De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

Antwoorden

Over auto-gevaar.

Voor B.W. van de K.

‘Het stuk van den heer Schraver in No. 8 had mijn volle instemming. Niet vergeten moet echter worden, dat de schuld van ongelukken - vooral in Nederland - ook ten deele hij het publiek zit, dat in doorsnede een hostiele houding tegenover het moderne voertuig aanneemt.

Ik spreek hier van ervaring opgedaan bij rijwiel- - geen motor-tochtjes in Nederland, waar ik met een snelheid van ± 8 Kilometer door dorpen reed; daarbuiten werd die ± 15 K.M.; zeer dikwijls had ik last van opzettelijke wegversperringen door de menschen; van molest door steenen en scheldwoorden; meermalen zag ik dan, wát een auto, die volstrekt geen woesteling was, te lijden had.’

- Ziet U eens, dezer dagen nog hoorde ik van iemand, ook een Indischman als U, precies hetzelfde verwijt aan het Nederlandsch publiek, en, over't algemeen, beklagen fietsende menschen zich veelal in dien geest. Als nietfietser wil het mij echter voorkomen, dat de fietsers zich stellen op een héél partijdig standpunt, omdat zij geen oogenblik bedenken, welk een plaag zij zijn, ook bij gewoon gematigd rijden, voor de voetgangers, voor oudere, doof-achtige menschen, kinderen, gebrekkigen, enz. Ten slotte is de straat, de wandelweg, toch een publiek iets; maar, staat gij er wel eens bij stil, hoe zeer de fietsers, auto-bezitters, enz. er toe bijdragen, juist dat éénige wat den niet-rijken, den niettot fietsen-geschikten voetganger overblijft, het wandel en natuurgenot, dezen te vergallen? Omdat hij voortdurend moet uitkijken, uitwijken, omkijken, wegspringen, etc. Van het opgejaagde stof, de onrust, de zenuwachtigheid door al die verschillende belletjes, spreek ik nog niet eens. Daarbij komt óók nog, dat speciaal het fietsen, in Nederland, zeker omdat de vlakke wegen er zich zoo heel goed toe eigenen, een wezenlijk overstelpenden aanhang heeft; terwijl het in 't buitenland bijna geheel heeft afgedaan, wat anderen althans betreft dan slagersknechten, kantoorbedienden, enz., en door genoegenmenschen weinig meer wordt beoefend, ziet men in Nederland zonder overdrijving jan en

[p. 565]

alleman op de fiets, oud en jong, heer en dame, meid en knecht, burgermeisje en kantoor-meneer, en alle mogelijke groote en kleine schoolkinderen óók nog. - Zij allen, van hun kant, hebben daartoe natuurlijk volkomen recht, maar, vindt gij het niet nog al begrijpelijk, dat er tengevolge van den overlast dien zij geven, omgekeerd bij het voetgangers-publiek een onwil gaat heerschen tegen het er door ontstaande gevaar, om van die lastigheid op-zich-zelf niet eens te spreken.? Dezen zomer op Scheveningen, en in den Haag dezen winter, heb ik dikwijls mij verwonderd, dat nog één oud of gebrekkig mensch heelhuids thuis komt, als ik mij voorzichtig een weg baande door al de van alle zijden door elkander kruisende fietsen op héél drukke kruispunten. In zulke questies moeten dan de goeden het ontgelden met de kwaden; het voetganger-publiek wordt onwillig, ontevreden, probeert op zijn beurt door een vijandelijke houding den fietsers het lastig te maken, ook als dezen geen kwaad willen, maar voorzichtig rijden; hetgeen ik niet verdedig maar alleen rein-menschelijk vind. Zoo is nu eenmaal de menschelijke natuur.

Iets anders echter vind ik de auto-questie, want die ligt in de handen der autoriteiten, en, ik ben volkomen overtuigd: indien de auto-bezitters niet zonder uitzondering, tengevolge juist van de kostbaarheid van het vervoermiddel, behoorden tot de machthebbers, (want tegenwoordig is geld de éénige macht die heerscht), dan zouden er ook wel afdoende maatregelen worden genomen om het publiek te beveiligen. Vandáár dus dat ik herhaal, zonder er iets van terug te nemen herhaal: hoe meer voorname en rijke en invloedrijke auto-bezitters om het leven komen, hoe beter, want alleen dáárdoor zal de angst den heeren-zelf om het hart slaan, en zullen ze dan uit zelfbehoud voorzichtiger worden. Ik behoef U, ter staving van wat ik bedoel, slechts te herinneren aan Frankrijk, het land waar de auto-bezitters het bijzonder goed hebben, door de vrijheid die hun wordt gelaten. Elken dag geven de fransche groote couranten, Le Matin, Le Journal, etc., laconisch een lijstje van auto-ongelukken, zonder dat ze er ook maar één enkele opmerking aan toevoegen, wanneer hier een man, daar een vrouw, ginds een kind, voor dood, of afgrijselijk gewond, is opgenomen, door het overrijden van een auto. Geschiedt er echter van tijd tot tijd zooiets met een man van naam, een beroemdheid, dan eindelijk wordt de geest over diezelfde bladen vaardig om te verklaren, ‘dat er iets gedaan moet worden.’ Zoo herinner ik mij, hoe voor een paar jaar, een der hoogere ambtenaren aan een der ministeries op die wijze verongelukte, doordien het rijtuigje, waarmee hij voor zijn dejeuner naar huis reed, werd verpletterd door een auto, midden in Parijs. De meneer in questie overleed nog dienzelfden dag, en de bladen waren dagen lang vol van gejammer toen eindelijk, over het te snel rijden van auto's door Parijs, over de noodzakelijkheid van strengere wetten daartegen, enz. enz. - Alleen zóó kan er daarom een omkeer komen, wanneer er zoo véle bekende, rijke, of voorname menschen verongelukken met of door auto's, dat dáárdoor de bezitters-zelf bang worden, en zich gaan matigen in het te gauw rijden.

