De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus met verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

Bernarda. - Van U heb ik twee brieven ter beantwoording, een van 23/3 die door mijn typhus is onbeantwoord gebleven, en een van 12/10 die begint met een ‘herinnering’ wie gij zijt, hetgeen onnoodig is, want ik herinner mij uwe vroegere correspondentie volkomen, en ben blijde dat gij nog steeds den lust gevoelt die voort te zetten, ook al moest gij lang wachten op antwoord door die ongesteldheid van mij. -

Ik vind in Uw brief van 23/3 '7, een beschouwing, die dunkt mij blijk geeft van verschillende dingen met elkaar verwarren. - Immers, dat gij als kind niet wildet excuus vragen als gij onverdiend werd gestraft, is iets geheel anders, dan het iemand dien men lief heeft willen terug winnen, waar hij ontrouw werd door een tijdelijke oorzaak. - In het eerste geval voel ik precies als gij; in het tweede kan het mij niets schelen te vergeven en te vergeten, omdat ik liefheb. - Het door U aangehaalde voorbeeld van honden, die de hand likken welke hen slaat, is onjuist. Een hond zal nooit - (van mijn tiende jaar af ken ik honden in alle soorten) - een hand likken van iemand, die hem onsympathiek is, veel minder waar die iemand hem zou slaan; dan gromt en bijt ook de goedigste hond. Maar als iemand, dien hij liefheeft, en die het doet in drift of bij ongeluk, hem pijn doet, ja, dan vergeeft een hond onmiddelijk en bewijst door zijn terstond kwispelstaarten en aanhalig zijn, dat hij hooger staat dan de mensch, waar het die waarachtige liefde geldt, die niet alleen in de goede maar ook in de slechte oogenblikken kan blijven liefhebben. - Overigens geloof ik, lieve mevrouw, dat het hier geldt iets, waarin ik U nooit zal overtuigen, omdat het is eene questie van voelen. Ik heb lief op de bovenbeschreven wijze. Ik ben hartstochtelijk, driftig, niet-zachtmoedig; maar, waar het liefhebben geldt, ben ik bereid tot elk offer, zelfs van vrouwenwaarde, eer, al die schoone phrasen die m.i. verbleeken, zoodra men voelt wat liefde is. -

- Zeker, dat het leven aan een vrouw veel zwaardere eischen stelt dan het doet aan den man, geef ik U volkomen toe. Maar die onrechtvaardigheid heeft de Natuur op haar geweten, zij maakte ons zoo, lichamelijk en geestelijk, als wij nu eenmaal zijn. Voor den man is het daarom veel plezieriger in de wereld te leven dan voor ons; hoe dieper wij voelen, en hoe hartstochtelijker wij liefhebben, hoe moeilijker ons inwendig leven is, maar dat is een feit dat wij moeten accepteeren, dat wij niet kunnen veranderen.

Ik geloof niet dat een man die zijn vrouw eenmaal werkelijk liefhad, haar later voor goed zal ontrouw blijven, alleen omdat zij minder mooi werd, en allerminst zal dat het geval zijn, wanneer zij hun beider kinderen goed en verstandig leidde en opvoedde. Zeker zal hij dan, of na eenigen tijd tot haar terugkeeren (en m.i. moet zij dan vergeven, en zal zij dat ook doen als zij hem liefheeft) of hij is haar nimmer waard geweest, en heeft het nooit zijnerzijds geméénd. In dat laatste geval vervalt mijn betoog natuurlijk, want het uitgangspunt Uwer correspondentie is het door U gestelde geval, dat er van wederzijdsche liefde sprake is, en dat de man dus niet van huis uit staat beneden zijn vrouw, zoodat deze haar liefde verkwistte aan een onwaardige.

Zeker, dat de maatschappij, 't leven, het den man zoo veel gemakkelijker maakt in zulke dingen dan de vrouw, ook dat is wáár, maar ook dat zult gij niet veranderen kunnen, juist omdat de vrouw-zelve niet kan over het algemeen buiten den man. Let maar eens op s.v.p. hoe, vooral die vrouwen die 't hardste schreeuwen over zijn onzedelijkheid, bijna zonder uitzondering niet alleen toehappen wanneer hun een gelegenheid wordt geboden om bij gebrek aan beter met den oudsten, vuilsten, verloopendsten man te huwen, maar ook hoe zij na een echtscheiding om eeu dergelijke onzedelijkheidsreden van een man, dadelijk weer klaar zijn het te probeeren met nommer twee, die evenmin bekend stond als een braven Hendrik. Ik kan hier geen namen noemen, maar informeer s.v.p. in ons klein landje eens naar de particuliere levensgeschiedenis van allerlei voorvechtsters op dit gebied, die zoo redeneeren als gij, in het publiek, maar o zoo anders handelen in haar particulier leven. Dit nu zijn degenen, die in theorie willen veranderen; - en in de practijk weinig in staat zijn getrouw te blijven aan haar beginselen. De groote meerderheid echter van de vrouwen heeft zelfs voor theorie van dien aard tijd noch lust; zij voelt onbewust, al van af haar klein-coquet-meisje-zijn, dat ze niet leven kan noch wil zonder ‘den’ mand Daarom accepteert zij hem zooals hij nu eenmaal is, vroeger misschien blinder en met meer illusies dan heden ten dage, maar ook nu als toen: Graag. -

