De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

Kleine Thérèse door Elise Soer.
(Vervolg van No. 5.)

III.

Toen het meisje hersteld was, bleef zij nog lang zwak, zij mocht niet naar school, den geheelen winter niet; het wasbleeke gezichtje bleef schraal en smal, maar van het voorjaar hoopte moeder wonderen.

Toen kwam de staking, de groote staking in de ijzerindustrie. In het land van Herven en Moresnet, in Condroz en Marlagne, tot in Henegouwen toe, deelde al wat met ijzer en metaal te maken had in deze staking. De smeden van Henne, Sambre en Maas, uit de Borinage, van Charleroi en Seraing werden tot in verre landen besproken.

Ook andere bedrijven werden stop gezet, het ijzer, het machtige ijzer beheerschte de heele streek, het drukte met zijn zwaarte al het lichtere ter neer. Men hoorde over niets anders. Mannen liepen met baloorige gezichten rond, ijverige handen hingen loom, spraakzame vrouwen hitsten op, of klaagden dat alles zoo schandelijk duur werd, dat het opgespaarde geld naar de maan ging, dat de banken van leening er goed bij voeren. Menig stille traan werd geschreid, menig zucht steeg op, menig vloek werd over het kapitaal en zijn bezitters in de lucht geslingerd. De kroegen waren avond aan avond stampvol, op vergaderingen brulde men zijn grieven uit, en niemand kon ontkennen dat het er vele waren. Maar de stakers hielden zich rustig, vele weken aaneen, een groote politiemacht was op de been, militairen kwamen haar versterken. Het kapitaal wilde niet toegeven, wilde niet onderhandelen, hield zich doof en stom. Het werd al stiller in mijnen, hoogovens en fabrieken. Toen begonnen de plagerijen en speldeprikken, die het wilde beest moesten wekken, dat achter elke groote staking op den loer ligt. In het uitvinden van deze plagerijen was Thérèses vader een baas.

Het gaat heden met de stakingen als in de Middeleeuwen met de banbliksems, door machtige pausen keizers en koningen naar het hoofd geslingerd. De wereld staat een poos ontroerd stil, dan, ook de scherpste wapenen worden stomp bij veelvuldig gebruik, dan halen velen de schouders op en gaan huns weegs. Het lijden, de ontbering schuilen weg in donkere hoeken, bij den uitgedoofden haard, naast de leege spinde. Verbittering overweldigt de krachtigen, doet hen op booze woorden, op nog boozer daden zinnen. Dierlijke lusten krijgen de overhand. De onbuigzaamheid van den tegenstander doet hunkeren naar wraak. Er komt iets ontredderds in de maatschappij, zoowel als in de huishoudens der stakers. De lucht wordt zwoel van groote gebeurtenissen, die hun schaduw vooruit werpen als de wolken bij een onweer. De gezichten der vrouwen worden bleeker, als zij deze voorteekenen bespeuren. Is er nog niet genoeg geleden?

De kinderen maken angstig dat zij uit den weg komen als de mannen met verhit gelaat sombere blikken op hen vestigen. Van dag tot dag wordt de spanning grooter. De onderhandelingen, eindelijk toegestaan door het kapitaal leiden tot niets; denkt het van de gedweeheid, van de rustige houding der stakers te kunnen profiteeren? Wordt er misschien geld geslagen uit hunne ellende? Is het velen niet onwelkom dat de hoogovens niet vlammen? Komt deze staking de overproductie ten goede? Men knarst de tanden, waar deze vragen oprijzen. Waar moet dit op uitloopen? De weerstandskas zal uitge-

[p. 109]

put raken, men kan niet eeuwig blijven collecteeren. En een eeuwigheid lijkt de staking.... Door krasse maatregelen heeft men onderkruipers geweerd, zooveel men kon, valsche broeders ontmaskerd. Thérèses vader is eenig in het ontdekken van dit soort lieden, maar toch, in sommige der aangesloten bedrijven wordt gewerkt met vreemde krachten, onder bescherming van politie en militairen. Men heeft ze van verre doen komen, bij nacht, per spoor. De haat laait op tegen dezen in de allereerste plaats. Moet niet al wat arbeider heet één lijn trekken met de stakers? Die hebben het recht aan hunne zijde, die strijden een zwaren strijd voor velen, voor de toekomst.

