De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

Hoofdartikel
Wintervoorraad.

‘Zoek uw geluk steeds binnen den kleinsten grens.’ Zoo las ik dezer dagen boven de deur eener huiskamer. Het woord heeft mij goed gedaan.

Hoe kunnen wij getrokken worden binnen dien kleinsten grens - vooral in de donkere dagen vóór Kerstmis, als de winter zijn intrede doet met kille nevels en klamme najaarsregens, met de onzachte vermaningen van den Koning der verschrikking! Daar, binnen dien kleinsten grens verkwikt ons immers het vuur van den haard en van elkanders liefde.

[p. 466]

Zoo - wanneer op onzen tocht over dorre velden in den guursten tijd des jaars bij het schouwspel der vergankelijkheid de nijpende vorst ons aangrijpt, zoodat wij huiveren, is het een weldadige gewaarwording in de doodschheid en verlatenheid om ons heen slechts een landelijke woning te ontdekken, vanwaar door de bevroren ruit een vroolijk haardvuur ons tegenvlamt. Immers bij het stervende leven om ons heen getuigt het van dat innerlijk leven, waaraan vrede, dankbaarheid en geluk zich verbinden, door geen winterkou verjaagd.

Reeds van verre wenkt ons toe de vriendelijke geest der penaten. Wij reppen ons om deelgenoot te worden van het geluk, dat wordt gezocht en gevonden binnen den engsten levensgrens.

De hoogopgetaste sneeuw op het beneden den hoogen landweg gelegen erf met moeite doorwadend, schudden wij straks de vochtige vlokken ons van de kleederen, om zoo spoedig wij kunnen na huiselijken groet binnen den gezelligen drempel bescherming te zoeken bij den zachten, rustigen gloed van het kronkelend vlammenspel onder den weltrekkenden schoorsteen.

Onder aangenaam gesprek en verwarmenden dronk zegenen wij de weldaad van het knappend vuurtje boven de weelderige pracht van de meest uitgekozen feestzaal en de gemakken van de stad. Een wereld van natuurlijke gewaarwordingen en onopgeschroefd geestelijk genot ontsluit zich voor ons in al haar goede bekoring. En wij zegenen dit gastvrij huis van den wintervoorraad aan de balken van den zolder, die van de eenvoudigste welvaart getuigt, tot aan de rieten armstoel, ons toegeschoven voor wij van onze wenschen spraken, waarin wij ons met een dankbaren glimlach hebben teruggevleid. Wij zegenen dit huis van het kleine venster, dat nog enkele stralen binnenlaat van de vale winterzon en nu en dan zucht onder de aanvallen van het booze weder, tot aan de groote blokken en de knetterende takken, die een vreemd maar liefelijk schijnsel werpen op het gelaat van onzen welgemoeden gastheer, welke met het ijverig gedoe van zijn van hartelijkheid stralende wederhelft en door het vroolijk gesnap van zijn kroost het ons aan niets laat ontbreken.

Ja, wij zegenen den tot rustige blijdschap stemmenden gloed van het onuitputtelijk hout, dat het haardvuur gewillig voedt, vroolijk dansend in den kring der vlammen, alsof het vreugd vond in zijn werk der zelfopoffering, om zich dan getroost in asche neer te vleien op den bodem van het vuur, dat door de hand van Moeder de Vrouw onder gezellig gekeuvel en niet onwelkome bespiegelingen wordt levendig gehouden. Inderdaad, het zijn bespiegelingen, die zij ten beste geeft, al zijn het dan ook geen geleerde, maar recht huiselijke bespiegelingen - bespiegelingen als die van den ouden wijzen Salomo heeten bewaard te zijn: ‘Als er geen hout is, gaat het vuur uit.’ Dat is een overpeinzing, wijsgeerig en practisch beide. En - in deze rustige bespiegeling van de huiskamer zegenen wij het oneindig woud, dat op de goddelijke aarde groeit, omdat het van zijn overtolligen voorraad ook den mensch voorziet, wanneer het najaar het hout doet ineenschrompelen, om waar het buiten koud is en dor, in de huizen der menschen warmte en verkwikking te zaaien in rijken overvloed.

Want moge het des zomers bloeien en groeien, geuren en groenen, om den mensch te beschutten met breede bladerkroon, als de zon aan het zenith brandt, in het kille jaargetijde brengt de mensch het in zijne woning en ontleent een nieuwen zegen aan deze schatkamer van goede gaven voor rijken en armen, voor kleinen en grooten. Beklagenswaardig temeer, wie de bittere waarheid in den tijd van honger en werkeloosheid ervaart van het van zelf sprekend, doch nooit genoeg overdachte woord van den Hebreeuwschen wijze:

‘Als er geen hout is, gaat het vuur uit’....

Of ook der armen haardvuur brandende bleef in den zwaren wintertijd!

* _* *

‘Als er geen hout is, gaat het vuur uit,’ zegt de Joodsche Spreukendichter. Hij denkt aan het vuur der twisten.

Wij verbinden aan zijn woord de gedachte aan den komenden barren wintertijd.

Ook aan het verkwikkend vuur, dat niet verteert, maar verwarmt, dat niet het leven vernietigt, maar de levenskrachten aanblaast, herinnert ons zijn woord.

Er is een vuur, dat het leven verteert. Dat is het vuur van het lagere zieleleven, van de onbetoomde ziel. O, steeds meer gezegend de aarde, wanneer dit vuur meer kwijnen gaat bij gebrek aan brandstof!

