De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

Hoofdartikel

Aangeboden naar aanleiding van de gedachtenwisseling van E.H. in het nommer van 18 Nov: ll. over ‘onthouding.’

Iets over ‘de Rein Leven-Beweging’.

‘Onbekend maakt onbemind’ mag, geloof ik, wel gelden van bovengenoemde vereeniging.

Velen hebben de Rein Leven-Beweging wel eens hooren noemen en op den naam afgaande, zich een voorstelling van haar streven gemaakt, anderen zijn misschien iets verder gegaan en hebben haar in één adem hooren noemen met onthouding en hierbij is dan de kennismaking gebleven, ze hebben zich schouderophalend afgewend, waar het 't streven naar een ideaal geldt. En toch meen ik te mogen veronderstellen, dat velen, die dit blad lezen, indien zij maar beter op de hoogte waren van het streven der vereeniging van harte er mee in zouden stemmen, van harte toe zouden juichen die menschen, die voortgedreven door hun reinheidsideaal, reinheidsgedachten onder de menschen trachten te brengen.

Velen met mij zullen het vele onreine op

[p. 386]

zedelijk gebied betreuren en verafschuwen, maar toch niet den moed en de kracht hebben het initiatief te nemen tegen dit kwaad ten strijde te trekken. Daarom, al bereiken wij zelf niet het hoogste punt, waarop de voorgangers staan, verdient hun streven bewondering en niet alleen dit, maar voor zoover in ons vermogen is, medewerking. Onder degene, die in deze zaak belang zullen stellen of liever moeten stellen, reken ik in de eerste plaats ouders, in ieder geval moeders. Velen zullen met mij met eenigen schrik en zorg den tijd tegemoet zien, dat de kinderen en vooral de jongens de wereld in zullen moeten gaan. Er zal een tijd komen, hoezeer wij ook getracht hebben het goede en schoone bij hen aan te kweeken, dat de buitenwereld zal zeggen dat hun idealen onmogelijkheden zijn; dat zij hebben te doen, als anderen; dat dit noodzakelijk is. Dan zullen velen van ons dankbaar zijn, dat tegen dezen stroom van onreinheid ingaat, die andere stroom, gewekt door de Rein Leven Beweging, die zegt niet het onreine is het noodzakelijke; reinzijn is s'menschen hoogste gebod, wil hij beantwoorden aan zijn hoogere roeping en zij voegt er aan toe, gij kunt het, indien gij slechts ernstig wilt. En vele zwakken, die anders meegesleurd zouden worden door den geest der onreinheid, zullen steun vinden bij hen, die de reinheid prediken.

Voor wie er niet toe komt het boekje te lezen van Felix Ortt, ‘de Rein Leven Beweging’, verkrijgbaar à 3 ct, Boekhandel ‘vrede’ den Haag, zal ik het een en ander hieruit aanhalen en wel in de eerste plaats de Beginselverklaring.

‘1. De Rein Leven-beweging heeft tot grondslag en doel het streven naar sexueele reinheid.

2. Zij aanvaardt als ideaal een leven volgens dezen maatstaf:

Al die geslachtsverrichtingen zijn ongeoorloofd, waarbij geen rekening wordt gehouden met mogelijke schadelijke gevolgen voor het lichamelijk of geestelijk welzijn der betrokken personen zelf, of van hunne mogelijke nakomelíngschap.

Geslachtsgemeenschap is alleen dan volkomen rein, wanneer die plaats vindt in hoogste liefdeseenheid, in huwelijk, tusschen man en vrouw, en wanneer in de bedoeling der beide personen de mogelijkheid van voortplanting niet is buitengesloten.

3. Onder huwlijk wordt verstaan de éénwording van man en vrouw in de hoogste beteekenis van het woord, een band voor het leven gesloten.

