De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

[p. 81]

7 Augustus 1907.
21^ste Jaargang.
N^o. 6.

Hoofdartikel
Misères van het reizen.

Kermisgaan is een bilslag waard!

Het spreekwoord wil, in zoo weinig woorden mogelijk, zeggen, dat alle genoegens hun schaduwzijde hebben, en dat er geen onvermengd genot valt te smaken. Dit is ook met het reizen het geval. En nu ben ik niet degeen die treurt omdat hij zijn bed niet mede kan voeren, of zijn keuken, of iets wat hem in zijn huiselijk leven aangenaam is, en omdat hij tevens geweld moet doen aan zijn kleine hebbelijkheden, welke hem tot eene gewoonte zijn geworden. Immers tegenover een dergelijk gemis staat zulk een groote winst, dat de genoemde misères daardoor vrij wel geneutraliseerd worden. Trouwens we weten het dat tegenover alle genot eenige opofferingen staan, welke men zich ter wille van dat genot getroosten moet.

Er zijn echter reismisères, welke tot een minimum konden gereduceerd worden; waartoe men persoonlijk niets toe of af kan doen, en waarvan 't waarom van haar bestaansmistèrie nog moet worden verklaard.

Over de misères wil ik even spreken. Misschien hebben vele vrouwen en meisjes onder onze abonnenten overwegende invloed op tal van mannen die de macht bezitten om 't tegengaan, zooniet het wegnemen dier misères met vrucht te kunnen bepleiten.

Tot die misères reken ik wel in de eerste en voornaamste plaats de douanenplaag. Zelfs bij goeden wil om die last tot zijn kleinste afmetingen terug brengen, moet zij nog een plaag genoemd worden in de volle kwade beteekenis van dat woord.

Op mijn vacantiereis leerde ik haar wederom ten volle kennen.

Belgische, Fransche, Italiaansche, Fransche, Zwitsersche, Duitsche, Nederlandsche grens. Dat overtrekken lag in het programma. Ik maak echter, wat deze reis betreft, uitzondering voor de eerste en voor de vijfde tot en met de zevende.

Doorreizende naar Parijs, in den Parijschen trein van de Hollandsch IJzeren Spoorwegmaatschappij, nam België te Eschen, niet veel nota van onze bagage.

Evenmin plaagden ons de Zwitsersche douane te Genève, de Duitsche te Bazel, en de Nederlandsche te Zevenaar, zij het ook dat we te Bazel, waar we overnachtten, des

[p. 82]

morgens, voor het instappen in den trein naar Wiesbaden, naar de douanenbank gevoerd werden, om misschien onze valiezen de gewone operatie te doen ondergaan. De dreigende wolk dreef echter weg, nadat we den humanen beambte verklaard hadden binnen een paar dagen naar Nederland te zullen doorreizen. De visitatie der beide andere rijken, Zwitserland en Nederland, gebeurde in den trein. Niet vergeten mag worden, dat we slechts handbagage bij ons hadden,

Denk u nu echter op de eerste Fransche grens (België-Frankrijk) een damescoupé, (stikvol), waarin ter wille van plaatsgebrek, twee heeren getolereerd werden, - door.... de dames, want de Fransche conducteur wilde hen verwijderen, maar nadat de dames eenparig verklaard hadden hen wel te willen dulden, scheurde hij 't op de ruit geplakte biljet, dat ‘Dames’ vermeldende af. Dus een stikvolle dames-coupé; de schooten der dames en de centimetersruimten tusschen de inzittenden belast en beladen, en gevuld, - zoo wat ingemetseld, - met taschjes, reisboeken, couranten, zakjes; het netwerk haast bezwijkende onder het gewicht van minstens zestien valiezen, reiszakken; city-bags van de grootste soort; en dan nog elk knopje of vooruitstekend krulletje, behangen met reismantels, paletots en andere overkleeden.

Dit alles is geen overdrijving, en (tusschen twee haakjes) gevoel ik mij gedrongen deze misère in de misère een beetje uitvoerig te behandelen. Daarover dit.

De Parijsche trein komt van Amsterdam en neemt reizigers in te 's Gravenhage, te Rotterdam en te Dordrecht. ‘Neemt reizigers in’. Beter is de uitdrukking, ‘en staat toe, dat in de genoemde stations, reizigers met list geweld, of gevaar van armen en beenen te verliezen, binnendringen.’