Gij moogt dit nog zoo treurig en nog zoo vernederend voor ons geslacht vinden, ik kan dat niet helpen. - Ik schiep de vrouw niet, en ik heb het niet op mijn geweten dat de man zoo weinig hoog staat in zedelijke questies. Maar... ik zie en ik zeg de wáárheid, onverschillig of die prettig is of flatteus voor ons vrouwen, of niet. -

Ja, ik ook geloof dat een man zielsveel van zijn vrouw kan houden en toch haar ontrouw kan zijn, wanneer zijn temperament bijzonder zinnelijk is, en het hare daaraan niet beantwoordt. - Dat hij moet en ook zal strijden tegen die begeerten van zinnelijken aard spreekt van zelf, als hij zijn vrouw liefheeft. Maar een val is volstrekt niet ondenkbaar, ook al overwint zoo iemand zichzelf heel dikwijls. - Ik geloof niet dat gij U hartstocht kunt voorstellen, en daardoor ook waarschijnlijk kunt gij haar zoo weinig vergeven, omdat gij haar niet begrijpt. -

Nu Uw brief van 12 Oct. jl. - In de eerste plaats was ik blij daaruit te vernemen, dat gij U meer opgewekt voelt en minder reden hebt tot verdrietelijkheden. - Ook Uw

[p. 336]

instemming met mijn corresp: aan den heer J.S., dat men geen typhus zal krijgen van verdriet, etc, deed mij veel genoegen, omdat ik het met U eens ben, dat integendeel leed ons juist staalt en leert zichzelve te dwingen tot zelfbeheersching, ook in lichamelijken zin. -

Ik neem den zin uit een mijner laatste correspondenties, die U zoo bijzonder trof dat hij aanleiding werd tot Uw brief, in zijn geheel over, opdat andere lezers mijn antwoord hier beter begrijpen:

‘Juist omdat in den man de begeerte der zinnen zóó sterk spreekt, dat hij bijna altijd vóór, maar dikwijls ook na zijn huwelijk nog andere liefdes er op nahoudt, dan die voor zijne eigene vrouw, juist daarom kan men in hém nog eenigzins verontschuldigen, wat in de vrouw alleen verdient te worden genoemd onnatuur en egoïsme.’

Ik heb lieve mevrouw hiermede op het oog gehad de tegenstelling, die de Natuur schiep m.i. - Zij maakte den man zóó zinnelijk dat hij reeds op zestienjarigen leeftijd of jonger begeerten koestert, die in het meisje van dien leeftijd niet opkomen. Zuiver zinnelijke begeerten naar dienstmeisjes, naar oude vrouwen zelfs, naar lichtekooien van de straat etc. - Een jong meisje - als zij normaal is - wordt alleen sentimenteel-verliefd op iemand die haar ‘bekoort’, niet op een man van de straat, een stal-jongen, een loopknecht, iemand in een woord die alleen haar zinnenbegeerte prikkelt. - Ook de meisjes uit het volk, die zich geven voor het huwelijk uit vrije verkiezing aan een jongen van haar eigen stand, doen dat niet uit zinnenbegeerte alleen, maar omdat die jongen haar tijdelijk bevalt, en in de meeste gevallen is het ook dan nog hij die neemt, en zij die zich laat nemen, niet zij, die aanbiedt uit zinnenbegeerte -

Zoo heb ik mijn zin bedoeld. - En wat nu de ontgoocheling der vrouw aangaat, als zij na het huwelijk moet ondervinden, dat haar man aan die zinnelijke liefde blijft offeren, ik geef U volkomen toe, dat die ontgoocheling groot moet zijn, en dat het haar veel strijd zal kosten daarin te berusten; bovenal echter staat het bij mij vast, dat zij dit alleen zal doen, of uit volkomen onverschilligheid voor hem, of omgekeerd uit hoogstaande liefde tot hem. -

