De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

Deze brieven zijn afzonderlijk voor de Holl: Lelie geschreven en komen niet voor in andere bladen.

Uit de Seine-stad. XXI.

In het veelgelezen dagblad ‘Le Journal’ van den 15^den Mei l.l. heeft de welbekende schrijver Paul Margueritte een lezenswaardig hoofdartikel geschreven, waarvan de aandachttrekkende titel luidt: ‘Le mariage impossible’.

‘Welja!’ zoo begint de schrijver, die ditmaal het veld der romantiek verlaten heeft om zich een wijle op het terrein der staathuishoudkunde te bewegen, ‘voor veel menschen! Men late niet na, het te herhalen. Dat springt in het oog, maar de wetgevers blijven doof. Ettelijke brave lieden trouwen niet, uitsluitend omdat men hun het huwelijk onmogelijk maakt.

In Frankrijk trouwt men onder kanonschoten, trompetgeschal, tromgeroffel en bekkenslag. Boem!

Van deze intieme plechtigheid, die, wegens heur elementaire zedigheid, de stilte, de ingetogenheid en de intimiteit eischt, maakt de wet een soort van publiek schandaal, brengt ze de familiegeheimen aan het licht en stalt ze, evenals bij de primitieve volken, niet slechts de beddelakens der gehuwden, doch ook die der ouders uit.

Het is het laatste barbarisme.’

Paul Margueritte vraagt de afschaffing van de nuttelooze en kwellende afkondigingen.

‘Duizenden en duizenden paren,’ vervolgt hij, ‘levende in vrije liefde of in gedwongen verbintenis, deinzen terug voor de ruchtbaarmaking van hun toestand, vooral in de provincie, vooral in de kleine steden, en verkiezen van het huwelijk af te zien. Wie lijdt er onder? De kinderen, die zij hebben en kunnen hebben.

Wie heeft er voordeel van? Niemand. Teneinde eenige onwaarschijnlijke gevallen van bigamie of van bloedschande te voorkomen, ergert, kwelt, stoort, verveelt, molesteert men zeshonderdduizend Franschen per jaar. Welja, mijn vrienden! Voor acht of tien bigamisten zonder belang, begrijpt dat wel, verliezen zeshonderdduizend Franschen tijd aan démarches, aan komen en gaan; een groote hoeveelheid hunner, wat ernstiger is, wil daardoor liever niet trouwen.’

Daarop gaat onze schrijver rekenen.

‘De paperassenwinkel, die er het gevolg van is, is ontzaggelijk, ontzettend. Hij ver-

[p. 764]

tegenwoordigt - dokter Maréchal heeft het berekend - 800.000 uuren of 100.000 dagen van 8 uren; stel u 500 menschen voor, die een jaar lang de aktes van afkondiging overschrijven en nogeens overschrijven en ge hebt ruimschoots stof om er over na te denken.

Dat kost een miljoen per jaar, en dat dient heelemaal nergens toe.

Dat alles, ziet ge, ontslaat ons van het vroegere kerkelijk huwelijk en heeft niets uit te staan met het burgerlijk wetboek. Wat hebben wij noodig? Kinderen! Honderdduizenden kinderen per jaar. De onechte kinderen zijn paria's, waarvan het der wet behaagt, al om hen te straffen - waarvoor, goeie God? - de onrechtvaardige “schande” uit te bazuinen.

Dat is van geen belang, zullen de “esprits forts” zeggen. Doch dat is van heel veel belang voor de zwakke geesten, die legio zijn. Kijk maar in de provincie, in de kleine steden! Ik verzeker u, dat, òf omdat zij hun ongeluk, dat toch niets schandelijks heeft, òf omdat de stommiteit of de slechtheid der menschen hen daarvoor wreedaardig laat boeten, duizenden onechte kinderen het geheim van hun geboorte als een ramp met zich sleepen.

Dan komt het huwelijk, en men schreeuwt het geheim van de daken, het dikwijls zeer bekennenswaardig en dikwijls zeer eervol geheim. En dat alles tot groote vreugde van botterikken en kwaadwilligen. Is het onzen tijd waardig? Moet men na dat alles, den vooruitgang roemen?’

