De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

Alpha. - Ik vond het beter Uw bijdragen voor den nieuwen jaargang te bewaren, vandaar dat gij nog niets van mij hebt gehoord. - Uw vriendelijke brief was mij heel welkom, men kan verschillend denken, en toch voelen een geestverwantschap; met mij is dat ten Uwen opzichte zeker het geval, waar het Uw gevoel voor de natuur geldt. Mij-ook is zij op diezelfde wijze lief, waarop gij er over spreekt. - Maar, weet gij, het is heel natuurlijk, dat gij een geheel andere levensopvatting en levensbeschouwing hebt dan ik, omdat gij een theosoof zijt, en ik volstrekt niet. Uw ‘stelling’ waarvan gij schrijft: ‘wat dunkt U van deze stelling’, neem ik, alvorens er op te antwoorden, hier woordelijk over:

Elk wezen, zóó als het is met alle deugden en fouten, is een geschenk van God aan alle andere wezens, en blindheid alleen kan ons die gave doen miskennen.

Ziet gij, in Uw oogen ben ik nu natuurlijk ‘blind’, omdat ik daarover anders denk dan gij. Maar, vergeet niet, gij hebt deze soort ‘helderziendheid’ (in Uw eigen oogen helderziendheid althans) gemeen met elken ‘geloovige’, van wat voor richting dan ook, die per se vindt zijn andersgeloovenden buurman ‘blind.’ - Neen, veeleer vraag ik mij af, wat doen wij allen, ook de besten onder ons, toch eigenlijk op deze malle wereld? En wat erger is, waarom zijn er zoovele boosaardige, gemeene, valsche, enkel-kwaad-stichtende menschen; al kunnen zij het, door over-erving of omstandigheden van slechte opvoeding, soms maar half helpen, zij zijn er toch met dat al, tot schade en ongeluk hunner naasten. En, juist als men aanneemt dat God dit alles zóó inrichtte, vind ik het nog veel moeilijker mij met zulk een soort schepping te verzoenen. Veel liever houd ik daarom mij aan de gedachte dat wij niets begrijpen, niets weten van het Heelal, en dat het hierna ons misschien een beetje duidelijker zal worden wáárom alles zoo is hier op aarde en niet anders. - Gij schrijft dat gij ‘mijn afkeer van de menschen’, zooals ik die onomwonden uitspreek in mijn Dagboekbladen en trouwens telkens, niet kunt overeenbrengen met mijn ‘warme belangstelling voor ieder die mij iets te vragen heeft’. En dááraan knoopt gij de beschouwing vast, dat ik mij dus vergis in mijn zelfkennis en (van Uw standpunt beschouwd) mij-zelve eigenlijk slechter maak dan ik ben. Ja, ziet gij, mijn waarde Alpha, dat is m.i. niets anders dan een aangeboren karakter-trek in mij: dat ik niet kan nalaten ieder dien ik op mijn weg ontmoet, en dien ik, hetzij schriftelijk, hetzij mondeling, van dienst kan zijn, vriendelijk te bejegenen. Daaruit komt het ook voort dat zij, die mij voor het eerst persoonlijk ontmoeten, gewoonlijk eenigzins verbaasd zijn, dat ik niet zoo barsch ben als zij zich mij hadden voorgesteld uit mijn optreden. Maar dat is zooals ik U zeg aangeboren. Ik heb een beredeneerde, op levens-ervaring, en op overtuiging, gegronden afkeer van de kleinzieligheid van ‘het’ menschdom, mij zelf incluis, maar, daar wij ten slotte toch niet kunnen helpen dat wij nu eenmaal geboren zijn, belet deze afkeer mij niet dengenen, die ik kan helpen, van dienst zijn, of troosten, met oprechte belangstelling tegemoet te komen. Dat is zoo sterk in mij, dat ik b.v. steeds graag iets geef, iets vriendelijks aandoe, aan hen met wien ik in aanraking kom, ondergeschikten, zoowel als gelijken, en honderdmaal, na ondervonden niet-waardeering of zelfs ondankbaarheid, mij heb voorgenomen voortaan, evenals de meerderheid van het menschdom, de hand op den zak te houden, maar toch telkens opnieuw verval in dezelfde fout (noem ik het) van veel te goedgeefs en te vriendelijk te zijn tegen dezen en dien, die in het minst dat niet op prijs stellen. Juist omdat ik zooveel reis, en zoo gedurig dan hier dan daar woon, heb ik op dit speciale punt zoo dikwijls gelegenheid gehad op te merken, dat ik veel goediger ben voor de toevallig op mijn weg ontmoetten, woningverhuurders, kinderen, dienstmeisjes, etc., etc., dan, (dit durf ik gerust zeggen), de groote meerderheid mijner medemenschen. Doch daarvan heb ik zoo weinig voldoening, dat ik mij telkens opnieuw voorneem: ik doe het niet langer, ik haal ook voortaan 't vel over de ooren, en ben onhebbelijk, en behandel de menschen hard, en geef hun geen cent meer dan hun toekomt. Maar als het er op aankomt dit voornemen uit te voeren, dan kan ik zoo niet zijn, ik zou mijzelve ongelukkig voelen als ik niet gehoor gaf aan mijn natuurlijken aandrift tot beleefd, mededeelzaam, en vriendelijk zijn. En dus zeg ik tenslotte ook maar tegen mij zelve: probeer maar niet eens dit te veranderen, je bent nu eenmaal zoo. Daarom doe ik mij dus niets te goed op een in dezen door zelfopvoeding of principes