En gij hebt dus volkomen gelijk, dat er heel wat ongelukkige huwelijken komen door dezen toestand. - Want niet iedere vrouw is gehéél onverschillig, en nog veel kleiner aantal heeft zóó zelfopofferend lief. Het eenige remedie - als het er een is - is m.i. dat het jonge meisje, voor zij huwt, als zij zich verlooft, door haar moeder of andere bevoegden wordt wijs-gemaakt, wordt aan het verstand gebracht hoe ‘de’ man is en aan welke schaduw-zijden zij zich blootstelt in het huwelijksleven. - Dat volwassen meisjes, als zij zich verloven, in dien zin worden wijs-gemaakt, juich ik zonder voorbehoud toe. Gewoonlijk echter zijn mama en papa veel te blij dat ze een dochter ‘aan den man hebben gebracht’ (vooral in onze dagen waarin dat niet meer zoo gemakkelijk lukt dan vroeger, zelfs al is fortuin en schoonheid voorhanden), om de kans te willen loopen, dat zij zich zou terugtrekken van schrik over de haar gedane onthullingen. Tolstoï - de groote schrijver - heeft zijn vrouw gedwongen, toen zij zich met hem verloofde, zijn dagboek te lezen, waarin heel zijn onzedeiijk jonge-man-leven was neergeschreven zonder verhulling van de waarheid. Eerst wilde zij daarna het engagement afmaken; de afgod was van zijn voetstuk gevallen. - Maar zij had hem ten slotte te oprecht lief om hem te willen opgeven. - En het werd, gelijk hij zelf getuigt, een zeer gelukkig huwelijk!

Intusschen, niet zonder reden schreef ik: Als het een remedie is, want, in de meeste gevallen, is ook het jongemeisje veel te blij dat ze een man heeft opgedaan, om zich te willen verdiepen in de teleurstellingen die haar wachten kunnen en zullen. -

Ook U - zoo goed als ieder onzer - zullen toch wel véle gevallen bekend zijn van meisjes en vrouwen, die, ondanks alle waarschuwingen, opzettelijk liepen in haar ongeluk, trouwden een slechten, verloopen man, liever dan... ongetrouwd te blijven. -

Hebt gij Vrouwenmacht van Gustaf af Geijerstam gelezen? Ik geloof dat gij daardoor op hartstocht en op het vergeven van de vrouw, zoowel als op het ‘eischen’ van den man, een anderen kijk zoudt krijgen wellicht. Ik geloof niet, dat een man, die in een hartstochtelijke zinnenbegeerte ontrouw is en daarna zijn gedrag bitter berouwt, daarna ‘eischt’ van zijn vrouw vergiffenis en toegevendheid. - Die komt harerzijds in strijd en tranen maar uit hare liefde, en niet op zijn ‘eisch’. En hij zijnerzijds weet dat ook wel, en zal haar om zulk een vergiffenis te hooger waardeeren.

Ik onderschrijf Uw woorden volkomen:

‘Ik heb in 't dagelijksch leven liever een man tot vriend, dan een vrouw tot vriendin, maar ik heb nog nooit tegen een man opgezien, ik voelde mij of zijns gelijke of ik voelde mij boven hem, misschien erg pedant gezegd, maar ik begrijp nooit waar dat tegen opzien in bestaan moet. -’

Precies zoo voel ik ook het. - Ik ook heb meer vrienden dan vriendinnen, en ik heb ook liever vrienden dan vriendinnen. - En ik-ook ben niet in staat ‘op te zien tegen een man.’ - En daarom ben ik ook niet geschikt voor 't huwelijk, want ik zou in het huwelijksleven alleen gelukkig kunnen zijn, wanneer ik in dien man mijn meerdere had gevonden. - Dat ik daarentegen vele vrouwen ken tegen wie wèl ik opzie, niet om haar meerder verstand of haar meerdere geleerdheid, of haar grooteren kunstzin, maar omdat ik haar in karakter-deugden veel hooger stel dan mij-zelve, kan ik hier openlijk verklaren, ouderen en jongeren, onder de vrouwen ken ik ze zoo. -

Ja-zeker, het bewuste boek is hard, maar... juist daarom is het, in dien zin van Uw bekenden, prachtig, want het is wáár. - En wáárheid is, als zij in een mooien vorm is gegoten, veel grooter kunst dan verzonnen verhaaltjes van onwerkelijke menschen. - Juist omdat hetgeen dat boek schildert zoo levenswaar is, juist daarom deed het U pijn. Evenals het U pijn doet, dat de man is zooals hij is. Het leven-zelf is nu eenmaal zoo hard, en zoo teleurstellend. Ik geloof, wij leeren ons eerst verzoenen met ons lot en daardoor waardeeren het mooie dat óók is hier en daar, wanneer wij geleerd hebben te berusten in dat feit van 't leven nu eenmaal zoo zijn en niet anders.

Zooals U ziet heb ik getracht U recht uitvoerig te antwoorden, in de hoop dat ik, zoo ik U al niet overtuigde, U althans duidelijk maakte mijne meening. -

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

Sluiting red: ged: