De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

[p. 399]

M.G. - Ik moet U, wat Uw vraag betreffende het ontvangen honorarium betreft, verwijzen naar den uitgever; want het hangt af van de maanden waarin Uw bijdragen verschenen of het door U ontvangen bedrag is bestemd voor een daarvan of voor beide. De uitgever betaalt namelijk telkens de bijdragen die verschenen in het afgeloopen kwartaal, en indien de uwe dus beide in hetzelfde kwartaal verschenen, dan is het ontvangen bedrag dus voor de twee bijdragen bestemd geweest; hetgeen ook uitkomt - indien ik althans het door U genoemde cijfer juist lees in Uw briefje - want ik regel de honoraria per kolom, en, naar het aantal kolommen Uwer bijdragen te oordeelen, zou het bedoelde cijfer te hóóg zijn voor slechts één der stukjes.

Wat de briefkaarten betreft, ik heb mijn boeken en papieren niet alle hier in Menton, daar ik hier slechts een klein gemeubileerd appartement bewoon, en dus niet alles kon medenemen; indien gij dus niet alle kaarten hebt terug ontvangen van den uitgever, dan moeten ze nog zijn bij mijn ingepakte papieren in mijn bureau, en dan zal ik ze U gaarne, zoodra ik die weer heb ontpakt, doen toekomen. - Uw stukje moet ik nog lezen.

Cornelia C.J. de R. - Uw stukjes, vooral het Leven, zijn te onbeduidend om anders te kunnen worden geplaatst dan als ‘ingezonden’. - Indien ik van U bericht ontvang daaromtrent, dan wil ik het geven in die rubriek.

Leo. - Uw vriendelijke woorden over mijn gezondheid deden mij zoo goed, omdat ik er de vriendelijke en hartelijke bedoeling in voelde. Wat het gevaar betreft, inderdaad is een hartaandoening natuurlijk niet gering te schatten, maar ik ben er, om U de waarheid te zeggen, nog al kalm onder, omdat ik steeds de bekende regels van de Genestet voor oogen heb tegenwoordig:

Maar mijn lieven, jongen, schoonen,
Woont gij er veel verder af...?

Gij weet, dat deze regels zien op zijn wonen bij 't kerkhof. - En is dit niet zoo héél waar? - Vroeger, toen ik véél jonger was, dacht ik steeds dat er iets griezeligs in moest zijn, te weten dat je hart elk oogenblik je kan begeven, midden op straat, wáár ook, terwijl je oogenschijnlijk gezond bent. Nu denk ik sinds lang, dat ditzelfde immers ons steeds boven 't hoofd hangt, en dat allerlei menschen dagelijks even plotseling sterven, al is het dan niet aan een hartkwaal, dan aan iets anders. Daarenboven vind ik het zulk een grooten troost, dat ik tot hiertoe niet veel last heb van de zaak, alleen niet mag klimmen of mij veel kan vermoeien, zoodat ik mij maar niet verdiep in de toekomst, in de mogelijkheid van zullen lijden er door; de wáárheid zegt toch geen enkele doctor ooit. En gewoonlijk weten zij er ook veel minder van af, dan ze ons trachten te doen gelooven.

Waarom vindt U een hoofdartikel als dat over de R. Katholieke Kerk ‘gevaarlijk’, terwijl U tegelijkertijd erkent, dat de inhoud ervan waar is, en dat de meeste protestanten er slechter aan toe zijn dan de Katholieken. Waarom dan de waarheid verbloemen, als die ten slotte de menschen gelukkiger maken kan.?

- In elk geval echter wil ik dat de Lelie, in tegenstelling van andere organen, die partijen en richtingen dienen, en bang zijn voor deze groep van abonné's of voor die overwegende, redactie-invloeden, onafhankelijk blijft in het zeggen harer meening. - Vandaar dat ik zulke artikelen in ieder geval opneem.

- Het beloofde portret van Uw dochter wil ik gaarne ontvangen. - Gij zult hoop ik U zelf in deze correspondentie herkennen. Ik koos niet Uw voorletters waarmede gij U-zelf hebt onderteekend in Uw bijdragen - ook de beide laatsten ontving ik in goede orde - omdat gij dan zoo kenbaar zijt, maar ik nam Uw vroeger opgegeven pseudoniem: Leo.

