De Hollandsche Lelie. Jaargang 20

Kunsten en Wetenschappen.

Amerikaansche Musea.

We kunnen er heel wat uitleeren. Zij zijn op een gansch andere leest geschoeid dan de onze. Afgescheiden van hunne reusachtige afmetingen stellen zij zich op een bijzonder standpunt, afwijkende van het onze.

Daar heb je nu het Museum of fine arts te Boston, wat wel mede mag spreken, want het wordt zoowat 'sjaars door 250.000 personen bezocht.

Het Museum, dat ingericht is en bestuurd wordt op de wijze der andere groote musea in Amerika: werd gesticht in 1870, en wat we weten omtrent het werken en streven der verzorgers hebben we geleerd uit het Museum-Bulletin, dat reeds sedert drie jaar verschijnt, en gratis verspreid wordt.

Typisch is de eerste opmerking: ‘Names of givers are permanently attached to objects purchased with their gift.’

Op die wijze wordt gewerkt op de ijdelheid om de collecties te doen aangroeien, waarom zeker ook aan ieder nommer van het Bulletin

[p. 691]

een lijst wordt toegevoegd, vermeldende ‘Objects newly installed’, waarbij de namen der schenkers, ja zelfs de ‘in bruikleen’ -gevers vermeld worden.

Deze vrijgevigheid stemt niet overeen met het heffen van 25 Dollar-centen entrée, terwijl alleen op Zaterdag en Zondag, als ook op feestdagen, geen entrée gevorderd wordt. Catalogussen vergemakkelijken de bezichtiging, doch daarin behoeven we van de Amerikanen geen lesje te krijgen. Onze musea verspreiden ook tegen kleinen prijs hunne catalogussen, door de Directeuren saamgesteld.

Aan het Bostonsche museum is, - wat in Amerika geen zeldzaamheid is, - een school verbonden. De teekenacademie in den Haag zou in Amerika aan het stedelijk museum verbonden zijn. Dit samengaan is een uitstekend middel om het onderwijs te vergemakkelijken, en de kosten der beide inrichtingen te verminderen. Eenigermate doet nu in Den Haag het Museum van kunstnijverheid dienst. De school te Boston is in aard en samenstelling gelijk aan de teekenacademie alhier.

Behalve de school is er ook te Boston, - dit is met bijna alle musea in Amerika het geval, - een bibliotheek aan het Museum verbonden, waarin niet minder dan 10000 boekdeelen zijn vereenigd. De bibliotheek is steeds voor de bezoekers geopend, terwijl eene collectie van 17000 photographieën naar kunstwerken uit andere musea de studie vergemakkelijken. Men heeft op die wijze de voornaamste zaken uit andere musea onder zijn bereik.

Het bulletin geeft telkens beschrijvingen van mooie zaken, pas verkregen, of reeds eenigen tijd in het Museum aanwezig, met ophelderende illustraties.

Wie zal in ons land eens de zaak ter harte nemen, en Amerika als voorbeeld stellende, onze musea, waarin nog zooveel bekrompenheid heerscht, herscheppen? Ik weet wel dat een kleine vogel geen adelaarsvlucht kan nemen, maar in nuttigheid kan hij den adelaar toch vliegen afvangen.

Ursula en haar maagden.

De leugen der legende wordt tegenwoordig achterhaald door de waarheid der feiten. Vooral de getal-legende heeft daarvan te lijden. Of is niet aan rechtmatigen twijfel onderhevig de juistheid van het getal der verslagen Philistijnen door een ezelskinnebak, in de hand van Simson, en dat der menigte gevoed door weinig brood en weinig visch? En heeft niet reeds de 17e eeuw het sprookje teniet gedaan der gravin, die zooveel kinderen tegelijk kreeg als er dagen in het jaar zijn, wat daghelder te verklaren is, als men weet, dat het nieuwe jaar oudtijds met Paschen begon, en de bedelares, aan wie zij overspel had toegedacht, omdat zij een tweeling op de armen droeg, haar beurtelings dit twee-getal toewenschte, met de omschrijving: ‘zooveel kinderen als er dagen in het jaar zijn.’ Het was twee dagen voor Paschen (Nieuwjaar), en de gravin schonk haar gemaal er ook twee.

Op diezelfde wijze vallen wel niet de 11.000 maagden van Ursula te verklaren, maar er is grond voor om aan te nemen, dat eene verkeerde lezing het leven heeft geschonken aan dat groote getal. Niet dat we maar even zouden durven beweren, dat er geen 11.000 maagden bijeen te brengen zouden zijn om een andere Ursula tot staf te dienen, maar, sapperloot, het is zoo'n groot getal, zelfs in dezen tijd van vrouwelijke overbevolking.

Aan de legende willen we even herinneren, om dan met een stukje kunstgeschiedenis te eindigen.

Ursula, de dochter van een Britschen Koning, had Christus tot haar bruidegom gekozen, d.w.z. zij deed de gelofte van levenslange kuischheid. Niettemin zou zij gedwongen zijn geworden om met een Heidenschen Vorst te huwen, indien zij niet met 11.000 maagden, aanhangsters en volgsters van haar gelofte, de vlucht had genomen naar Rome. Zij keerden te vroeg van haar bedevaartstocht terug. Te Keulen werden zij door de Hunnen achterhaald en vermoord. Al de lijken werden netjes ter aarde besteld, zoodat in 1106 de beenderen nog gevonden werden. Van elf, of van elf duizend maagden? Dat is de vraag.

De drie nullen kunnen gerust vervallen. Men heeft slechts te lezen voor XI. M.V. XI martyrum virginum, doch niet XI millium virginum.

Dit alles komt te pas bij de gravure van de Heilige Ursula, voorkomende in het tijdschrift l'Art, waar de Heilige Vrouw slechts 10 maagden onder haar hoede neemt, makende zij de elfde uit.

Het is eene reproductie naar Wenceslas d'Olmütz, die wederom gewerkt heeft naar

[p. 692]

een Keulsch meester, bekend als P.W., en van wien ook een Heilige Catherina bestaat.

Het type van de Heilige Ursula vindt men steeds terug, en Memling's Ursula schijnt het proto-type te zijn, waarin alle andere kunstenaars hem zijn gevolgd.

A.J. SERVAAS VAN ROOYEN.

Oud-Gemeente-archivaris.

Den Haag.