Het gerucht gaat en hoe ook tegengesproken blijft zich hardnekkig handhaven, dat er weldra weer een bezending onderkruipers zal worden aangevoerd. Smid Lenan, Thérèses vader, is ongenaaktbaarder voor vrouw en kind dan ooit in de laatste dagen. Het kruis slaat hij niet meer bij den maaltijd, het wijwaterbakje heeft hij leeggegoten, den pastoor heeft hij toegeschreeuwd, dat hij zijne praatjes over Gods hulp en wat dies meer zij, maar aan de rijken moest gaan verkoopen, want dat de armen zichzelf moesten helpen zoo goed maar ook zoo kwaad als het ging. Vrouw Lenan heeft de handen voor de ooren gehouden bij deze taal, Thérèse heeft het uitgesnikt. De eerwaarde geestelijke is diep bekommerd heengegaan. Ook hij voelt: ‘Daar broeit iets!’ Het is als een geheimzinnig, steeds nadersluipend gevaar, waarvan men den vorm niet kan onderscheiden in de tastbare duisternis, die allen omringt; maar ieder voelt het; in blikken, in woorden, in stille teekens uit het zich; men kan het niet loochenen, men kan het niet bewijzen, men kan er zich niet tegen verweren. Men wordt er gejaagd onder, men zou haast wenschen dat het maar losbrak, dan kon men misschien handelen, nu moet men lijdelijk afwachten.

Het is een donkere voorjaarsnacht, zwoel van nevels, die het landschap in een warm vochtig waas hullen, alles doordringend. De straten voelen glibberig, deurposten en kozijnen zijn bedekt met millioenen fijne dropjes.

Smid Lenan moet er des avonds op uit. Hij heeft een geruimen tijd stil voor zich zitten staren. Zijn vrouw, die geen woord durft uiten, als hij ‘in zoon 'n bui’ is, hield zich met naaiwerk onledig, Thérèse ligt reeds te bed.

‘Ja,’ zegt hij opeens met harde stem, opstaande en zich uitrekkend als een lenige panter, ‘ik moet er op uit; komen ze naar me vragen, zeg dan maar dat ik naar Ougrée ben, maak nu die marmot van een Thérèse eens wakker, zij moet met me mee.’

Vrouw Lenan denkt dat ze niet goed heeft verstaan. ‘Thérèse met jou mee? Wat moet dat onschuldige kind op jou gevaarlijke wegen?’

‘Houd den mond, maak haar wakker, gouw wat,’ gebiedt de smid, ‘dat ontbreekt er nog aan, dat ik jou rekenschap zou geven,’ hij lacht hoonend.

In de slavin ontwaakt de moeder. Zij wringt de handen, zij bidt en smeekt haar eenige te sparen, zij werpt zich op de knieën en kruipt voor haar man. Tranen stroomen langs hare verbleekte wangen. Heeft de vreeselijke staking niet al genoeg ellende over hen gebracht, moet Thérèse er ook aan geofferd worden. Dan wil zij nog liever zelve meegaan, zij wil alles doen wat hij zegt, alles, alles....

Zijn minachtende, spottende blik doet haar in elkaar krimpen. ‘Oudenwijvenpraat!’ mompelt hij en dan wordt hij verschrikkelijk in zijn toorn. Is zij gek met hare aanstellerij, hare dwaze vermoedens, haar ongerijmde zotteklap! Welk gevaar zou Thérèse loopen? Hij zal dan zeggen waarvoor hij haar noodig acht; als een man met zijn kind reist, zullen die vervloekte spionnen er niets achter zoeken, hij moet enkele kameraden spreken in Ougrée, dat is alles. Maar er wordt op hem geloerd, daar dan, met Thérèse is hij veilig.... Thérèse staat op eens voor hen. Zij heeft het geheele gesprek gehoord. Nu is haar tijd gekomen, zij zal zich kunnen opofferen voor haar vader, wat zij honderden malen gephantazeerd heeft, zal werkelijkheid worden; hare mooie blauwe oogen schitteren van opgewondenheid.

‘Laat mij gaan met vader, moeder,’ zegt zij gejaagd, ‘ik kan best gaan, ik ben nu niet ziek meer.’

Een oogenblik aarzelt de smid. De liefde van het geminachte kind ontroert hem, dan beheerscht hij zich.

‘Maak dan voort, Thérèse, vlug wat,’ zegt hij, maar zijn stem hapert, hij valt in zijn stoel terug, weer staart hij voor zich als een die hoort noch ziet.

Met sidderende handen helpt moeder haar kind in de kleeren, doet het een grijs wollen jurkje aan, wikkelt het in een eenvoudig

[p. 110]

doekje en laat het met vader vertrekken, zonder dat zij de kracht heeft een woord meer te zeggen. Haar hart bonst of het breken zal. Als de twee weg zijn, werpt zij zich op de knieën en bidt den ganschen, langen nacht.

IV.

Vader is buitengewoon vriendelijk tegen zijn dochtertje. Hij houdt haar bevend handje vast omsloten, leidt haar voorzichtig over de glibberige straten, in de vochtige duisternis, en spreekt vleiend tegen haar, schor fluisterend.