X.H. - X. - Ik had geen gelegenheid U particulier te antwoorden. Het bewuste boek las ik; mijn uitvoerige bespreking komt nog. Ik wil U reeds nu mededeelen dat ik het begin zeer belovend vind wat stijl en schildering dier jongenszieltjes aangaat, maar den inhoud overigens betreur, omdat het meer lijkt op een reclame (in dit geval m.i. een onverstandige en domme ook nog) dan op een roman. Indien dit vervolg de wensch ware der schrijfster, dan ware het beter geweest dien wensch niet te vervullen, maar in elk geval niet op déze manier, want hiermede wordt het verleden zoo duidelijk opgehaald, dat het den betrokkenen geen van allen tot eer dient, en het eerste boek daardoor bovendien bederft Als auteur-beschouwd geloof ik dat de schrijver belóóft, en ik hoop dat hij ons voortaan romans zal geven, die niets meer te maken hebben met die ongelukkige zaak.

- Wat de Querido's- en van Deyssel-ijdelheden en ridicuulheden aangaat, gij kent toch het bekende spreekwoord:

Als niet komt tot iet,
Kent het zich-zelven niet.

Hoe kan men het dan eigenlijk anders dan hoogstnatuurlijk vinden, dat dergelijke misgeboorten der literatuur zichzelf houden voor héél wat bijzonders! Gij waart niet in Amsterdam toen ik het genoegen had bij verschillende gelegenheden dit edele tweetal te hooren voordragen, - tengevolge van mijne toenmalige Telegraaf-betrekking. Ja heusch het genoegen, want, bij al de vervelende avonden en lezingen die een dergelijke betrekking als die van criticus aan een dagblad mij oplegde, was het heusch een genoegen zulke ridicule en komieke praatjes te hooren als die van den in de meest-burgerlijke geaffecteerdheid zijn kracht zoekenden van Deyssel en van het met socialistische werkmanselegantie opgedirkte Querido-tje, wiens zich overschreeuwend stemmetje uit dat kleine lichaampje voortdurend deed denken aan den zich tot kwaken opblazenden kikvorsch, terwijl van Deyssel mij meer bepaaldelijk amuseerde als het type van den burgerman die aristocraat wil lijken, en meent dat hij dit doel bereikt door zulke in-burgerlijke fraaiigheden als nieuwe glacé-handschoenen, vooral héél goed in het oog vallend, en een akelig gemaakt Haagsch achterbuurt-accentje -

Van der M. te G. - Uw beide bijdragen nam ik aan; de eene is reeds geplaatst; wat present-ex: der Lelie of bewijs-nommers aangaat, verwijs ik U naar de boven elk nommer thans afgedrukte opgave van regels dienaangaande.

F.K. te S. - Gij geeft geen pseud: op in Uw briefje van 29. 3. '7. Ik wil U, al is de zaak verder lang afgedaan, gaarne nogmaals verzekeren, dat ook-ik het platte in het Speenhoff versje afkeur. - Wat Uw sympathie met de Noorsche en Deensche literatuur aangaat, over het algemeen deel ik die volkomen. Zelfs de moderne-vrouw-typen in die boeken doen je zooveel gezonder en frisscher aan dan onze namaak-man-wijven. Daar, in die landen, behoort het erbij dat een meisje meer leeft als een jongen dan zij het doet bij ons, maar zij verliest nog haar vrouwelijk verlangen naar liefde, noch haar besef van vrouw zijn; bij ons ontaardt dat alles tot een nare spelerij met zichzelve en het leven.

J.V. (Riviera brieven). - Gij hebt U, als gij op ingezonden stukken, vragen, alles in een woord wat het redactie-gedeelte aangaat, wenscht te antwoorden, steeds te wenden tot mij.

Juvenis. - Hetgeen gij schrijft over het geknoei achter de schermen van zoogenaamd onafhankelijke critici is zoo van woord tot woord wáár, dat ik het gaarne nog een plaatsje geef:

Trouwens zoo iets komt bij Querido nog al eens voor. Bijv. zijne handelwijze tegen Robbers. Eerst was z.i. deze schrijver een van de weinige echte kunstenaars van ons land; wat later brak hij in het Handelsblad Robbers' laatste boek af. Waarom? Waarschijnlijk omdat Robbers zijn Zegepraal eens flink onder handen had genomen in de ‘Kroniek’ Er zouden heel wat onthullingen te doen zijn over de manier, waarop men tegenwoordig de taak der critiek opvat. En door dergelijke critici laat publiek zich voorlichten of liever heel onnoozel bij den neus nemen. Maar als men een beetje scherper ziet en een tipje van

[p. 400]

den sluier opheft, dan krijgt men meer dan genoeg van dergelijke critiek.