4. Op grond daarvan bestrijdt zij prostitutie, nieuw-malthusianisme, homo-sexueele geslachtsdaden, onanie en elken anderen vorm van onkuischheid in daden, woorden en gedachten, en werkt zij aan de verspreiding en naleving der in deze beginselverklaring gestelde opvattingen en eischen.’

Als toelichting op de statuten der vereeniging schrijft Felix Ortt: De Beweging stelt volstrekt geen eischen aan iemands gevorderdheid; zij verlangt volstrekt niet bij degene die lid willen worden, dat zij zondeloos en vlekkeloos zijn; zij verlangt zelfs geen onderteekening der beginselverklaring doch een eerlijk streven in de richting van meerdere reinheid, van meerdere heerschappij over de macht der Zinnelijkheid. Alleen wordt van de leiders der Beweging ‘onderteekening der beginselverklaring verlangd’.

Nog in het bizonder wensch ik de aandacht te vestigen op de volgende uitspraak:

‘Zoo vertoont zich, zoowel in de geschriften als in het algemeene karakter der Beweging een eerlijk streven naar een gezonde veelzijdige neutraliteit - niet een neutraliteit, die zich ten doel stelt elke besliste overtuiging te bemantelen, doch die aan elke ernstige meening, mits in den geest van reinheid van leven, de gelegenheid geeft zich uit te spreken. En waar dit streven van alzijdige neutraliteit ernstig vóór zit, ligt het dus aan de belijders van een bepaalde richting, wanneer de stem dier richting in het koor der Rein Leven stemmen ontbreekt; en missen de aanhangers van die zwijgende, en zich op een afstand houdende richting alle recht, om aan de R.L. Beweging het overheerschen van andere kleurschakeeringen ten laste te leggen.’

Ik hoop, dat deze aanhalingen een zuiverder licht zullen laten vallen op het wezen der beweging, dan er veelal op valt en wat aanleiding geeft tot verkeerde voorstellingen. Zoo waarschuwt Menno Huizinga in Ideaal en Praktijk der R.L. Beweging, tegen de verkeerde opvatting, als zou de beweging gegrond zijn op een streven naar ‘volstrekte kuischheid’, naar een algeheele onthouding van alle lichamelijk geslachtsleven, of gelijk men ook wel (slechts ten deele juist) zegt, op ‘Tolstoyaansche’ beginselen. Ook in deze, reeds eenigen tijd geleden geschreven toelichting, worden liefde, mogelijkheid van voortplanting en huwelijk, als voorwaarden genoemd.

[p. 387]

Ieder, die gewend is op ander gebied met zijn geweten te rade te gaan, zal 't toch niet overbodig vinden, dit te doen op sexueel gebied. Een ieder handele in dezen naar zijn eigen onstandigheden. En het zou al getuigen van weinig liefde en weinig tact van de zijde der vrouw, als zij door haar streven naar meer reinheid, oorzaak werd van een ongelukkig huwelijk en indirect de oorzaak zou zijn van onnoembare schade, anderen aangedaan. Ik geloof niet, dat dit gevaar zoo heel groot zal zijn, als de vrouw maar met haar geheele leven bewijst ernst te maken met het zoeken naar meer reinheid en zij niet uit egoïstische bijredenen, het kindertal zooveel mogelijk beperkt wil zien. De Rein Leven Beweging mag zeker wel beschouwd worden als uiting van de evolutie die er bestaat op zedelijk gebied.

Dr. Snoeck Henkemans haalt met het oog hierop aan (zie de brochure ‘Aan onze jonge mannen’ blz. 22) een uitspraak van Hegar, beroemd Freiburgsche hoogleeraar, van reeds 15 jaren geleden. Wij lezen hier:

‘Immers, gelijk op zoo menig ander gebied is ook de eigenschap der zelfbeheersching, in den zin van vrijwillige bedwinging zijner lusten en hartstochten, die de mensch volgens Hegar van het dier onderscheidt naar evolutionistische gedachte een der hoogste in de ontwikkelingsrij, laatst verschenen eigenschappen en dan moet bestendiging en verdere ontwikkeling daarvan gedacht worden in de richting der verdere ontwikkeling te liggen; de neiging tot het weer verdwijnen daarvan als achteruitgang worden aangemerkt.’