‘Tout comme chez nous,’ zouden we Paul Margueritte kunnen toeroepen, die, met terzijdezetting van alle chauvinisme, schijnt te meenen, dat slechts in Frankrijk alle huwelijkszaken zoo omslachtig en, in sommige harer gevolgen, zoo wreed en onmenschelijk zijn. Mij dunkt, dat, ten opzichte van den echt, Nederland evenzeer als Frankrijk de desbetreffende Angelsaksische strooming van begrippen en gebruiken noodig heeft.

‘Waar zullen de kinderen het best opgroeien, waar het meest beschermd worden? In den huwelijksstaat, dat is duidelijk. Laten wij dus het huwelijk vergemakkelijken.’

Ziedaar de slotsom, waartoe de schrijver reeds in het midden van zijn overigens goed geschreven stuk komt.

‘Facilitons le mariage.’

Uitstekend!

Ziehier zijn slotalinea's:

‘Laten wij het nogeens herhalen, en dat degenen, die evenals wij denken, met ons uitroepen: het Fransche huwelijk moet verruimd, vergemakkelijkt en bekort worden. En hoe doen ze het dan elders? Dat verhindert hun niet, gelukkig te zijn en veel kinderen te hebben.

Ons huwelijk is, voor tallooze medeburgers, onmogelijk.

Laten wij het mogelijk maken.’

_* * _*

Wel, ik ken in de nabijheid van de Buttes Chaumont een vrouw, die der smalle gemeente het trouwen vergemakkelijkt.

Er zijn te Parijs ettelijke bureaux voor ‘mariages riches’. De vrouw, die ik bedoel en madame Céline zal noemen, houdt er een bureau van ‘mariages pauvres’ op na. Wat drommel! minder bemiddelde menschen willen toch ook wel in het huwelijksbootje stappen?

Madame Céline houdt er tevens een wijnzaakje op na. Ik weet niet, of zij ook zingt. In het bevestigend geval zoû zij den mannelijken huwelijkskandidaten, die haar drempel overschrijden, kunnen toeroepen:

Wer nicht liebt Wein, Weib und Gesang;
Der bleibt ein Narr sein Leben lang.

Madame Céline adverteert niet in kranten en geeft dus geen of weinig kosten uit. Maar madame Céline is spraakzaam en verstaat tevens de kunst, de tongen van anderen los te maken. Zij kent de gansche buurt. Bovendien is zij betrouwbaar en eerlijk. Haar huwelijksbureau is inderdáád een ‘maison de confiance’. Trouwens, in het wereldje van de ‘kleine luyden’ wordt je vertrouwen doorgaans minder beschaamd dan in de zoogenaamde groote wereld.

Trouwlustige werklieden van beiderlei kunne bieden zich geregeld bij madame Céline aan. Met een weêrgalooze handigheid zorgt zij dan, dat ouvrier A. en ouvrière B. - zij is ook sterk in het sorteeren der te koppelen menschen - op een goeden dag als op ongezochte wijze in haar winkeltje bij elkander komen. De kennismaking geschiedt dan, op ongedwongen wijze, onder het drinken van een glas wijn. Voor die eerste kennismaking ontvangt onze madame van elke der partijen 10 francs.

Krijgt de zaak haar beslag, bevalt A. aan B., en omgekeerd - dan betalen A. en B. elk nogeens 10 francs.

Madame Céline heeft zelve een echtgenoot, welke heer gemaal indertijd politie-agent is geweest. Deze emeritus-diender maakt den

[p. 765]

ganschen paperassenwinkel voor den burgerlijken stand in orde, hetgeen hij doet voor ‘des prix raisonnables’. Aangezien, vanwege de omslachtigheid der Fransche bureaucratie, die bezigheid zeer ingewikkeld is en een onnoemelijk aantal stappen vereischt, is het werk van madame Céline's echtgenoot geen sinécure en betalen de betrokken huwelijkskandidaten hem volgaarne den gevraagden redelijken prijs.