Vriendelijk dank voor Uw schrijven.

H.H. te S. - De bijdrage over Thelma is wat lang voor de Lelie. De andere plaatste ik reeds. Dergelijke actueele stukjes steeds gáárne. Zal ik U Thelma ongefrankeerd terugzenden? Als het boek niet reeds zoo lang geleden was uitgekomen, zou het nog gaan wellicht; nu is het reeds weer zoo verouderd. - Ik was blijde uit Uw brief te zien dat gij weder zijt hersteld. - Ja, ik-ook, als gij, denk als ik ziek ben dikwijls aan de ongelukkigen die verstoken zijn van een liefdevolle oppassing, want gij, door Uw echtgenoote, ik door mijn vriendin en onze Marie, hebben in dit opzicht niet te klagen, nietwaar? Maar ik vrees dat gij de artsen idealiseert als gij denkt dat zij heel veel oog hebben voor de ellende die zij in achterbuurten aanschouwen. - Gij die in de provincie woont, hebt allicht betere ondervindingen trouwens, want ik geloof wel dat ook in dit opzicht de groote steden een verderfelijken invloed hebben, en het karakter van den geneesheer bederven door van hem te maken: een op rijkdom en voorname practijk azenden rond-vlieg-doctor, meer dan een zijn plicht nagaand geneesheer. -

Bij de meerderheid, in de groote steden helaas zijn de armen niet alleen bijzaak, zijn zij hun zelfs tot last. - Nog dezer dagen sprak ik een bad-dokter, die mij met ergernis vertelde, hoe de inwoners-zelf der plaats, waar hij des zomers zijn geld bij hoopen uit de rijke Engelschen perst, de ‘pretensie’ maakten, hem óók te durven consulteeren. ‘Alsof hij dáárvoor den tijd had’! - Te A., in ons eigen vaderland, logeerde een mijner bekenden bij een rijke familie, waar de kinderjuffrouw inééns ongesteld werd. De dokter, onmiddelijk geroepen, zonder te weten natuurlijk voor wien, verscheen ook onmiddelijk, met groot belangstellingvertoon Toen echter de vrouw des huizes hem verzocht haar naar de kamer der kinderjuffrouw te volgen, viel hij uit: - ‘Is het de juffrouw die ziek is? Had ik dat geweten, dan had ik me ook niet zoo gehaast om gauw te komen’. - Nog fraaier is het volgende te H. ook in ons vaderland, voorgevallene. Een oudere, zeer beklagenswaardige dame, die, door verschillende oorzaken, buiten haar schuld, verviel tot armoede en ‘bus’ dokter kreeg iets in haar oog waardoor het hevig opzwol en er zeer angstwekkend uitzag, terwijl zij het natuurlijk niet kon gebruiken - Zij ging dus onmiddelijk (Woensdag) naar den dokter, die haar met groote innemendheid te woord stond:

‘Wat ziet Uw oog er uit? - Wat is er met U gebeurd? - Komt U eens gauw hier, dicht bij het raam!’ Etc., etc.

De dame, door vroegere betere dagen alles behalve gewoon aan de regels en de pijnlijkheden van ‘bus’-praktijk, haalde eerst nu verlegen haar bewijs uit den zak, dat zij tot de ‘bus-patienten behoorde, en liet het den ‘geneesheer’ zien vóór hij verder ging met zijn beleefdheden aan haar te verkwisten.

Zijn gelaat veranderde ineens, werd koud en afwijzend. - ‘O, behóórt U tot de bus-patienten Ja, dan kan ik U niet helpen. Dan moet U Dinsdag terugkomen, want voor buspatienten zit ik alleen Dinsdags.’ - (Daar nu het ongeluk Woensdag gebeurde, kon de ongelukkige daarop een week lang rondloopen zonder hulp.)

Zijn zulke staaltjes niet walgelijk?.

Het trof mij zóó, wat gij schrijft uit Uw eigen ondervinding omtrent het U oppassen door Uw echtgenoote:

Nu was het de betrekking van twee menschen, die zich voor het leven verbonden, die het geheele doen en laten van mijne echtgenoote bepaalden, zoodat geen opoffering haar te zwaar viel.

O, in de dagen van ziekte beseft men door ondervinding wat de vrouw voor den man is, als die twee in goede harmonie met elkaar leven.

