De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

Bericht.

Eerstbeginnenden, niet-abonné's, ontvangen voortaan hunne ongevraagd-aangeboden bijdragen niet terug. Abonne's worden verzocht, als bewijs, een quitantie van abonnement in te sluiten bij hun inzendingen, omdat het van zelf spreekt, dat de redactie zoo mogelijk van een abonné eerder iets opneemt dan van een niet-abonné.

Natuurlijk geldt deze regel alleen voor hen die tot de eerstbeginners behooren, en die der redactie onbekend zijn. Geregelde correspondenten, welke met de redactie in relatie staan, kunnen zich van deze verplichting ontslagen rekenen

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

Louis. - Wat ik U reeds hierboven schreef, zij U nogmaals herhaald, zendt s.v.p. vooreerst niets meer van vertalingen. Ik heb van U reeds veel te veel. - Van Clara Viebig is voor mij het meesterwerk: Het dagelijksch brood. Turgenjeff heeft mij altijd nog al koud gelaten. - Het is jammer, indien gij en Uw huisgenooten U zoo hebt ‘geinteresseerd’ voor de gedachtenwisseling tusschen den heer Servaas van Rooyen en mij, over ‘Mijn meerdere’, dat die belangstelling U niet dreef ook Uwe meening ten beste te geven. Ja, dat krijg ik nog al dikwijls te hooren, gelukkig, door de lezers, dat mijn correspondentie hen nimmer te lang is, en zij teleurgesteld zijn indien zij een enkele keer ontbreekt. Daarom zal ik dan ook trachten in het nieuwe jaar op dat punt nog meer te gemoet te komen aan den algemeenen wensch naar ‘meer’. Over dat plan hoort gij nog.

O ja, Wiesbaden bevalt mij steeds even goed, al vind ik het oude Kurhaus gemoedelijker en gezelliger dan het nieuwe. Maar ik kom daar niet veel; ik ben er voor de zachtere lucht. Deze weken in Holland zijn mij echter een gezellige afwisseling, waarvan ik veel geniet.

Djawa. - Ik hoop dat ik Uw Indisch pseudomien juist spelde? - Hoe aardig dat Uw verhalen in het duitsch worden vertaald. Gefeliciteerd. - Ja, dat hebt U goed geraden, dat mijn gedachten mijn pen wel eens vooruitloopen; aan stof ontbreekt het mij niet. Dank hartelijk voor Uw belangstelling in de dagboekbladen. - Mijn excuses dat U zoo lang moest wachten op antwoord. Ik had die copie gelegd bij de rest.

Anna Riegersma. - Dank voor Uw begeleid-briefje. Het spijt mij dat ik de versjes niet geschikt vond. Ik dacht wel dat zij op een bepààlde gebeurtenis wijzen; dat las men er juist te véél uit. - Hartelijk gegroet.

Hyacinthe. - Ik ben blij dat gij inziet, hoe ik onmogelijk de eene kan toestaan wat ik de ander weiger. Datzelfde verzoek wordt me zoo dikwijls gedaan. Indien ik er op inging, zou ik eenvoudig geen tijd tot werken over houden.

Gij ziet reeds hierboven wat ik U antwoordde op Uw bijdrage; indien gij abonnée zijt, dan wil ik haar als feuilleton aannemen. Maar waarom pseudoniem? Uw vorig werk was onder Uw eigen naam. Denk er aan dat dit de waarde, óók voor U, wat honorarium betreft, vermindert.

Ik vond Uw brief volstrekt niet ‘vervelend’; integendeel hoogst interessant. En ik stel Uw vertrouwen in mij, door dat alles mij zoo te vertellen, bijzonder op prijs; ik veronderstel echter, dat ik in Uw geest handel door er niet op te antwoorden, omdat ik U daardoor zou verraden. Nietwaar? Is dat niet Uw wensch, dat ik er niet op inga? - Ik meen dat tusschen de regels te lezen. - Welke boeken gij moet lezen voor Uw taal en stijl? Lieve mevrouw, die vraag is te vaag. Vertel mij liever eerst eens welk genre van stijl gij bewondert. Een vluggen, een lossen, een kunstigen, een ingewikkelden stijl? Etc., etc. Daarenboven, ik ben zoo bang voor ‘nadoen’, voor een of ander ‘school’ navolgen. Wees U-zelf, schrijf oorspronkelijk; dat is het beste

Senda. - ‘Aannemen op gezag’ wil er bij U niet in, schrijft gij. Ik zou zeggen, dat gij het dagelijks doet, gij en ieder onzer. Neemt gij b.v. niet aan ‘op gezag’ wat U de geschiedenis leeraart, en de vroegere, en de hedendaagsche? Gij kunt toch immers niet achter de schermen kijken in Duitschland, in Engeland, wáár dan ook. - Neemt gij niet aan ‘op gezag’, van een of ander arts, dat meneer of mevrouw deze of die aan die of die ziekte stierf? - Neemt gij niet aan ‘op gezag’ van een rechter, dat deze of gene is schuldig bevonden aan het misdrijf hem ten laste gelegd? Etc. etc.