Op de laatste groote openbare vergadering op 19 Nov. 1908 in den Haag, wees Ds. Schuller met allen nadruk erop in zijn toespraak ‘Natuur en persoonlijkheid in den mensch’, dat het niet de ziel maar de wil is die den mensch onderscheidt van het dier.

Misschien is het niet overbodig er nog even op te wijzen, dat de brochure ‘Aan onze jonge mannen’, toespraken bevat, gericht tot jongelui, nauwlijks de schoolbanken ontwassen. Dr. Cannegieter spreekt hier ook in tegenstelling met de jonge mannen die zijn gehoor vormen, van ‘natuurlijke verrichtingen van het rijpe, ik herhaal het rijpe menschlijke lichaam’.

Het orgaan der R.L. Beweging is: ‘Levenskracht’, abonnementsprijs f 1 - Redakteur: Lod. v. Mierop te Soest. Dit blaadje is tevens orgaan van het ‘Centraal Bureau ter bevordering van reiner leven,’ en van het ‘Comité ter bevordering van rein leven in de studentenwereld.’

Blijkens dit blaadje verwacht de R.L. Beweging veel tot bevordering van haar streven van de emancipatie der vrouw. Zeer zeker heeft zij hierin gelijk, indien onder emancipatie verstaan wordt, de vrijmaking der vrouw zoowel uit oudere als nieuwere banden en begrippen, die haar in den weg zullen staan een zelfstandige persoonlijkheid te worden in haar eigen sfeer van vrouwzijn. De studie der vrouw aan universiteiten, het najagen van betrekkingen voor mannen, in één woord het overslaan tot een ander uiterste, kan, als overgangsperiode misschien goed genoemd worden, maar mijnsinziens met allen nadruk alleen als overgangsperiode, nooit als toekomst ideaal der vrouw. Wil de vrouw zich zelf zijn en als vrije persoonlijkheid invloed uitoefenen op de samenleving, dan mag men zich haar toch niet denken staande in de rijen der mannen, zich ontwikkelende in hun lijn. Alleen op haar eigen gebied zal haar vrouwzijn tot zijn recht komen, zal haar volkomen persoonlijkheid tot ontwikkeling kunnen komen. Eerst dan zal ze waardig den man aan kunnen vullen, waar de natuur man en vrouw verschillende eigenschappen gaf, om zoo samen als geheel mensch het ideaal na te kunnen streven.

Het zij verre van mij oude toestanden terug te willen roepen (wat trouwens vrij wel onmogelijk zou zijn) of een lans te willen breken voor de uitgaande en aan niets anders dan aan sportdoende jonge meisjes en dan dit een ideaal voorbereiding te vinden tot het vrouwzijn. Neen, dan tienmaal liever de studie opgenomen en langs dezen weg geleerd wat het is plichten te hebben ververvullen naar den maatstaf den man aangelegd; want dit moet ik helaas erkennen, dat over het geheel waar alleen met meisjes rekening gehouden behoeft te worden, de maatstaf minder hoog is. En geleerd moet er worden - ernstig geleerd tot een bepaalden leeftijd, waarop de jonge man meer speciaal voor zijn vak gaat werken - waarop dan het meisje een richting kiest meer met haar aanleg overeenkomstig, waarbij dan min of meer rekening gehouden kan worden met de aangeboren behoefte der vrouw, zich aan anderen te wijden.

