. Hij schijnt Mevr. Besant tot de verzorgster van zijn geweten en tot “opziener” zijner ziel gemaakt te hebben. Het kastestelsel is goed, omdat Mevr. Besant er voor is; weduwenhuwelijk is slecht, omdat Mevr. Besant er tegen is. De Engelsche jingo's zongen tijdens den Boerenoorlog: “My country, right or wrong” (Mijn vaderland, hetzij het goed of verkeerd handelt). De doorsnee Hindoe-theosoof zegt: “Mrs. Besant, right or wrong”. En zooals elke schooljongen weet is deze geest van obscurantisme (domperzucht) noodlottig voor allen vooruitgang en doodt hij elk oprecht denken’.

Lala Har Dyal, dokter eener Indische Universiteit en professor aan een der voornaamste hoogescholen van Lahore, trekt in een onlangs verschenen nummer van de Modern Review (Calcutta) nog sterkere conclusies. Hij schrijft:

‘Korten tijd geleden zijn een aantal Engelsche mannen en vrouwen op den voorgrond getreden als apostels van het zuivere en onvervalschte Hindoeïsme. Zij geven voor ons in onze eigen heilige shastra's te onderwijzen. Zij verklaren groote liefde voor onzen godsdienst te koesteren.... Een Engelsche vrouw (Mevr. Annie Besant) is presidente van een lichaam, bestaande uit de élite van het Hindoeïsme, invloedrijke landeigenaren en geleerde priesters van Benares. En zij zien naar haar op als hun leidster... Engelsche mannen en vrouwen bijna als priesters door sommige onzer vereerd! Zie het treurig schouwspel; denk na over de beteekenis ervan. Het is de ondergang van het Hindoesche ras.’

Literary Digest, Nov. 1909.

De ‘Theosophie’ in bovenstaand artikel bedoeld is niet de Theosophie zooals zij door Mevr. H.P. Blavatsky aan de wereld is gegeven en thans door de Universeele Broederschap en het Theosophisch Genootschap wordt gepropageerd, doch een namaaksel er van. Laatstgenoemde organisatie staat onder leiderschap van Katherine Tingley en heeft haar Hoofdkwartier aan het Internationaal Theosophisch Centrum, Point Loma, Californië, V.S.A.

Vert.