Dat is dus de ééne zijde van de questie, ééne reden waarom ik wel degelijk het méén als ik zeg: ‘hoe voornamer de slachtoffers zijn, hoe beter.’

Er is nog een andere óók, en die is wel degelijk eene van wraak. Want, gelijk ik reeds zeide, geld is in de auto-questie alles; arme of onbemiddelde menschen houden er natuurlijk geen auto's op na. Welnu, indien deze rijkaards zich dóór te snel rijden niet ontzien het leven en het bezit van hunne naasten (hier heb ik de dieren op het oog) te vernielen, dan gun ik het hun van ganscher harte, indien zij daarvoor worden gestraft door zelf een ongeluk te krijgen. Gevoel hebben zulke menschen niet; want, hadden ze dat, dan zouden ze zelf niet willen te snel rijden, en daardoor zich blootstellen aan het begaan van moorden en van verminkingingen; het eenige waarin men dus zulke egoïsten treffen kan is hun eigen lieve ik; en het doet mij daarom innig plezier als dat lieve-ik flink pijn heeft, en wordt gefolterd, dan denk ìk daarbij aan de arme, door hen moedwillig overreden varkens, konijnen, honden, katten, wat niet al, die daar, op eenzame wegen, in afgelegen dorpen, jammerlijk lijdend liggen te sterven, zonder dat er een hand door de daders is uitgestoken om hen te helpen. Want, met juist die dieren heb ik nog veel meer medelijden dan met de overreden menschen; die laatsten weten nog van gevaar, de ongelukkige dieren niet.

Deze wraakzucht moge gij allicht niet ‘mooi’ in mij vinden, ik zeg U héél eerlijk, dat ik het zóó voel, en dat gij U vergist indien gij meent, dat ik, met U, Jezus als een ‘ideaal’ vereer, wiens woorden, in verband

[p. 566]

met het niet goede van wraakzucht, gij aanhaalt; - tot mijn verbazing, omdat ik niet begrijp hoe gij kunt hechten aan Jezus woorden van Uw standpunt. Want, neen, ik vind Jezus geen ‘ideaal’, om ‘na te volgen’. Of ik accepteer Hem als Gods Zoon, als den Heiland der Wereld, en dan moet ik mij blindelings buigen, óók voor zijn door mij niet begrepen of niet-prettig-gevonden uitspraken, (zoolang ik zóó geloofde heb ik getracht, eerlijk en oprecht, dat te doen), of ik vind hem een gewoonmensch, en dan, als zóódanig, een phraseur, een ijdele zichzelf-verheerlijker, die mij héél koud laat, omdat hij eigen-ik telkens in de hoogte steekt, en wil poseeren voor werelden menschenredder, en wiens geboden en leeringen ik daarenboven onuitvoerbaar en strijdig met alle menschelijk gevoel en alle menschelijk besef van rechtvaardigheid acht. Ik kan, met andere woorden, voor den Christus van de moderne theologie, den mensch Christus, niet de minste sympathie voelen; ik vind hem als mensch, als soort Tolstoï beschouwd, net als ik Tolstoï en al die genres van ‘idealen’ vind: onmogelijk, in elk zijner woorden strijdig met het ons ingeschapen rechtvaardigheidsbesef; (en daarenboven poseert Hij nog voortdurend voor Gods Zoon; is Hij dat dus niet geweest, dan is Hij een soort bedrieger óók nog). - Dat Zijn leer: ‘Wie mij op de eene wang slaat, dien wend ik de andere toe,’ eene leer is strijdig met alle gevoel van waardigheid en van zelfrespect, is reeds vóór mij door anderen gezegd; - en zoo voel ik het ook. - Een van beiden dus, of ik onderwerp mij aan dien eisch blindelings, omdat ik voor den wil van Gods Zoon, van de Godheid dus, mij buig, mij zelve verloochenende in mijn gevoel van eigenwaarde of van wraaklust, (en dat is een aannemelijk standpunt), of ik geef geen zier om dat hééle gebod indien het is uitgesproken door 'n mensch, want dan vind ik 't een onwaardig, een niet met mijn eigen besef van rechtvaardigheid overeenkomend gebod. -