Het kan onmogelijk in de lijn der R.L. Beweging liggen de vrouw te halen uit de sfeer, waarin de natuur haar plaatste; veeleer

[p. 388]

zal zij het daarheen moeten sturen, dat de vrouw er toekomt vrijwillig de plichten op zich te nemen, die haar natuur van vrouwzijn, met zich brengt en zich tot haar taak, zooveel in haar vermogen is voor te bereiden. Niet dus uit sleur - niet als noodzakelijk gevolg van haar vrouwzijn waaraan zij zich heeft te onderwerpen, maar, omdat zij zelf wil, zelf inziet, dat dit haar weg is; zelf voelt de verantwoordelijkheid haar natuur in zich te laten ontwikkelen tot de grootst mogelijke volkomenheid.

De plaats, die de vrouw inneemt en hare capaciteiten staan in 't nauwste verband met streven der R.L. Beweging.

In de eerste plaats komt wel de zorg voor de gezondheid in aanmerking. Gezondheid, meestal vergezeld gaande van opgewektheid en werklust zijn groote schatten, die zij mee ten huwelijk kan brengen.

Daarnaast noem ik groote bedrevenheid in alles, wat haar als huisvrouw en moeder te pas kan komen. Die bedrevenheid brengt mee veel te doen in weinig tijd, niet te veel in beslag genomen te worden door die dagelijksche dingen, waardoor tijd en lust over zijn om belang te stellen in alles wat den man betreft en tevens zich te kunnen wijden aan de opvoeding der kinderen. Die bedrevenheid zal gehuurde hulp uit kunnen sparen (ik heb 't oog op een bescheiden beurs) met 't gevolg, dat de huishouding veel minder kostbaar behoeft te zijn en er meer huwlijken gesloten kunnen worden.

Bedrevenheid daarbij in het verzorgen van kinderen zal de bezwaren verminderen, die opgeworpen worden waar het vermeerdering van 't gezin geldt. Dikwijls toch zijn meer drukte en daaruit voortvloeiende vermeerdering van hulp argumenten om het kindertal langs minder natuurlijken weg te beperken.

Ik wil wel toegeven, dat ook de gestudeerde vrouw in het huwlijk kan leeren de huishouding te bestieren en de kinderen te verzorgen, maar 't zal zijn ten koste van veel inspanning en tijd, die, indien men goed beslagen op het ijs was gekomen, man en kinderen ten goede was gekomen.

Om dermate ontwikkeld te zijn, belang te kunnen stellen in wat den man bezig houdt, is toch geen academische studie noodig. Daarbij geeft het bevoegd zijn van beide tot de uitoefening van een vak (ik heb hier allerlei gebied op 't oog) nog dikwijls aanleiding tot de wanverhouding, dat beiden dit ook in praktijk brengen, wat zeker niet gunstig op de kinderen zal werken, indien die nog mogen komen. Gelijksoortige vakkennis al of niet uitgeoefend, is nog volstrekt geen waarborg voor een gelukkig huwlijk. Tegenover de sympathie, die het diepere wezen van den mensch geldt, zal deze oppervlakkige overeenkomst al heel weinig gewicht in den schaal leggen.

Ik zou zéér wenschen, dat dit schrijven wat meer belangstelling opwekte in het streven der Rein Leven Beweging. Velen zullen zeker in stilte gedachten koesteren geheel passende in het kader der Rein Leven Beweging. Er zijn toch zooveel menschen, die ernst met hun leven maken - en tot deze zal ik toch zeker wel ook de kerkgangers mogen rekenen.

Hun allen wilde ik vragen, wat meer naar voren te komen met deze gedachten. Het onreine laat zich overal zien, breekt zich overal baan. Dat dit dan ook overal openlijk tegenstand ontmoette in de reinheidsgedachte, waarvan de R.-L. Beweging de draagster is. Moge die gedachte dan hoe langer hoe meer openlijke aanhangers vinden om zoodoende hoe langer hoe meer de maatschappij te kunnen doordringen om haar ten zegen te worden.

A.C.F. - G.

Den Haag 1 Dec. 1908.