De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Over Toilet en wat ermede in verband staat.

Gezonde Zenuwen
door Dr. Frode Sadolin. (Vervolg van No. 5.)

VII. Maak het u niet druk.

Haast men zich voort uit angst van te laat te komen dan wordt men moe en gejaagd; loopt men flink door om zijn leden te strekken dan voelt men zich flink en frisch. Niet zoozeer de vlugge arbeid zelf als wel het bewustzijn dat men zich haasten moet mat de zenuwen af. Niet de voetbalspeler wordt zenuwachtig door zijn hard loopen, maar wel iemand die tusschen twee treinen allerlei boodschappen moet doen. Iemand, die in vliegende vaart aan zijn schrijftafel zit te schrijven, zoodat de pen de gedachten bijna niet volgen kan, heeft geen gevoel van gejaagdheid, maar iemand die weet dat hij op een bepaald uur een bepaalde taak gereed moet hebben krijgt dit gevoel zeer gemakkelijk. Men behoeft niet bang te zijn het zoo druk te hebben dat twee handen voor al 't werk niet genoeg zullen zijn, integendeel, dit is een genot voor de zenuwen, maar heeft men 't zoo druk dat men er zich bewust van wordt, dan is dit een waarschuwing dat 't weldra te veel voor de zenuwen wordt.

Nu zijn er, niettegenstaande alles wat er gezegd en geschreven is over den koortsachtig geforceerden modernen tijd, betrekkelijk weinig bezigheden waarmee men 't aan éen stuk druk heeft. Daarentegen gebeurt het meermalen dat een taak, die kalm opgevat kon worden, zoo uitgevoerd wordt dat die zenuwachtig maakt. Ook hier moet de zorg voor de zenuwen gesteund zijn op een zekere levenswijsheid. Men moet zich voor oogen houden, dat alles wat te bereiken is bereikt kan worden door kalm en verstandig van 't oogenblik gebruik te maken. Er mag geen verborgen onrust op de loer liggen, gereed om zich ieder oogenblik van u meester te maken. De wil tot een vreedzamen, gezonden, kalmen arbeid moet diep in het onbewuste zielsleven neerdalen. Dan zal men er in slagen éen ding tegelijk te doen en een onverdeelde aandacht aan dat éene te wijden. Op deze wijze kunnen sommige menschen een groot, veelzijdig werk verrichten zonder zenuwachtig te worden en ook op deze wijze moet de zenuwlijder handelen, indien hij niet gelijk wil zijn aan een vlieg in een flesch, zoodra hij twee dingen na elkaar te doen heeft!

Het kan een zenuwlijder moeielijk vallen zijn werk kalm op te nemen en er zich den tijd voor te gunnen, vooral als hij voortdurend met 't gevoel rondloopt met zijn werk, of liever gezegd met zijn geheele leven achteraan te komen. En dit gevoel kan voortkomen uit een werkelijk verschil van kracht tusschen het zenuwgestel en den werkdrang van het individu. Maar als men er van overtuigd geworden is, dat men niet alleen 't meest bereikt, maar zelfs dat langzamerhand alles bereikt wordt door kalmte en toewijding, maar niet door jacht en haast,

[p. 92]

dan leert men zichzelf ook wel bedwingen en flink en kalm dat werk aanpakken wat gedaan moet worden. Sinds de dagen van vader Holberg weten we dat iemand die zes en dertig dingen tegelijk wil doen, per slot niets uitvoert, maar zelfs een gewoon, verstandig mensch doet groote hoeveelheden van zijn zenuwkracht als kaf voor den wind vervliegen. En hoe meer kracht men heeft, des te roekeloozer springt men er mede om; men gaat weddingschappen aan, men houdt honden, men voelt zich verplicht alle mogelijke humoristische bladen te lezen, of, neemt een air van gewicht aan en oreert tegenover een ieder dien men toevallig ontmoet en misschien geen zier om die woorden van wijsheid geeft. Men houdt zich met allerlei dingen bezig, waarvan een groot gedeelte verloren moeite is. Misschien imponeert men door krachtvertoon, maar men richt er volgens verhouding weinig mee uit.

Hij, die minder zenuwkracht heeft, maar die daarentegen meer concentreert op zijn werkelijke taak, staat daarom lang zoover niet ten achter als 't misschien schijnt. Als hij hier eenmaal van overtuigd is, kan hij beter zorgen 't zich niet druk te maken.

VIII. Zorg voor Orde.

Kan men te ordelijk zijn? Ik weet 't niet. Het gevaar is in ieder geval niet groot. De peuterige, kleinzielige preciesheid, die men gaarne een bewijs van overdreven ordelijkheid noemt, is per slot van rekening iets geheel anders en wel een gemis van andere eigenschappen, dat nog meer in 't oog zou vallen als ook de zin van orde ontbrak. En 't is voor den zenuwlijder maar beter, dat hij al te precies is dan slordig, want orde maakt sterk en wanorde zwak.

Iemand, die zich geoefend heeft om ordelijk te zijn, heeft tevens geleerd hoe zijn zenuwen 't best te verzorgen. Hij weet, dat als hij 't punt bereikt heeft, waarop hij zijn schrift afraffelt, zich haast met aankleeden of met zijn werk, dat hij dan zijn zenuwkracht heeft uitgeput en dat 't tijd is om te rusten. Hij weet, dat de overtuiging dat alles op zijn plaats is, een rust voor de zenuwen is. Hij weet, dat alleen wat hij overzien kan en in orde houden en wat nuttig voor hem is, door de zenuwen in bezit genomen wordt. Wat om ons heen slingert, in 't stof ligt of zich onordelijk ophoopt, is corpora aliena in het bestaan, vreemd goed dat men meesleept. Men heeft alleen macht over wat men in orde houden kan; dat slechts is dienstig, al 't andere drukkend.

De zenuwsterke heeft zelden schatten genoeg, hij zamelt alles bij hoopen op, tot hij sterft en alles moet achterlaten. Maar hij kan dan ook op veel orde houden. De zenuwzwakke doet wel ook hierin kalm te rade te gaan, zijn eigendommen langzaam te vermeerderen, al 't onnoodige en onechte te vermijden, zijn bezittingen geheel te overzien en ze in orde te hebben.

Ook den tijd moet men regelen. Men doet wel die in te deelen. Het kost niet meer dan een oogenblik tijd vast te stellen hoe men bijvoorbeeld den dag zal indeelen, het geeft een gevoel van veiligheid en de tijd schijnt toereikender. En even te denken over den weg, dien men begaan zal is zeer aanbevelenswaardig. Men moet doen als de koerier, die vooruit alles regelt voor de reis van zijn meester.

Ook het verleden moet men niet in wanorde laten. De zenuwzwakke kan arbeidsvermogen genoeg hebben voor zijn werk, maar het gevoel van kracht missen dat een glans van licht spreidt over alles wat men doet, zoodat 't hem zelf in de oogen straalt. Hij is geneigd zijn werk te onderschatten, altijd het ongedane voor oogen houden. Daarom is het goed de tijd, die voorbij is, eens te overzien, ons alles voor den geest te roepen en de vooruitgang op te merken.

Ook zijn wenschen moet men regelen: men moet weten wat men wil. De toekomst kan verkeerd uitloopen, maar toch was het resultaat van hem, die wist wat hij wilde, beter, dan van hem die 't maar aan 't toeval overliet.

(Wordt vervolgd).