In hoeverre en op welke wijze iemand zich wréékt in zulke gevallen, zal wel steeds afhangen van zijn meer of minder hartstochtelijk temperament. Ik heb onlangs in de Lelie verteld van die Amerikaansche jonge dame, die, nadat een auto haar hond had overreden, èlke auto welke zij tegenkwam daarna met steenen gooide, en de elegante dames erin trachtte te bevuilen met slijk. Gij zult zeggen, dat deze wraak niet treft de ééne schuldige, maar vele onschuldigen; en dat ben ik met U eens. Maar toch kan ik voor mij persoonlijk zeer goed návoelen dat jonge meisje, dat voor háár gevoel door die daad telkens opnieuw haar hondje wreekte in algeméénen zin; want èlke auto was voor haar geworden een vertegenwoordiger, een collega, van dien eenen, die haar lieveling had gedood. - En, ook alweer, het voorbeeld werkt in zulke gevallen. Had zij stilgezwegen, dan ware er verder nimmer aan haar hondje gedacht door welken chauffeur ook, nu integendeel is de zaak voor de Rechtbank en daardoor in alle couranten gekomen, en bestaat de mogelijkheid althans, dat menige nog niet van àlle gevoel ontblootte auto-bezitter even heeft stilgestaan daardoor bij 't leed van dat jonge meisje, en heeft besloten voortaan met de honden van 'n ander zooveel doenlijk op te passen. -

Ik ben het volkomen met U eens, dat wij theoretisch heden ten dage staan in het teeken der ‘gelijkheid’ en der sociale ‘rechtvaardigheid’, maar daaruit volgt geenzins dat politieagenten en veldwachters, en wie ook, niet evenzeer nog als in vroegere dagen het geld en de macht naar de oogen blijven zien met de daad. Ik heb onlangs onder Varia: ‘Dingen die ik zie’ beschreven, hoe dezelfde agenten, die de arme kinderen door de Spuistraat voortdrijven als ze naar een St. Nicolaas staan te gluren, het elegante publiek ongemoeid den weg laten versperren, minuten achtereen, wanneer het onnoozel gaapt naar 'n glazenwasscherij, (en voor zulke menschenopeenhoopingen van onnoozele rijke lediggangers, die met hun tijd geen raad weten, moet men speciaal in den Haag komen.) Zoo gaat het overal in de wereld, en zal het ook altijd wel blijven gaan ook, want de socialisten zijn even veel ‘meneeren’ als wie ook, zoodra ze in de Kamer zitten of 'n baantje veroverden, en dan spelen ze daar even hard de baas over hunne ondergeschikten, als de rest van het menschdom, die geld of 'n titel heeft. Gelijkheid, eerlijkheid, rechtvaardigheid, bestaat niet; 't volk, de onderliggende klasse, waaruit agenten enz. zijn samengesteld, kruipt en buigt, laf en nederig, voor al wie een titel heeft, of een lintje in zijn knoopsgat, of een mooien naam, of een betrekking, of zelfs maar 'n dure japon of 'n fijne overjas draagt. -

Indien gij, résumeerende, zegt: U hebt zeker bedoeld, dat U een strijd voert tegen de rijkaards onder de auto-bezitters, dan antwoord ik U: Neen, dat hebt gij verkeerd begrepen. Ik voer een strijd tegen

[p. 567]

het opzettelijk, willekeurig, en door de omstandigheden van het snelle voertuig zelf al te gemakkelijk gemaakte te snel rijden van sommige auto-bezitters, waardoor het wiskundig zeker is, dat er ongelukken moeten en zullen gebeuren; hetgeen ook telkens geschiedt - elken dag. -

Beiden, rijken, èn beroeps-auto-bezitters maken zich aan die geheel onnoodige onhebbelijkheid van zulk overmatig te snel rijden schuldig, de eersten allicht uit genotzucht, de anderen waarschijnlijk uit onnadenkendheid, of omdat hun de haast in hun zaak dikwijls een mede-factor is tot slagen. - Beide categorieën gun ik echter alles kwaads, als zij te snel rijden; maar indien ik zeg: hoe voornamer en rijker het slachtoffer, hoe liever ik het heb, dan is dat omdat rijke en voorname slachtoffers méér de aandacht trekken, en daardoor een betere reclame zijn tot mijn doel dan de meer nederigen dezer aarde, terwijl bovendien zij het ook zijn, die den meesten invloed hebben bij het maken der auto-wetten, en dus uit angst en zucht tot zelfbehoud, indien de auto-ongelukken henzelven treffen, op die wetten een gunstigen invloed zullen gaan uitoefenen.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.