Een der artikelen van de ongeschreven statuten van madame Céline's ‘agence matrimoniale’ is, dat elk huwelijk te haren huize moet worden gesloten. Dat komt het wijnzaakje ten goede.

Ik kom even terug op het artikel van Paul Margueritte.

‘Men heeft de toestemming der ouders afgeschaft, terwijl men ze toch vereischt: zeer goed, maar men verlangt het bewijs van hun niet-toestemming tot aan het dertigste jaar. Met welk doel? Waartoe dient het bewijs? Uw ouders stemmen toe, uitstekend: gij hebt het papier. All right! Zij stemmen niet toe, uitstekend: gij hebt het papier. All right!

Alleen, in het eerste geval, kost het niets. In het tweede geval kost de notarieele akte een vijftigtal francs. Vijftig francs om te constateeren, dat uw ouders hun toestemming niet geven en gij er u buiten stelt. Maar daarmede steekt de regeering den draak met de menschen, en met de arme menschen, hetgeen slecht is.’

Doet het geval zich voor, dat huwelijkskandidaten beneden de dertig jaar de toestemming hunner ouders niet kunnen verkrijgen, dan stelt madame Céline alle pogingen in het werk om de ouders te vermurwen of tot betere inzichten te brengen. Algemeen wordt te dien opzichte heur overredingskracht geroemd. In de meeste gevallen worden dan ook die vijftig francs der regeering ‘door den neus geboord’, zoû een Groot-Mokumer zeggen.

Wee dengene, die met de ‘agence matrimoniale’ van madame Céline grapjes tracht uit te halen, bijvoorbeeld een ‘flirtation’ beoogt! Want haar wederhelft heeft sterke knuisten, benevens een paar vrienden, die eveneens soliede handen hebben. En had ik mij, bij mijn persoonlijk onderzoek in loco, niet op tijd kunnen legitimeeren als een journalist ‘de bonne foi’, ongetwijfeld zouden eenige paren armen mij zonder vorm van proces de deur hebben uitgegooid.

Merkwaardig is, dat de bemoeiingen van madame Céline niet ophouden bij het sluiten van het huwelijk. Velen raadplegen haar bij echtelijke twisten, waarbij zij dan meer vertrouwen schijnt in te boezemen dan de meeste officicele vrederechters.

‘Qu'est-ce qu'il nous faut? Des enfants!’ En: ‘Donc facilitons le mariage.’

Eilieve, ik geloof, dat het huwelijksbureautje van madame Céline reden van bestaan heeft in het zich langzamerhand ontvolkende Frankrijk.

‘Vae soli’, zegt de ecclesiast.

‘Gaat paarsgewijze!’ roept meergenoemde ‘dame’, met meer kijk op de nooden der menschheid en op - wie kan het haar euvel duiden? - haar beurs.

Ik herinner me een uiting van niemand minder dan Balzac, die toch wel de menschen en de maatschappij kende:

‘Ik heb echtgenooten gekend, die zich elken dag gelukwenschten, zich tot huwelijksbureaux gewend te hebben.’

Wel, ik heb een schuchteren vriend, die door tusschenkomst van een huwelijksmakelaar aan een echtgenoote is gekomen. Het echtpaar gevoelt zich gelukkig, reeds jaren lang.

Het kan dus, het kàn.

_* * _*

Dat alles neemt niet weg, dat de meeste huwelijksbureaux, vooral die, welke zoogenaamde ‘mariages riches’ bewerkstelligen, groote afzetterstroepen zijn. Hier te Parijs loopt het aantal dier inrichtingen in de honderden.

Het spreekt vanzelf, dat de huwelijkskandidaat, die voor het eerst een dergelijk bureau binnentreedt, niet geheel op zijn gemak is. Een zekere ontroering overmant hem. Te drommel! het huwelijk is toch een ernstige zaak, wat? En dan die geforceerde tusschenkomst van een onbekenden meneer...

De cliënt wordt gewoonlijk ontvangen in een min of meer weelderig ingericht salon. Sapristi! hij moet toch een goeden dunk van die inrichting krijgen.

