De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus met verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

Een abonnee. - Hier ontvangt gij het in het voorgaande nommer U beloofde antwoord op Uw brief. Inderdaad is mijn hondenliefde onuitputtelijk, maar ik kan zulke lange verbalen, nog wel vertaald, niet opnemen op dien grond alleen, dat zij mij bevallen. Ik moet ook rekening houden met de vele aanwezige oorspronkelijke copie, de verschillende smaken, de beperkte plaatsruimte van een weekblad, enz. Het meest aan te raden is in Uw geval geen belletrie te vertalen uit het Fransch, Engelsch of Duitsch, maar liever historie, levensbeschrijvingen, etc. Waarom het ‘onaantrekkelijk’ in iemand zou zijn niet van vruchten te houden, kan ik niet begrijpen; ook kan ik daarin niets ‘prozaisch’ vinden, eerder het tegendeel, want m.i. is het prozaischer een rijpe perzik of tros druiven op te eten, dan die vruchten in volle schoonheid te laten hangen. Daarentegen ben ik het volkomen met U eens, dat ik iemand, die niet houdt van bloemen, per-se onaantrekkelijk zou vinden. Maar zou er zoo iemand bestaan? Althans iemand die dat durft uitspreken? Iedereen doet alsof hij of zij op bloemen is gesteld; dat hoort er zoo bij. Ik was nog een aankomend meisje, toen een wat ouder kennisje, werelddametje van top tot teen, mij eens vroeg: ‘Houdt je van bloemen?’

‘Ja,’ zei ik volmondig. Zij deelde mij toen de volgende les uit, die ik altijd heb onthouden als een fraai staaltje van de ‘opvoeding’, liever gezegd de gewilde lievigheid, waarmede meisjes worden afgericht op het zich schijnheilig-zachtzinnig voordoen:

‘Dat hoort ook zoo, zie je. Want een jong-meisje, zoo als wij zijn, moet houden van vogeltjes en van bloemen en van kindertjes!’

Ik hield niet van ‘kindertjes’ in dien tijd; ik vond ze ‘vies’, en ik geneerde mij niet het te zeggen ook!

Ik heb al meer in de Lelie gezegd, dat ik iemand, die niet houdt van dieren, niet vertrouw, en houd voor slecht, valsch, egoïst. Gij moet mij wèl begrijpen. Er zijn heel veel menschen, die bang zijn voor honden, katten, vogels, etc., omdat zij nooit gewoon waren om te gaan met dieren. Zulke menschen zullen gewoonlijk, zoodra zij hen leeren kennen, die angst verliezen, en vertrouwelijk worden met hen, maar zelfs, al is dit niet het geval, dan nog behoeven zij dáárom niet slecht of valsch te zijn, zoolang zij maar goed zijn voor het dier, en inzien dat het recht heeft op een goede behandeling. Ik denk echter aan hen, die altijd praten van: 't Is ‘maar’ 'n dier, die een dier verwaarloozen, plagen, aan zijn lot overlaten als het lijdt, etc., al dezulken vertrouw ik niet, en houd ik voor beslist slecht van karakter. Ook gaat het bij mij onvoorwaardelijk door, dat iemand, tegen wien een hond een uitgesproken, niet te overwinnen antipathie toont, absoluut onbetrouwbaar is. De bewijzen daarvan heb ik meermalen ondervonden. - Nu kom ik tot de ‘vragen’ die gij mij doet, en waarop ik U hier maar heel kortelijk antwoord, omdat ik in den a.s. jaargang een soort herinnering van mijn leven zal geven, in overleg met den uitgever, waarin ik die dingen meer uitvoerig aanroer. - Bij welke romans ik werkelijk genoten heb? Ja, dan kom ik reeds in een vroegeren tijd, want in de laatste jaren moet ik zooveel van dien aard lezen voor recensies en critieken, dat ik voor uitspanning nooit iets lees, dan geschiedenis en geschiedkundige mémoires, en - spotbladen in den geest van Simplicissimus, etc. Want, zoodra men iets leest, omdat het werk is, arbeid, geniet men niet eigenlijk meer, want dan spant men zich niet uit, maar in. Ook heeft al die belletrie het vermogen verloren mij te boeien, zelfs waar het zeer goede auteurs geldt, en dientengevolge heb ik alleen belangstelling voor wat werkelijk is gebeurd, en wat zooveel interessanter, en dikwijls zooveel treffender-óók is, dan de ingewikkeldste romans. Speciaal de mémoires uit den tijd vóór en na de fransche revolutie, alles ook wat betrekking heeft op het leven van Napoleon I, lees en herlees ik met de meest mogelijke voorliefde.