[p. 159]

aangeleerde braafheid, maar erken dat het aangeboren is, evenals mij het sterke en uitgesproken haten van alle onrechtvaardigheid en valschheid en hebzucht òòk is aangeboren.

Vriendelijk dank nogmaals voor Uw schrijven.

Anna te Hilversum. - Ik heb aangaande de onderteekening aan Uw verzoek voldaan. - Ja, gij zijt niet de eenige, die het afsluiten van mijn levens-herinneringen hebt betreurd. Nu, het is beter in zoo'n geval een stuk herinnering te kort te maken dan te lang. Dat tram-verhaal, dat gij mij doet van die ‘critiseerende dame’, ja lieve Anna, wat zult gij daaraan doen? Wie kan beletten aan de menschen, dat zij hardop spreken over bepaalde personen in een publiek vervoermiddel, als de tram is? Hij of zij die dat doet toont reeds dáárdoor zijn of haar onopgevoedheid; en, dat het vonnis werd geveld, door die onbevoegde, over een schrijfster van naam als Top Naeff, wat is dat eigenlijk erger, of anders, dan de tallooze naamlooze oordeelvellingen van evenonbevoegden in tallooze bladen, tijdschriften, enz.?

Voor Uw vriendelijk schrijven in zake den nieuwen Jaargang veel dank. Wat den raad aangaat, dien gij mij vraagt, ik zou, als ik U was, mij in die dingen aan de opinie van Uw uitgever houden. Hij is het, die voor de verzending heeft te zorgen, en hij weet beter wat het meest-geschikt is voor den verkoop dan gij; tenminste waar het, zooals in Uw geval, geldt een goeden, van zijn vak op de hoogte zijnden uitgever. Voor zoover ik het kan beoordeelen lijkt mij zijn idee wel verstandig, ofschoon ik niet geloof dat het de gewone wijze van handelen is. - Het laatste briefje van U handelt over een courant, die de aandacht vestigt op Jo's ‘onthullingen’ over ziekenverpleging in de Lelie. Inderdaad, men kan dit minder noemen onthullingen dan wel feiten. Ik-zelve bezocht eens in een ziekenhuis een zieke kennis; terwijl ik even moest wachten in den gemeenschappelijken salon, zag ik daar een heer zitten, met een somber gelaat insgelijks wachtend. Na eenige oogenblikken verscheen een Zuster, die hem zakelijkkort-af meedeelde: ‘De operatie is goed afgeloopen, gisteren avond, de zieke is echter te zwak om U reeds te mogen zien.’ - ‘Hoe is zij?’ - vroeg de heer, die blijkbaar in groote zorg verkeerde. Daarop volgde woordelijk het antwoord: ‘O zij is heel goed, zij klaagt wel over vreeselijke pijnen, maar dat is maar inbeelding!’

Daarmee kon de echtgenoot naar huis gaan! Prettige verpleegster, dacht ik, aan wie die zooeven geopereerde dame is overgeleverd! - Zulke vonnissen van zelve gezonde verpleegsters doen mij altijd denken aan die van de menschen, die het tegen mij bejammeren, dat mijn honden geen geknipte staarten en dito ooren hebben, en wanneer ik hun dan zeg: ‘Die wreedheid wil ik niet,’ behagelijk verzekeren: ‘O maar dat doet hun geen pijn, dat voelen ze niet.’ - Ik geef hun dan steeds tot antwoord: ‘Knip dan aan je eigen ooren, dan kan je 't eerst zelf eens ondervinden of het pijn doet of niet’. En, in denzelfden gedachtengang wensch ik ook heimelijk alle dergelijke ‘verpleegsters’, die zoo precies weten wat inbeelding is, en wat geen pijn doet, van harte toe, dat ze het zelf ook eens ondervinden mogen zoo aan willekeur te zijn overgeleverd. Ik herhaal, wat ik ook reeds schreef in die Varia, waarin ik de geschiedenis van professor Treub, in de Telegraaf meegedeeld, overnam: zelve ben ik nog nooit door verpleegsters behandeld, noch in ziekenhuizen, noch in mijn eigen thuis, wat ik dus in dezen zeg is niet uit persoonlijke rancune, maar uit ergernis, om wat ik om me heen opmerkte inzake ‘zusters’ en ‘verpleegsters’, en ‘ziekenhuizen’. -