Gij schrijft, ‘het behoeft niet te gebeuren dat het streven naar vrijheid noodwendig leidt tot anarchie, als men zijn verstand gebruikt.’ - Zeer juist. Maar... hoevelen gebruiken waarachtig hun verstand, - liever gezegd hebben verstand? - Ik ken niets dommers, onnoozelers, bekrompeners, en onbetrouwbaarders dan de massa.

Kent gij Ibsen's Volksfeind? - Hij laat het daarin zoo prachtig uitkomen, hoe alleen de minderheid, de elite, waarachtig denkt, en hoe juist ‘de compacte majorität’ het domste soort schreeuwers is dat er bestáát.

- O ja, bij de stembus leest men van ergerlijke practijken van de Roomschen, - in de liberale bladen wel te verstaan. Maar, denkt gij, dat de liberalen-zelf minder ‘ergerlijk’ optreden dan de clericalen? Oud lood om oud ijzer; als 't politiek geknoei geldt, om er te komen bij de stembus, is elke partij gemeen. - Over 't ministerie Kuyper denk ik net als gij.

Ik ben blij dat gij mij gelijk geeft over de questie van het niet naar ‘heiligen’ gaan kijken, als men er toch niets voor voelt. - Ik geloof heel graag, dat gij niet gingt zien om te ‘spotten’, maar, wèl uit nieuwsgierigheid. Goed, maar dan mag men zich later zijn geld ook niet beklagen; men wist dan vooruit wat men deed; want, voor een niet-geloovige is dat altijd ‘geld weggooien.’

Neen, neen, dat geloof ik niet, dat de protestanten een haar beter zijn in zulke practijken als de door U beschrevene dan de Roomschen. De Israelieten óók hebben voor de christenen een protestantsche bediening in hun

[p. 448]

winkels. Dat zijn handels-machinatieën, die allen er op nahouden, Roomschen, Protestanten, Israelieten, ieder op hun beurt.

Gij schrijft over de vele bijdragen die ik heb te lezen, en over mijn werkkracht naar aanleiding daarvan. 't Bovenstaande lijstje kan U bewijzen, dat er weer heel wat is te lezen geweest. Gelukkig kan mijn werkkracht inderdaad het best aan. De correspondentie is nu eenmaal de ziel van de Lelie; die doe ik dan ook gráág, en ik zal haar gaarne nog meer uitbreiden, waar zij zooveel belangstelling vindt. -

Daarover moest ik lachen, over Uw vraag, of ik bij mijn werk-uren nog tijd overhoud voor ‘Frits en Benjamin’. Die twee regeeren mij, en zijn mijn grootste gezelligheid als ik werk. Nu liggen ze, daar het heel laat is, ieder aan een kant van mij te slapen, maar Benjamin zorgt overdag wel, dat ik mij met hem moet occupeeren; hij is het levendigste ventje dat er loopt op hondenpootjes, en daarbij van een hartstochtelijke teederheid en zachtheid, die mij altijd opnieuw in verrukking brengt. Als hij vindt dat ik mijn pen moet neerleggen, stoot hij mij aan, en beduidt op die manier, dat hij zich verveelt. Frits is deftiger en kalmer, maar zoo mogelijk nog grooter dwingeland. Ik geloof, als ik geen tijd meer had voor die twee, dan was het ook meteen uit met me; voor m'n honden heb ik in den letterlijksten zin alles over. Vraagt U er die dame maar eens naar, die een vriendin is van mevrouw Uw moeder. Die is de getuige wel eens van ons eigenaardig druk huishoudentje, en heeft het hart onzer hondenjongens voor altijd gewonnen door den zak kaakjes, die zij voor hen meebracht meermalen. Daardoor óók het mijne. - Mijn vriendin weet niet wie de 1ste luitenant, door U bedoeld, is; hij zal wêl familie zijn, zegt zij. Vriendelijk gegroet. -

Rie. - Het spijt mij wel, dat ik U moet teleurstellen, maar ik kan zoo weinig van dit soort schetsjes plaatsen, daar de Lelie geheel andere onderwerpen behandelt. - Dat gij haar zoo leerrijk vindt, doet mij natuurlijk veel plezier, en moge, hoop ik, steeds meer het geval worden.

Dat ben ik met u eens, dat de meeste menschen niets begrijpen van wat ze lezen; niets. - Ik geloof met u, dat het leven heel dikwijls jongelui en jonge menschen brengt tot slechte daden, door de verzoeking, door gebrek aan steun of aan voorbeeld, door eigen zwakheid, etc. - Juist daarom geloof ik dat ‘geloof’, een vast, krachtig geloof, een groote hulp is voor de meeste menschen om staande te blijven. Alleen hier en daar een enkel superieur mensch, een éénling, staat uit eigen kracht, houdt zichzelf recht op.

