De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Hoofdartikel

Op verzoek overgedrukt.

Wie helpt mee onze geneesheeren beschermen tegen de gevaren der Vivisectie?

‘Orator vir bonus, sermone peritus’. Deze oude, fijne definitie gelde ook den geneesheer: ‘medicus vir bonus, medicinia peritus’: de geneesheer is (behoort te zijn) ‘een goed mensch, bekwaam in de geneeskunde’.

Op dit éérste valle de nadruk. Hoe hoog de kennis ook te waardeelen zij (en wie zal de medische wetenschap gering achten, al stellen hare praktische resultaten, helaas, vaak te leur), toch kan wetenschappelijke ontwikkeling het gemis van een hoog karakter niet vergoeden. Integendeel. Kennis in 't bezit van een slecht mensch maakt hem dubbel gevaarlijk.

Hooge belangen zijn aan den geneesheer toevertrouwd: het leven van een mensch, het geluk van een huisgezin kan in zijne hand gelegd zijn. Telkens zal zijne kennis te kort schieten; als dan zijn edel willen maar niet in twijfel kan worden getrokken! Hoe zal voortdurend zijn medegevoel voor zijn patienten hem moeten aanvuren om het schijnbaar onmogelijke te beproeven, om hem eigen genot, eigen gemak, eigen eer achter te doen stellen bij het zoeken van de beste geneeswijze, wellicht (harde proef!) bij het aanraden van een bekwamer collega.

[p. 818]

Hoe velen schieten hierin te kort en zijn oorzaak, dat (tot schade der kranken) zelfs denkers als Tolstoï zich laten verleiden om, onjuist generaliseerend, de geheele geneeskundige stand te minachten.

Genoeg om aan te wijzen hoezeer voor den medicus, niet alleen als mensch maar ook als geneesheer, veredeling van het hart nog noodzakelijker is dan verfijning van zijn kennis, dan vermeerdering van zijn vaardigheid.

Vaste beginselen moeten hem worden ingeprent, als ruggesteun, wanneer de sleur van het dagelijksch bedrijf, wanneer eigenbelang, baatzucht, eergierigheid hem zouden doen afglijden.

Een dier beginselen, die m.i. hem heilig moeten zijn, is: Geen medisch ingrijpen dan op medische indicatie.

Hij beoordeele niet of de geboorte van dit kind gewenscht, levensverlenging voor dezen kranke of oude begeerlijk is. Hij weersta de verzoeking om proeven te nemen met dit interessante ziektegeval enz.

Huiveren wij niet, wanneer zóó teere belangen bedreigd worden, waar in 't gebied der Vivisectie een breed terein ligt, waarop in het bewuste leven medisch wordt ingegrepen zónder medische indicatie? Zal de medicus hierbij zijn gemoed voor afdwaling kunnen vrijwaren, wanneer zijn verstand vrede zoekt bij Huxley's vernuftig ‘The animals are pure automates’?; wanneer hij met den man in de straat beweert, dat er immers een specifiek onderscheid is tuschen dier en mensch, welk onderscheid hem zelven allerminst duidelijk is?

Daarom vragen wij met overtuiging:

‘Wie helpt mee onze geneesheeren, en daardoor mede onze kranken, te beschutten tegen de gevaren der vivisectie’.

R.J. VAN DER MEULEN,

Predikant.

Een buitenlandsch oordeel.

De Bisschop van Durham sprak op eene vergadering van den kerklijken bond tot bestrijding der vivisectie [een bond, die wij in Nederland niet kennen, daar predikanten noch geestelijken, enkelen niet te na gesproken, een open oog schijnen te bezitten voor de gruwelen der vivisectie C. t.b.d. V.] over het vivisectie-vraagstuk.

Hij begon met te zeggen dat hij allerminst eenige blaam wilde werpen op die groote corporatie, welke zulk een edel beroep uitoefende als de medische. Daarvoor was men, zeide spreker, niet bijeengekomen en dat zou van hem persoonlijk een groote ondankbaarheid zijn. Een goede twee jaar geleden toch was hij zeer ziek geweest en hij zou nimmer de hartelijkheid en de vriendelijke zorg, die hij van zijn doctoren had ondervonden, vergeten.

Velen van degenen, die hier tegenwoordig waren, bezaten vrienden gelijk hij, die doctoren waren en zij konden uit hun midden ongetwijfeld sprekende voorbeelden aanwijzen van vriendelijkheid, teederheid en menschelijk mededoogen. (Instemming).