Er is een vuur, dat het leven bezielt en het leven bevrucht. Dat is het vuur van het hoogere zieleleven, van de liefde, van

[p. 467]

die kalme en volhardende liefde, die het gemoed van het hoogst geluk doortrilt. Leggen wij dat vuur op ons altaar.

Zoo een altaar zij opgericht in onze werkplaats, in ons huis, in onze kerk. Ontbreke 't aan brandstof nimmer het vuur, dat op ons altaar past.

Er gaat bezieling en geestkracht, moed en levensvreugde uit van dit altaarvuur in den winternacht van zonde en van droefenis. Het is het Kerstvuur in de landelijke woning als daarbuiten de storm buldert en de sneeuwjacht geeselt. Het is het Paaschvuur, door kinderhand ontstoken, dat levende harten verblijdt. Het is het vuur, dat de Engel der Liefde in ons olielampje giet, als ons sterfelijk hulsel onder de zerk rust. Want de Liefde is sterker dan de Dood.

Och, armen, indien het vuur der Liefde in ons stierf! Want dit vuur is reiner dan het zonnelicht.

Ik herinner mij iets van een wijze, die vroeg: Wat is reiner dan het zonnelicht? En ziet - er waren er, die zoeken gingen, dwalend langs de aarde, tastend in den grond, gravend mijlen diep. Toen brachten zij enkele edelsteenen, die fonkelden in het licht. Maar ziet - de wijze nam ze en hield ze tegen de zon. Beschamende verrassing! Ook in de schitterende edelsteenen vertoonden zich vlekken, die geen menschenoog ontdekte, aleer de zon er haar stralen door henen zond. En de wijze schudde het hoofd.

Toen gingen de menschen weder zoeken en ze gingen becijferen, wat wel reiner zou zijn dan het zonnelicht. Daartoe sloten zij zich op in een stille kamer: het hoofd met de hand ondersteund zaten ze daar uren lang; geen geluiden mochten tot hen doordringen - geen afleiding verdroegen zij; want zij moesten het vinden wat wel het reinste was, wat wel reiner was dan het zonnelicht, welks reinheid hen tot duizelen bracht. Hun fijnste berekeningen brachten hen er niet. Dagen en nachten peinsden ze.

En toen de Wijze dit hoorde, schudde hij weer het hoofd en werd mistroostig onder der menschen ijdelheid. ‘IJdelheid der ijdelheden, alles ijdelheid’. Zoo zuchtte de wijsgeer.

Toen naderde den man een klein, aanvallig kind. Huppelend ging het zijn weg. Even moest het echter omzien naar dien vreemden peinzenden man met de groote diepe oogen. Toen de wijze het kind zag, was hij getroffen over de onschuld en de diepte van dien blik. En als door een geheimzinnigen drang gedreven herhaalde hij zijn vraag ook aan dit kind, de vraag, die hij aan alle menschen deed en die zijn leven vervulde. En het kind antwoordde bedeesd; ‘Ik weet het niet, wijze man.’

En de menschen, die er om heen stonden, bleven weder onbevredigd; want zij verstonden het niet.

Maar den wijze was het temoede, als viel een zonnestraal in zijne ziel. Want het was geen zonnestraal; het leek er maar wat op; het was veel schooner dan een zonnestraal. Toen juichte het in zijn wijs, nu vroom geworden hart, en van zijn gelaat straalde de blijdschap van Simeon, en hij riep verheugd: ‘Gij hebt het reinste gevonden, ja gij, mijn kind!’ En tot de omstanders zeide hij: ‘Wordt gij als ik dit kind gelijk. Dan zult gij weten wat het reinste is, wat reiner dan het reinste zonnelicht. Zaagt ge ooit zóóveel liefde, zóóveel bewondering, zóóveel ootmoedig aanschouwen van de Waarheid als in het oog van dit kind, toen het mij zeide, dat er niets was, reiner dan het zonnelicht. De liefde van dit kind is reiner dan het zonnelicht en beschaamt het licht der zon. Zie slechts!’.... En de zon school weg achter een zware wolk en bedekte beschaamd haar stralend gelaat. Toen... na een korte pooze dreef de wolk weer weg en verloor zich gaandeweg achter den horizon... En de zon was stralender dan ooit... en de aarde straalde... en de menschen straalden... en de Wijze dankte... en het Kind was blij en vervolgde zijn spel.

De bewondering, de blijdschap, de liefde van het kind was reiner dan het zonnelicht. Ook warmer dan het zonnelicht. Want de Aarde straalde, omdat het kind gesproken had.

Dit lichtend vuur, het brande op ons altaar. Zijn witte vlam kronkele omhoog in het heiligdom des harten.

Laat het zich voeden aan den kreet der Aanbidding, die de ziel naar hooger drijft.

Laat het niet aan brandstof ontbreken, opdat niet de wintervoorraad op zij, als de stormen nog gieren en de sneeuwjacht nog geeselt.

Want - als er geen brandstof is, gaat het vuur uit. Dan is het leven dor en koud en beangstigend.

Dan wordt deze schoone wereld, zoo heerlijk geordend, zoo wijs bestuurd - een chaos van verwarring en van angstig dwalen, waar

[p. 468]

de Wanhoop ronddoolt, de Wanhoop en de Dood....

Och, meenen we niet, dat ons vuur niet sterven kan. Want als wij onzen voorraad niet telkens vermeerderen, niet telkens vernieuwen, dan sterft het toch, dan sterft het den droevigsten dood.

Hebben wij hout genoeg voor onze altaren? O, nooit genoeg.

En - gaat onze voorraad slinken - laat ons waken voor den dag van morgen, eer het te laat is en het vuur uitgaat in den donkeren winternacht.

's Hertogenbosch.

H. MAKKINK.