Toen ik veel jonger was, heb ik genoten, op een ietwat sentimenteele manier, van the Heir of Redclyffe en het later als volwassene met groot genoegen herlezen. - Mijn vader liet mij, misschien was ik er wat jong voor, want het désillusioneerde mij voor altijd te vroeg, Vanity fair van Thackeray lezen, en ik geloof dat ik van alle boeken ter wereld van dien roman het meest heb genoten, omdat ik volkomen in staat was, ondanks mijn jeugd, het genie van dezen auteur te waardeeren, mij te amuseeren ook met zijn prachtige en rake wereld-ontleding. Helaas echter, misschien heb ik ook nooit zóó geleden door een boek, dan door dit zelfde Vanity-fair, dat als een gordijn afrukte voor mijn oogen, mij ineens de naakte ruwe waarheid liet zien.

Anna Karenine, La guerre et la paix, zijn de boeken van Tolstoi die een machtigen indruk op mij maakten. Die Waffen Nieder heeft, evenals Vanity-fair, een gordijn voor mijn oogen verscheurd; sinds ik dat boek las, kan ik noch voor leger, noch voor vaderlandsliefde, noch voor zegepraal en dankgebeden ook maar iets voelen. Ik heb dien roman ‘verslonden’ dat is het rechte woord. Dat deed ik trouwens van kind af met elk boek dal mij interesseerde, omdat ik heel gauw las. Ik zou U nu nog kunnen zeggen, dat Ibsen en Kielland beide een onberekenbaren invloed hadden op mij, maar ik zou op deze plaats te uitgebreid worden als ik daarop verder inging. Alleen wil ik U vertellen, dat ik bij het der wereld zoo scherp geeselende, dat opklinkt

[p. 704]

uit Ibsens Der Volksfeind en Gespenster heb genoten. Maar op een bittere, wereldwijs-geworden manier! En, van genieten gesproken, tie poëzie van Schiller, van Göthe, van de Frithof-sage, e.a. is mij altijd een der lieflijkste en intenste genietingen geweest, die ik ken. De laatste roman, waarvan ik ‘genoot’ is geloof ik Eline Vere geweest, een van de beste Haagsche romans die er bestaan. - Meen nu niet dat dit overzicht volledig is; ik: doe maar een greep uit herinneringen, om aan Uw wensch tegemoet te komen. Ik heb zoovéél gelezen, zulk een troost gevonden in vroeger jaren in lezen, dat ik U onmogelijk alles kan opnoemen wat mij lief is, of is geweest. Zooals ik U reeds zeide, in de laatste jaren lees ik voor mijn genoegen nooit anders dan geschiedenis, mémoires, en - - spot-bladen. Ook als ik ziek ben is dat mijn lectuur, daar mijn hoofd gelukkig altijd lezen toelaat. - Van genieten kan men, bij de meestal alles behalve van de menschheid een hoogen dunk gevende eerste twee categorieën van lectuur, moeilijk spreken, want ach, als men achter de schermen ziet op die manier, zijn de edele beweegredenen van patriotten, leiders, staatslieden, etc., zoo bitter, bitter klein en laag en min. - Genieten doe ik dus eigenlijk alleen van humor, van bitteren spot zoowel als van een leuk grapje, zooals de fransche bladen die wel geven kunnen, of ook van de gemoedelijke, niemand beleedigende geestigheden der Duitschers. Zoo heb ik in vroeger jaren de eerste ‘Buchholzen’, in Berlijn en in Italië, met het meest mogelijke genoegen gelezen, en zoo kunnen mij in Punch de Things one would rather have left unsaid prettig doen glimlachen. Het is waar dat bij de meeste dezer aardigheden de teekeningen vooral de hoofdzaak zijn.

In antwoord op Uw eigen ‘voorliefden’ deel ik U nog mede, dat ik de Esmonds nimmer anders dan nog al langdradig heb kunnen vinden, in tegenstelling met mijn vader die er mee dweepte, dat ik Dickens zeer, zeer lief heb, om Dombey and Son, en David Copperfield, terwijl ik de Pickwick-club niet kan waardeeren, en dat Flaubert mij koud laat -