Toen de Maatschappij in dezen reeds sedert jaren voortdurenden toestand eenige verbetering bracht, door de lokaalreizigers Amsterdam - Rotterdam er uit te weren, beging zij aan den anderen kant de fout, om het plaatsbespreken af te schaffen.

In het drukke reisseizoen, en op drukke reisdagen vooral, is het voor een welopgevoed mensch, die b.v. te 's Gravenhage wil instappen, en een plaats veroveren, haast onbegonnen werk. De couloirs zijn in een ommezien opgepropt met 1e en 2e klasse-menschen, de handen onbruikbaar door wat zij dragen, en alleen met hun ellebogen, en dikgebuikte of ‘knokkerige’ lichamen, plus hun handbagage kunnende duwen, dringen, knellen, wringen; van hun kant eveneens opgeduwd en opgestuwd, wat ook doen de ‘witkielen’, gebukt onder, of torschende de groote handbagage, schoftig optredende met woorden of worstelgebaren, belust op de toegezegde groote fooi, en tevens kermende en klagende, dat zij niet bijtijds den wagen zullen kunnen verlaten, en zij dus kans loopen om tot Rotterdam mede te rijden.

Die botsende, klotsende en warrige kluwen, moet zich in enkele minuten verdeelen over de weinige coupé's; ieder moet trachten te vinden de rubriek waaronder hij zich scharen wil: rooken, niet rooken, dames, 1e en 2e klasse, en dan nog veroveren een zitplaats voor zich en een ligplaats voor zijn bagage.

Geprutteld wordt er dan ook geducht; liefelijke (?) woorden aan het adres van Maatschappij en chefs geuit, maar.... wat helpt het; men hangt in de coupé en moet dus mede ‘fahren’.

Waarom geen reservewagens aan de stations den Haag, Rotterdam en Dordrecht gereed gehouden; ten minste voor den Haag. Waarom niet vooraf gelegenheid gegeven in zulk een reserve-wagen in te stappen en zich in afwachting van den trein te arrangeeren? Wat kan voor den Rotterdam-Amsterdamschen lokaaltrein, zal toch ook wel voor den doorgaanden Parijschen trein kunnen. In elk geval, waarom nà 't vertrek van Amsterdam niet aangegeven hoeveel plaatsen in elke coupé onbezet zijn, en niet gezorgd, dat aan elken opgang van den wagen een conducteur zorgt voor 't behoorlijk instijgen, links en rechts, van eerste- en tweede-klasse passagiers. Desnoods moet men dan maar queue laten maken, maar zooals de toestand nu is, is hij ondragelijk.

Doch nu wat betreft de visitatie.

Denk u nu, in de reeds met zeer reëele kleuren afgeschilderde overvolle dames-coupé, nadat de visitatie is aangekondigd, al de inzittenden opgestaan, de valiezen, enz. uit het netwerk gehaald en op de banken nedergelegd, om zoo aanstonds geopend zijnde, een dubbele plaatsruimte in te nemen. Zestien geopende valiezen op twee banken, waarop anders respectievelijk vier menschen zitten; die tweemaal vier menschen staande, scharrelende om sleuteltjes te zoeken, riemen te ontgespen, en geagiteerd over de te verwachten omwoeling van het net gepakte goed.

Het cortège dat in die coupé, zijn douanendiensten moest bewijzen, bestond uit niet

[p. 83]

minder dan vier personen; drie mannen en eene vrouw, en thans zal ik eene beschrijving geven van de nauwgezetheid, waarmede het Fransche douanencorps, en daardoor het Fransche Gouvernement, te werk gaat, om zoo nu en dan een paar francs inkomend-recht van de plezierreizigers binnen te halen.

Nommer een van het cortège was een douane, die met grove hand rondtastte in wat geopend voor hem lag; van den bodem af werden allerlei reiskleederen of reisbenoodigdheden naar boven getrokken; doozen werden aan de punt van een deksel opengescheurd, doch ik neem dit dien ambtenaar niet kwalijk; zoo iets onhebbelijks is voorgeschreven, en komt op het hoofd neer van het gouvernement.