De huwelijksmakelaar is uitteraard een menschenkenner, die gauw genoeg weet uit te maken, van welken stand en welk karakter de bezoeker is. Zoodra deze het doel van zijn bezoek heeft medegedeeld, wordt hij, of hij wil of niet, onderworpen aan een reeks van vragen, die hem noodzaken, zijn staat van zaken te onthullen, vooral wat zijn fortuin betreft - want voor den huwelijks-

[p. 766]

makelaar is uit den aard der zaak de geldelijke kwestie de voornaamste.

Heeft de ‘marieur’ het verhoor afgewerkt - hetgeen hij gewoonlijk met meer succes doet dan een rechter van instructie - en zich verzekerd van de financieele soliditeit van den cliënt, dan werkt hij in zijn brein een handelstransactie uit.

Natuurlijk heeft hij, als bij toeval, juist een partij ‘in handen’, die den bezoeker - of der bezoekster - in alle opzichten wonderwel zoû passen. Doch voordat hij er iets van vertelt, dient de cliënt de eerste kosten te betalen van de inschrijving in de registers. Het gaat er voornaam en plechtig toe! Die kosten variëeren tusschen 20 en... eventjes 1000 francs, naar gelang van het geldelijk vermogen, waarop de makelaar het slachtoffer schat.

Is de vereischte som goed en wel gestort, dan eerst stemt de leepe ‘marieur’ er in toe, de zoo passende partij te beschrijven.

Een onderhoud met die partij...? All right! Niets liever dan dat. Maar dan moet de cliënt eerst een stuk, op gezegeld papier, van ongeveer den volgenden inhoud onderteekenen:

‘Ik ondergeteekende,.........., wonende te........., verklaar hierbij, op geenerlei wijze mejuffrouw/mevrouw/den heer......... te kennen, noch iemand, die mij met haar/hem in verbinding zoû kunnen stellen.

Indien ik, door de tusschenkomst en de zorgen van dit agentschap, met genoemden persoon in het huwelijk treed, verbind ik mij een som van...... of.... % van den bruidschat te betalen aan den direkteur van meergenoemd agentschap, en zulks op den dag van het huwelijk.’

Prachtig, nietwaar'? Er wordt al een groote bres in je beurs geschoten, voordat de makelaar een vin heeft verroerd.

Het spreekt welhaast vanzelf, dat in de meeste gevallen de eene partij der andere nièt aanstaat. Het ‘wonderwel bij elkander passen’ van de verlangens van twee personen behoort nu eenmaal tot de zeldzaamheden in het leven. Geen nood echter voor den ‘marieur’: de zoogenaamde eerste kosten der inschrijving in de registers zijn immers reeds in zijn zak. Bevallen de partijen, heel toevallig en onverwacht, elkander wel - des te beter! Dan wordt de ‘affaire’, krachtens het geteekende stuk, zooveel te voordeeliger.

Soms maakt de eene of andere huwelijksmakelaar kennis met het gerecht, wegens bedrog of afpersing. Doch dit is, helaas, een zeldzaamheid. Want de bedrogene of afgeperste komt, wegens een zeker schaamtegevoel, niet graag in het openbaar uit voor het feit, dat hij of zij aan een huwelijksbureau het zoeken naar een wederhelft heeft opgedragen. En dan: ‘le ridicule tue’ - en voor weinig dingen is men in Frankrijk meer bevreesd dan voor bespottelijkheid en bespotting.

Bij Amor! ik vind, dat er voor de ‘mariages riches’ ook een madame Céline moest zijn....

Ik heb eens op het perron van een station in Zuid-Frankrijk de volgende waarschuwing gelezen:

Prenez garde aux voleurs!
Beware of pickpockets!
Achtung vor Taschendiebe!
Attenzione ai ladri!
Cuidado con los ladrones!

Zoo 'n bordje mocht men ook wel in de salons der ‘behoorlijk’ ingerichte huwelijksbureaux hangen. Madame Céline daarentegen is beslist géén zakkenrolster.

OTTO KNAAP.