- Want zóó is het. - Maar óók in omgekeerden zin leert de man dan de vrouw kennen. Misschien is het ook in dit opzicht minder erg gesteld in de provincie, dan bij ons in de steden, maar ik kan U verzekeren dat ik b.v. in den Haag méér dan een huishouden van nabij ken, waar nooit man of kind ook maar even ziek is, of de onvermijdelijke verpleegster wordt erbij gehaald, opdat mevrouw zich toch vooral niet het plezier behoeft te ontzeggen, al zou 't ook maar voor één dag zijn, haar ‘club’ of haar Pulchri-feesten, of haar afternoon- teatjes bij te wonen. - En diezelfde dames zouden nog heel verontwaardigd zijn, als gij haar slechte vrouwen en dito moeders durft vinden.

C.R.B. - Uw brief van 7 Maart jl: is natuurlijk onbeantwoord gebleven door mijn typhus. Ik kan U moeilijk reeds nu een oordeel zeggen over Uw letterkundig werk. Het is niet zóó bijzonder dat het mij treft als iets extrabelovends, en in zulke gevallen kan dan eerst de tijd leeren wat er eigenlijk in iemand zit. - Ik vind het volstrekt niet te veel van mijn tijd gevergd U te antwoorden, en waardeer het integendeel zeer, dat gij mij zoo vriendelijk schrijft over Uw leven en omstandigheden. Dat gij en Uw man, als gij gelukkig zijt, te samen idealen hebt, van het leven en de toekomst, spreekt, dunkt me, zoo van zelf, dat ik 't mij niet anders kan voorstellen - Al is het leven désillusioneerend, dan nog kan men voor zich-zelf een karakter bezitten, dat de zon-zijden zoekt en geniet van wat, altijd blijft, de natuur b.v. Hoeveel te meer is dat niet het geval voor hen, die zich, als gij en Uw man gelukkig voelen door Uw samenleven.! Daarom kan ik voor mij ook best begrijpen, dat hij U terughoudt van het in de wereld verkeeren. Want de ‘deftigheden’, waarvan gij-zelve ook niet houdt, zijn zoo onvermijdelijk verbonden aan uitgaan en menschen-zien, etc. Ik hoorde een jong-getrouwde Haagsche vrouw zeggen, dat ze blij was in een provincie-stadje te moeten wonen, omdat ze zich tegenover hare rijkere Haagsche kennissen zou, ‘geneeren daar te dineeren te worden gevraagd als ze het niet minstens even luxueus kon terug doen’ - wat hare beurs niet toeliet. Zoo bespottelijk is ‘vriendschap’, wat de wereld daaronder verstaat althans, nu eenmaal. - En dan het eindelooze visites maken, ‘jours’ afloopen, het gedwongen zijn met deze en dien te verkeeren die U niet sympathiek zijn: Neen, als gij werkelijk prefereert, zooals gij zoo aardig het beschrijft.

‘Knusjes samen te zitten in Uw huiskamer,
thee drinkende en lezende’,

dan zou ik in Uw geval mij zeker daaraan houden, en aan de wezenlijke vriendschap of liefde diergenen onder Uw familie of bekenden, die met U omgaan zonder wereldsche eischen van dit en dat, maar met waarachtige, zich óók in tegenspoed bewarende toegenegenheid. -

- Ik geloof dat gij in mijne ziekte hebt gecorrespondeerd met den waarnemenden redacteur, nietwaar?

S.P.B. - U hebt mij een zóó vriendelijke kaart geschreven vóór mijn ziekte, en daardoor, door die ziekte, beantwoordde ik die nog niet. Uw kaart was een antwoord van dank op een correspondentie aan U, die U hadt uitgeknipt. Misschien herinnert U zich nu wel wat ik bedoel? - Ik ben zoo blijde lieve mevrouw, dat mijn woorden U althans tot eenigen troost zijn, en ik dank U zéér voor Uwe groote hartelijkheid voor mij.

G.W.E. - Ik zal U het tijdschrift wel ongefrankeerd zenden zonder postzegels. Ja, dat voor U tijd geld is begrijp ik volkomen. Maar voor mij evenzeer, en om die reden weigerde ik U Uw verzoek, te meer omdat ik datzelfde ook reeds deed aan anderen. - Over het geheel meen ik trouwens, dat gij in Uw keuze voor de Lelie niet ongelukkig waart, daar ik geloof ik, zelden een Uwer vertalingen weigerde.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.