Neen, óók op verzoek van derden, vertel ik nooit of te nimmer, aan wien ook, den naam van iemand, die mij onder pseudoniem schrijft. Daarop kunt gij geheel gerust zijn.

Ten slotte wil ik hier even vermelden, dat waarop gij mij attent maakt, naar aanleiding van n⁹. I van den nieuwen jaargang, namelijk dat mevrouw Heuvelinck, gedurende een ziekte van mevrouw van Wermeskerken, insprong. De abonnee in-questie, die de verschillende redactrices opnoemde in dat bewuste stukje, heeft haar denkelijk niet-genoemd, omdat er geen sprake was van waarnemende redactrices. Immers, dan had zij in de eerste plaats melding moeten maken van mevrouw Thérèse Hoven, aan wie de heer Veen de leiding der Lelie toevertrouwde, gedurende den tijd van preventieve gevangenschap van mevrouw van Wermeskerken.

Never-weary. - Dezen keer hebt gij al een bijzonder flink en op Uw doen toepasselijk pseudoniem gekozen. En, dat brengt er mij meteen op, dat ik het toch eens moet zeggen, hoe het mij verheugt U in den loop onzer kennismaking (nu al van het begin af dat ik de Lelie overnam) zoo van jaar tot jaar te zien toenemen in levensmoed en in het leven-weten-te overwinnen dientengevolge. - Welk een geheel andere stemming is nu in Uw brieven dan in dien vroegeren tijd, waarvan ik spreek. Zoo gaat het: of men gaat onder door het leed, of men léért er door; het laatste is met U het geval.

Om Uw zinnetje van die familie-leden, die zich-zelf alles, en den armen bloedverwant niets gunnen, moest ik niet zonder bitterheid lachen. Daar weet ik, en ieder die dergelijke familieleden rijk is, van mee te spreken. Zelf zich amuseeren zich alles gunnen, maar, o wee, als de arme bloedverwant ook nog iets anders van het leven verwacht en verlangt, dan zich-zelf door arbeid den mond openhouden; dan wordt deze voorgehouden: sparen voor den ouden dag, nederigheid, etc., etc. Kennen wij, lieve Never-weary! - Nu, ik hoop maar, dat gij U niet laat uit het veld slaan, en U er tegen verzet; vooral geen valsche schaamte! Laat U toch niet door zulke familieleden weerhouden Uw eigen weg te gaan; die meenen U toch niet. - Een werkkring als dien gij mij noemt van particuliere-secretaresse, zal, dunkt mij, alleen zijn te vinden door recommandatie. Zulke betrekkingen zijn gewild. Kent gij boekhouden, stenografie, machine-schrift? -

Ik kan U den naam van A.L. (wier spiritistische ervaringen gij wilt weten naar aanleiding mijner correspondentie aan haar) natuurlijk niet verraden. Vraag haar, onder aanhaling van het nommer der Lelie waarin die correspondentie voorkwam, of zij bereid is hare ervaringen U mee te deelen (per gedachtenwisseling).

[p. 160]

Wat Uw novelle aangaat, ik wil haar op den langen duur plaatsen, maar ik kan U volstrekt niet beloven dat het spoedig zal zijn, omdat velen nog wachten, en omdat het een vrij lijvige bijdrage is. - Mocht gij Uw adres veranderen, geef het dan s.v.p. op, met het oog op toezending van present-ex. en honorarium.

C. de V. - Ik hoop dat gij U-zelf herkent? Het is onmogelijk drukproeven door mij persoonlijk te ontvangen. Ik geef op aan de drukkerij aan wien zij moeten worden gezonden, en die zorgt daarvoor; die regel is niet te veranderen. - Aan mij persoonlijk gerichte brieven kan ik natuurlijk wel terug zenden als dat wordt gevraagd; dat is iets geheel anders. Het beste is dat gij een nieuw stuk zendt, dat is beter dan in dit oude veranderingen te maken, want het is nu niet actueel meer; ik heb het vernietigd. - Het eerste deel van De Kleine Johannes vind ik heel-mooi. - Vriendelijk dank voor Uw toelichtend schrijven; ik wacht nu maar op ‘den’ brief.