De douane was vergezeld van een fiscus-ambtenaar; deze heer moest de belastbare zaken naar het tarief taxeeren, en de francs innen. Ik lette er eens op, en in den geheelen wagen werd 4 of 5 francs gecollecteerd; dat is zoowat een franc per hoofd, voor het daarvoor in dienst gestelde personeel.

Toen die twee in de volgende coupé hun onderzoekingstocht voortzetteden, volgde eene juffrouw, die in opdracht scheen te hebben de damesvaliezen te doorsnuffelen. Zeer kiesch gedacht, ook voor het geval, dat aan den lijve moest gevisiteerd worden, - en dan die twee heeren! - maar waarvan het doel werd gemist, omdat reeds een man de schennende hand in de valiezen der dames had gestoken, en allerlei onderste boven had gehaald, en de vrouw ook in de heerenbagage rondkeek. Dat is nu wel niet zoo erg, maar ik wil er mede zeggen, dat heel die zoogenaamde kiesche snuffelarij niets beteekent. Aan de valiezen valt op 't oog niet te zien of zij aan een vrouw dan wel aan een man toebehooren, allerminst toch in coupé's waarin de bokken van de schapen niet zijn afgescheiden.

En wat deed nu nommer drie. Die beambte was gewapend met een stang, waaraan een haak, en nog voor dat de bagage weer ter ruste was gebracht, en nog voor dat ieder gezeten was, peuterde hij langs de beenen van de heeren en tusschen de rokken van de dames door, onder de banken en in de hoeken, om.... 't verborgene aan den chef der douanen te openbaren! Heilige ijver van het Fransche Gouvernement, centimes zoekende en voor Louis d'or last gevende aan het touristendom, dat toch altijd geld in 't land brengt, meer dan dat door een enkel voorwerp, waarvan inkomend recht betaald moet worden, zal verloren gaan.

Te Vintimille (Italiaansche grens) ging het zoo zijn gewone gangetje: er uit, naar de bank, er weêr in, maar daar had men goede hulp aan de dragers, en waren de douanen nog al goedertieren.

Aan de Fransche grens (Modena), leerden we wederom het gansche douanenstelsel, in zijn volle afschuwelijkheid kennen.

Verbeeld u, gevolgd of voorafgegaan door den porteur de bagage, die alle valiezen uit één wagen door elkaar op zijn lowry heeft geladen, moet men eerst het geheele perron, langs den langen trein afloopen, dan drie à vier banen overloopen naar het tegenoverliggende perron, waarvoor een even lange trein staat te wachten en ook dit perron afloopen. Nu komt men aan het parallel loopende punt van uitgang en men moet de lowry opzoeken waarop de bagage is gestapeld.

Die bagage wordt neergesmeten op de bank, maar dat is bagage gewoon, maar een stuk van u komt te liggen naast dat van een reiziger in het naast behoorende compartiment gelegen en het andere stuk vindt plaats zes valiezen verder. Het spreekt immers van zelf, dat de porteur uw goed niet kan bij elkâar houden en onderscheiden van dat uws buurmans. Nu loopt ge met de sleutels rondzoekende en speurende, om aan der douanen wil en wensch te voldoen.

Dezelfde terugtocht als de heentocht, en nu hebt ge maar werk om oog op uw bagage te houden en er voor te waken, dat het binnengelootst wordt, en in uw compartiment terecht komt. Heusch, 't was zoo dom niet van den blijmoedigen reiziger, die deze bagage-uitdeeling vergeleek bij de schoenenhistorie van Tijl Uilenspiegel.

De douanemisère is bijna in een klaaglied van Jeremia verloopen. Daarom zal ik het hierbij maar laten, en bidden en smeeken aan alle invloedrijken, de toeristen toe te staan in een blancobillet in hun reisboekje, - dat nu al haast niet meer aan contrêle is onderworpen door de bijvoeging: sans formalités, - onder eede te verklaren, dat zij de gansche reis door geen smokkel in eenig land zullen invoeren of wel laat de fiscus in ieder land op de grenzen een penningske doen offeren door alle reizigers, dan equivaleert 't mogelijke verlies met deze winst. De geheele visitatie is toch maar een wassen neus. Daar zou ik staaltjes van kunnen vertellen.

A.J. SERVAAS VAN ROOYEN.