Ja, mijn leven is inspannend, maar mijn hoofd en hersenen kunnen beter mee dan mijn lichaam. Ik moest lachen om Uw ‘dagverdeeling’, want die houd ik er niet op na. Ik schrijf wanneer de geest over mij komt; soms s' ochtends, soms 's middags, soms laat. Als ik iets af moet hebben voor de post, zorg ik wel dat het klaar komt, maar als het zonnetje mij naar buiten lokt, of als ik niet in een stemming ben om te schrijven, dan wacht ik af tot dat het leelijk weer wordt, of tot dat mijn stemming anders is. Regel bestaat niet voor mij in zulke dingen. Ik háát alle eentonigheid en sleurigheid, en ik geloof dat dit ook per-se slecht is voor het werk dat iemand levert. Ik heb eens een would-be schrijfster gekend, die altijd precies even netjes schreef, van de eerste bladzijde tot de laatste, in dezelfde nette, rechtop houding, op dezelfde uren van den dag, en met dezelfde, nimmer veranderende methodische bedaardheid. - Aan dat goede mensch moest ik lachend denken, toon ik Uw vraag las. - Neen, ik kan U geen ‘dagverdeeling’ noemen, want die heb ik niet.

Zeker, ik weet van die Telegraaf-geschiedenis met Otto Knaap alles af, door een vinnig artikel aan het adres van den hoofdredacteur, den heer Schröder, dat ik, terwijl ik de typhus had, in een Indische courant vond. In datzelfde artikeltje werden die stukken, welke gij in de Telegraaf zoo ‘onmogelijk’ vindt, zeer opgehemeld. Ik ben het met U eens.

Waarom Johanna Steketee toch blijft schrijven in de Lelie, terwijl ik met haar Mimosa zoo den draak steek, moet gij haar-zelve vragen. De bedoelde stukjes zijn echter meest van vrij ouden datum, en in den laatsten tijd heb ik alles van haar geweigerd, omdat het mij niet beviel. - De zaak is juist omgekeerd, zij is getrouwd geweest, en van haar man, schijnt het, gescheiden, want zij heeft mij onlangs een briefkaart geschreven, met verzoek haar stukjes voortaan te onderteekenen alleen Johanna Steketee, en Polak weg te laten. - Die, welke in mijn bezit waren, droegen namelijk die onderteekening: Johanna Polak-Steketee. Zoo ziet gij dat ‘Mimosa’ in de werkelijkheid anders is dan in fantasie. Ik geloof dat Tweeërlei Roeping een van die reeds heel lang onder mijn berusting zijnde veel-vroeger-geschreven schetsjes was - Vriendelijke groeten en dank voor Uw schrijven.

No. 10. - Van zulke ingez: stukjes drukproeven laten toezenden is te lastig; ik liet het dus maar plaatsen, zooals gij het zondt.

G.G.H. te H. - Ik heb Uw bijdrage aangenomen als Varia (over de ongehuwde vrouw in de oudheid).

Plato. - Uw stuk was reeds ter drukkerij, voor de gedachtenwisseling, toen gij mij Uw tweeden brief schreeft, waarin gij mij verzocht onder de correspondentie U te beantwoorden. Dus kon ik er niet meer op terugkomen. Schrijf mij een anderen nieuwen brief, als gij mijne meening wilt weten over iets, dan zal ik U gaarne in de correspondentie beantwoorden. Het is nu te laat om op dozen in te gaan.

Moeder II. - Ik moet U mijne excuses maken omdat door mijne vergissing Uw toilet pseudoniem (Hoed) niet is opgegeven aan de toilet-redactrice. Het spijt mij heel erg. Eerst zijt U in het bericht over hare uitstedigheid genoemd: Mevrouw S., en later in het antwoord: Moeder II U moet, als U haar weer schrijft, een gesloten enveloppe zenden met Uw briefje er in aan den uitgever, en op het adres zetten: Redactrice Holl: Lelie (toilet), dan komt het eerder terecht, dan zooals U nu deedt aan mij ìngesloten; vandaar dat U zoo laat zijt beantwoord. Ik hoop nog in tijds? - Ik ben zoo blij dat U Regina hebt leeren kennen door mij, en dat de Lelie U lief is, en ik wil U steeds recht gáárne altijd antwoorden en van dienst zijn, daarop kunt U steeds rekenen. Heel veel dank voor Uw vriendelijk briefje. U behoeft voor de toilet-redactrice géén postzegels in te sluiten.

L.S. - Wij zijn hier bijna alleen, zoo ineens verdwijnen de seizoen-menschen! En toch is het weer nog niets te warm. Uit Holland hoor ik niets dan waarschuwingen, niet te vroeg te komen om de heerschende koude! Men kan zich dat hier niet voorstellen! - Marie heeft aan T. geschreven, zij zal U in den Haag ook gaan opzoeken, zij blijft natuurlijk wat in A. bij hare ouders. Hartelijk gegroet van ons allen.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.