Ge. - Nu moet ik met het zakelijke beginnen, en U vrees ik een groote teleurstelling bereiden, want ik kan Uw stukje niet aannemen - om den inhoud. Ik vind zulk belachelijk-maken van spiritistische séances zoo'n goedkoope geestigheid, dat ik daaraan niet wil meedoen door zulke stukjes op te nemen. Het is in mijn oogen een spotten met dingen, die een ander heilig zijn, waartoe geen enkel andersdenkende het recht heeft, even weinig als tot het belachelijk maken van de theosofische vereeniging, of van een bijeenkomst in de Kerk, of wat ook van zulken aard. Men moge tegen het spiritisme zijn, of er voor, dat heeft ieder zelf te verantwoorden, en kan ieder ook vrijuit zeggen in de Lelie, maar in een schetsje een séance als een belachelijke onnoozelheid voorstellen is iets geheel anders, dan er tegen-argumenten tegen aanvoeren. Juist omdat ik, onder de bestaande omstandigheden, graag juist van U iets had opgenomen, spijt het mij zeer, maar ik kan er niets aan doen dan U voorstellen: Schrijf een flink artikel, of zoo iets, in de plaats hiervan. - Moet ik dit terugzenden?

Ja, het portretje van Uw jongen kreeg ik, en nietwaar, ik dankte U reeds ervoor? - En hoe heerlijk-gelukkig schrijft gij over hem! Al is het dan ook met een tintje weemoed, om het niet-blijvende van dat alles, dat ik zoo goed kan navoelen. Want ik zeg zoo dikwijls tot mijn vriendin: Neen, ik zou geen kinderen willen, omdat het zoo-spoedig-groot worden mij, geloof ik, te veel zou pijn doen. Niet vooruit, niet aan de toekomst denken, dat is eigenlijk ‘het’ geluk, maar ik kan dat nu eenmaal niet, en dat zal dan ook wel de reden zijn, dat bij mij in elk geluksmoment altijd is gemengd een droppel weemoed, een trilling van angst om het straks er doorheen ademt. - -

Ik vind het heerlijk, dat gij weer twéé katten hebt, om er U en Uw man de hand voor te drukken van warme vriendschap.

En ook de kuikentjes- en de duiven-plannen vinden natuurlijk bij mij een warme belangstelling, ook omdat ik den omgang met dieren houd voor een uitstekend opvoedingsmiddel om kinderen zachtheid, mededeelzaamheid, liefheid, goedheid, te leeren. Ik had gerekend (dit in antwoord op Uw vraag) den 1^sten September terug te zijn, maar ik moet zeer plotseling, door de verergering van den toestand van mijn hart, naar Nauheim voor een badkuur, en dus zal het nu zeker October worden; dat hangt af van den dokter. - Zendt nu maar spoedig iets anders.

Lelie F. - Ik ben blij, dat gij-ook instemt met zooveel in de verschillende Lelies; wat aangaat de verpleegsters verwijs ik U nog naar mijn correspondentie aan Anna te Hilversum, ten einde niet in herhalingen te vallen. - Gij schrijft over het spiritisme. Ik vestig Uw aandacht op mijn correspondentie aan Never-Weary. - Het zou toch zeker der moeite waard zijn Uw ervaringen in wijderen kring bekend te maken, vindt gij-zelve ook niet? - Ik zou dan beginnen met aan dien arts het door U opgeschrevene terug te vragen.

- Dat een zelfmoordenaar zijn ziel verliest (is het dat niet wat Marie Corelli bedoelt, als zij, volgens U, zegt: een zelfmoordenaar heeft geen ziel), dat geloof ik evenmin als gij, want ik ben het met U ééns, dat hij integendeel veel meer heeft moeten doorlijden om tot zulk een daad te komen, dan de gewone onnadenkende sleurmensch. - Uw dierenliefde is mij geestverwant; ik-voor-mij geloof, dat diepere naturen niet anders kunnen, dan houden van dieren, omdat, hoe meer wij hen gadeslaan, hoe meer zij ons bewijzen een intelligentie en een trouw en een overleg, waaraan het de meeste botte en domme kinderen en menschen ten eenenmale ontbreekt.

Rt. - In het volgend nommer wordt Uw brief beantwoord. Ik nam er dit gedeelte uit als gedachtenwisseling.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.