Zeer zeker waren zij dan ook niet bijeen om eenige onvertogen en snerpende laster over doctoren uit te spreken. Maar aan den anderen kant was er geen groot beroep, dat niet groote verscheidenheid van karakter onder zijn beoefenaren kon aan wijzen en er was geen enkel groot beroep, en daarbij sloot hij het geestelijke allerminst uit, dat niet zijn bijzondere gevaren heeft bij de uitoefening. Het gevaar van den geestelijke is ongetwijfeld het gewoon raken aan heilige dingen, waardoor het karakter van die heiligheid zou kunnen te loor gaan.

En hij veronderstelde, dat het gevaar van het medische beroep en speciaal van het chirurgische deel ervan bestond in het voortdurend omgaan met de weefselen en de samenstelling van het menschelijk lichaam - het meest bewonderenswaardige en wonderbaarlijke van alle stoffelijke organismen - omdat daardoor, wanneer daartegen niet streng wordt gewaakt, zekere gevoeligheden kunnen afstompen en een zekere hardvochtigheid ontstaat voor vormen van lijden, zoo in den mensch dan toch in de lagere der schepselen.

Een andere zaak, die hierbij in het oog moet worden gehouden, is dat het vuur van het onderzoeken een invloed heeft, welke in staat is macht over den menschelijken wil en het menschelijk denken te verkrijgen. Deze onderzoekingsijver komt niet voort uit eenige onedele oorzaak maar de hevige aantrekking van louter kennis, afgescheiden van eenig verondersteld nuttig en weldadig gevolg, kan een verschrikkelijke macht over den menschelijken wil verkrijgen.

Om een eenvoudig voorbeeld te geven, hoe enthousiasme voor het een of ander zelfs vriendelijk aangelegde menschen kan ver-

[p. 819]

blinden, vertelde de Bisschop van het geval van een zijner vrienden, die eenvoudig een slachtoffer was geworden van de aantrekkingskracht van zijn auto. (Gelach). Hij was een braaf en uitnemend mensch, maar werd geheel in beslag genomen door zijn auto. Dicht bij hem woonde iemand, die op zeer positieven toon sprak van de schade aan zijn tuin aangericht door die machine, maar zoo groot was de invloed van zijn enthousiasme, dat de vriend van den Bisschop die klachten slechts beschouwde als een kapitale grap.

Om nu meer precies en in het algemeen te spreken, zeide de Bisschop dat het naar zijn meening, zelfs al kon bewezen worden dat het tot het welzijn van den mensch strekte, tegen den wil van God was, dat eenig hulpeloos wezen der dierlijke schepping voor eenig onderzoek tot bewuste foltering werd gebracht, in welken graad, gedurende welken tijd, hoe kort ook. (Toejuichingen).

Het was zijne meening, dat het tegen den wil van God was, dat zelfs voor een te bewijzen voordeel voor het menschelijk ras een hond, een kat, een aap, eenig dier zou worden gefolterd.

Het menschelijk leven is van dien aard, dat ongetwijfeld een zekere dienstbaarheid van het dierenleven aan de doeleinden van het menschelijk leven bestond; en er is een zekere bekrachtiging, doch geen gebod, gegeven aangaande het gebruik van dieren als voedsel. Maar bij het dooden van dieren voor voedsel was het de meest heilige plicht den dieren iedere jota van lijden te besparen. (Toejuichingen).

Hij achtte het beter thans niet in te gaan op het uitgebreide en delicate onderwerp van sport. Niettemin heeft hij daarover zijn eigen meening en kan zich niet aansluiten bij de vreugde en het genoegen om eenig dier om sportswille den dood aan te doen. (Instemming). Hij beval de quaestie van het dooden van dieren in de ernstige overweging van zijn gehoor aan.

En wanneer dit aldus overwogen moet worden in een geval, waarbij wij de Goddelijke bekrachtiging bezaten aangaande de dienstbaarheid van het dierenleven aan het menschenleven, was de Bisschop van meening dat het nog veel dringender noodig was het moreele aanzicht der quaestie voor oogen te houden wanneer men komt te staan voor het vraagstuk van de verlichting, de beweerde verlichting van menschelijk leven, het voorkomen van menschelijke ziekte, door eenig dier aan foltering te onderwerpen. Veronderstel dat terwijl een leven, voor hem zeer kostbaar, ja kostbaarder dan zijn eigen, in de waagschaal lag en hem werd medegedeeld, dat mogelijkerwijs dat leven gered zou kunnen worden door een hond of eenig ander dier bloot te stellen aan pijnlijke ellende. Hij meende, zoover hij zichzelf kende, dat zijn gevoel zoude zeggen, dat dat middel om zich een groot en verschrikkelijk verlies en smart te besparen er een was, dat hem niet geoorloofd zoude zijn om te gebruiken. (Toejuichingen).