‘Waarheid is geluk’ - schrijft gij. Dat vind ik een phrase. Niets maakt ellendiger dan juist de waarheid. Zij ontgoochelt je; zij bedroeft je, zij vernietigt je illusieen. Dat er zooveel leugens zijn, en zooveel phrasen de wereld regeeren blijven, dat is juist, omdat de meeste menschen de waarheid niet kunnen verdragen, bang zijn voor haar.

Het deed mij zoovéél leed voor U, dat gij mij zoo droevig moest schrijven over uw studie. Ja, geldgebrek is hard; dat begrijp ik. Maar gij hebt dan toch een anderen werkkring gevonden ten slotte. Dat gij mij dat alles zoo héél vertrouwelijk hebt verteld, deed mij veel genoegen, omdat gij zegt, dat het u hielp: te weten hoe gij mij dat alles moogt vertellen, wijl gij voelt dat ik belang in U stel. Dat is werkelijk wáár, en daarom hoop ik dat gij, telkens als gij U eenzaam voelt, of behoefte hebt aan troost, gerust U tot mij zult wenden. Ik wil heel gaarne van U blijven vernemen, en Uw brieven zullen mij steeds welkom zijn.

H.H. te S. - Uw brief, begeleidend uw bijdrage, behandelt de opvoedings-questie, waarin wij beiden het gehéél eens zijn. Dat de meeste wezenlijk-goede en groote mannen een goede moeder hadden, geenszins een geleerde of kunstdoenerige, maar een goede moeder, staat inderdaad vast.

Ja, dat geloof ik met U, dat kinderzieltjes veel leiding en veel geduld en takt noodig hebben. In het kind ziet men reeds den wordenden mensch. Van daar dat ik ook lang niet per-se elk kind aantrekkelijk vind, en in sommigen reeds heel jong wordt afgestooten door uitgesproken gebreken, van valschheid, genieperigheid, gierigheid, op heel jeugdigen leeftijd. - Ik geloof met U, dat er tegenwoordig veel te weinig ouderlijk gezag en veel te veel vrijheid is, waardoor het kind op te jeugdigen leeftijd zich inbeeldt reeds heel wat af te weten van het leven, en te kunnen mee-oordeelen over alles en nog wat. Aan wie de schuld ten slotte? Aan de ouders, die buitenshuis ‘nuttig’ zijn, in plaats van in huis. Het vertrouwen, het gansche vertrouwen van een kind, óók van het eigen kind, winnen, eischt vóór alles tijd, onzen geheelen onafgebroken tijd. Wie echter geeft dien tegenwoordig? Welke moeder? Want de vader heeft zijn eigen werkkring natuurlijk, die hem dwingt tot veel afwezig zijn.

Met volle instemming neem ik dan ook uw woorden over.

‘Er wordt m.i. in deze “Eeuw van het kind”, al te weinig door de ouders gedacht om het groote belang van een eenvoudige vriendelijke natuurlijke omgeving van het kroost. In plaats van het zoo lang mogelijk als kind te behandelen en onkundig te houden van seksueele kwesties, van dronkenmanstooneelen, van de bespotting, waaraan mismaakte schepsels blootstaan, de ellende, waarin de levensjaren van den behoeftige worden doorgemaakt, neemt men de kinderen mee naar schouwburgen, met tooneelvoorstellingen van Heyermans, naar bioscoop-avonden met beelden, die de zinnelijke lusten prikkelen, naar operettes van verdacht gehalte, naar voordrachtavonden waar schuine moppen worden vertoond, laat ze plaats nemen in een herberg, waar het woest en ruw toegaat en door den drank de hartstochten hoogtijd vieren.’

Dat is even juist gezien als uw volgende opmerking:

‘En wat ziet men vaak: De opvoeding van de meeste ouders is een systeem van regels; waardoor zij een kind trachten zoet te houden, om er 't minste last van te ondervinden, inderdaad, een opvoeding (een naam die het eigenlijk niet mag dragen,) meer tot hun gemak, dan tot geluk van 't kind’.

Wat den aanhef van uw schrijven aangaat, ja zeker, de zomer hier hield zich goed. Maar wij hebben het hier in deze winter-weken eerst recht naar wensch. Scheveningen is mij in den winter héél sympathiek; ik houd van het levendige dorp en van de visschers. In den zomer is het hier vulgair druk; nu is er een gezellige, vriendelijke dorps-levendigheid. - De reden van mijn vertrek dezen zomer is geweest het gaan consulteeren van een duitschen hart-specialiteit. Sinds ik diens strengen levensregel volg ben ik veel beter; ik kan wel niet genezen, maar door het volgen ervan verergering voorkomen, en ik ben zeer tevreden met zijn raad, omdat ik nu weet wat ik moet vermijden voor mijn hart. - Wij blijven nog wat langer dan ik eerst voornemens was.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.