Zij is nu al zoo'n groote meid, al bijna acht jaar, zij heeft gehoord hoe moeder jammert over de staking, nu kan zij, als zij precies doet wat vader zegt, hem helpen dat er een einde aan komt, maar zij moet heel, heel precies doen wat haar gezegd wordt en zij moet nooit vertellen, aan niemand, hoort zij wel, ook niet aan moeder, wat zij heeft moeten doen, maar zij kan immers zwijgen?

Zoo spreekt hij, zacht, overredend, een geheel ander man dan zij ooit heeft gekend, dit is de vader harer verdichtsels. Thérèse luistert gestreeld, gelukkig, dwaas opgewonden. Vader vertelt haar ook dat hij zoo gaarne een jongen had gehad, dat hij nooit veel van kleine meisjes heeft gehouden, maar als zij nu een dappere meid is, dan wordt zij evengoed zijn lieveling als die van moeder. Thérèses verbeelding gaat werken. Hoe heerlijk zou het wezen als vader van haar ging houden. Ja, dapper wil zij zijn, dapper als een jongen, en zwijgen kan zij ook. Zij belooft het plechtig bij het kruis, dat zij om den hals draagt en vader haar in de hand doet nemen. Woord voor woord spreekt zij den eed na, dien hij haar voorzegt: Tegen ieder en altijd te zullen zwijgen, liever te sterven dan te verraden wat zij dien nacht voor vader zou moeten verrichten.

Thérèse zit daarna doodstil met een ernstig gezichtje in de coupé, naast vader; zij heeft er niet op gelet, waarheen zij reizen. Zij peinst er over wat haar klein handje wel zou te doen krijgen, waarvoor groote menschen haar noodig kunnen hebben. Plotseling schiet haar iets te binnen, waaraan zij in langen tijd niet heeft gedacht: haar vermoorde lelie. Ja, dat had zij ook nooit aan iemand verteld, zij kon zwijgen zelfs over een zoo vreeselijk ding als het door haar verplukte bloemenprinsesje, en o, wat had zij er toch lang berouw over gehad. Vader kon gerust zijn, met vertrouwen zag zij tot hem op en legde weer haar handje in een der zijne. Er kwamen nu vele menschen in de slecht verlichte coupé, zij letten niet op vader en kind. Aan het station waar deze twee al spoedig afstapten, ontving hen een man, met wien vader enkele korte woorden wisselde. Thérèse zag schuw om zich heen, zij was slaperig en moe; de vreemde man zag haar zwijgend aan, met een langen, onderzoekenden blik, zoodat zij klaar wakker werd.

‘Zij is schraal genoeg,’ zeide hij.

‘Wie is dat, vader?’ vroeg zij verlegen.

‘Een dokter,’ zei vader, beide mannen lachten met een soort van grimmig genoegen. Zij namen haar tusschen zich in en zetten haar in een rijtuig. De vreemde sprong op den bok, vader ging naast haar zitten en voort ging het. De smid begon haar nu langzaam, woord voor woord, uit te leggen wat zij te doen had. Het kleine meisje werd angstig. Zij moest door een nauwe opening, die vader haar zou wijzen, op eens anders erf zien te komen.... het leek een gauwdievenstreek. Toen zij bedeesd iets van haar afkeer liet blijken, lachte vader haar uit. ‘Malle meid, iets weghalen? Wel neen, je moet er iets brengen, iets dat ik je straks wel zal geven. Het is dood gemakkelijk wat je te doen hebt,’ vervolgde hij ongeduldig, ‘je komt op een plat, een stukje grond, een soort van tuintje, je hebt niets anders te doen dan stil een trapje af te gaan, dat naar de spoorbaan voert, muisstil moet je loopen, op je kousen, dat niemand je ziet of hoort; dan zie je een tunnel, vlak voor je, daar ga je heen, je moet ìn dien tunnel iets op de rails liggen, op de rails, versta je? En dan als de bliksem denzelfden weg terug naar mij, hoor je, ik zal op je wachten. Een klein licht zal ik voor de opening houden, waar je doorheen moet kruipen. Luister goed, ik zal je alles nog eens duidelijk maken.’

Thèrése durfde niets meer zeggen; zij trachtte te begrijpen. Dat iets kon wel een tooverstaf zijn, maar wat ter wereld had het met den tunnel te maken? O, nu vatte zij het. 't Zou een brief wezen of een pakje voor een van de stakers, die wist dat hij het daar zou vinden. De staking zou er door eindigen, zei vader. Het was dus een heel gewichtige boodschap, die haar werd opgedragen. Och, als zij het er maar goed afbracht, waarom koos men haar hiertoe uit? Het leek zoo moeilijk. En toch, zij wilde gaarne dapper zijn, vaders liefde verdienen.

(Wordt vervolgd.)

[p. 111]

Het is in het belang der Lelielezeressen zich, bij het gebruik maken van adressen, te beroepen op deze correspondentie in dit blad.