De Hollandsche Lelie. Jaargang 20

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dal zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus met verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid ben dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

J.V. te E. - Met den inhoud van Uw brief, en met het daarin vervatte voorstel, kan ik mij volkomen vereenigen, en ben dus gaarne bereid de bewuste artikelen te plaatsen.

Wilt gij mij toestaan op hetgeen gij schrijft over eenzame vrouwenlevens, nog even nader terug te komen, omdat ik het zoozéér waar vind, en zelve zoo héél dankbaar ben, dat ik een interieur bezit van veel liefde en vriendschap, terwijl ik tegelijkertijd doordrongen ben van het feit, dat zulk een geluk zich niet laat dwingen maar toevallig gevonden wordt. Integendeel, juist in het uit behoefte aan gezelligheid gaan samen-wonen met de eerste de beste ‘vriendin’, die men een blauwen maandag kent, ligt zulk een gróót gevaar, want gewoonlijk valt men dan elkaar tegen, kan het niet samen vinden door verschil van opvattingen, van levenswijze, van smaken, door al die duizenderlei kleinigheden, die in het dagelijksch samen-leven natuurlijk dadelijk uitkomen, en die men niet bemerkt als men elkaar zoo oppervlakkig kent. Tegen zulk ondoordacht samenwonengaan waarschuw ik altijd, want het loopt steeds uit op désillusies, en toch kan ik 't mij zoo begrijpen, dat juist een vrouw, of zij een studente is of wat anders doet er niet toe, zulk een ingeboren behoefte heeft aan gezelligheid, aan een vriendelijk interieur, aan al datgene, waartoe zijzelve is geschapen het anderen te geven, en dat zij juist daarom dubbel mist in het wreed-ongezellige kamer-leven. Nu weet ik wel, dat de innerlijke, de ziels-eenzaamheid, waarvan gij in Uw brief schrijft, niet is te verhelpen door uiterlijke comfort, maar toch wil het mij voorkomen, dat heel veel werkende en studeerende vrouwen veel minder eenzaam zich zouden voelen, en veel meer ook zouden behouden haar gratielijke vrouwelijke bevalligheid, indien zij samenwoonden op de wijze der ‘homes’ voor studeerende vrouwen, welke bestaan in Engeland en in Amerika, en die tegenwoordig ook in Parijs worden geschapen, zoowel van Fransche als van Engelsche zijde.

Ons Vaderland, en onze jongere vrouwen-generatie, wil mij ook in dit opzicht zoo vreeselijk achterlijk voorkomen. Want ten onzent bestaat niets van dien aard, tenzij een of andere dwaze, school achtige, met allerlei regels en voorschriften voorzien feministisch klooster, waarin de inwonenden onderworpen zijn aan de willekeurige ideeën en bevelen van 'n bestuur, dat haar eigen levensopvatting wil doordrijven, opdringen. 't Natuurlijk gevolg daarvan is, dat de groote meerderheid van volwassen vrouwen, die haar eigen brood verdienen of zich voorbereiden daartoe, en die allen onderling grootelijks verschillen in ideeën over kleeding, voedsel, vroeg-opstaan, laat-thuiskomen, lectuur, wat het ook zij. er hartelijk voor bedanken zich te laten ringelooren op zoo'n manier en liever blijven op zichzelf. - Maar waarom kan men ook bij ons, in den Haag of in Amsterdam, niet hebben een soort pension-hotel voor werkende en studeerende dames, waar ieder harer een eigen gezellig kamertje heeft, vriendelijk ingericht, terwijl men in gezelschaps-zalen elkaar kan ontmoeten, om samen te eten, of aan tafeltjes apart, om te lezen, of muziek te maken, of te praten; - terwijl men overigens volkomen vrij is, niet gebonden aan kostschool-regels. Nog onlangs heeft een Amerikaansche dame in Parijs zulk een home helpen in 't leven roepen voor de in Parijs studeerende Eng: en Am: meisjes, een home waarvan het hoofd-doel is de studeerenden een vriendelijk elegant interieur te verschaffen. - Wie zoo iets bij ons ondernemen zou, heeft echter misschien geen kans van slagen Want het ongeluk bij ons is juist, dat de studeerende meisjes, juist de rijkeren en onafhankelijken, het bijna altijd gaan zoeken in man-achtige manieren, korte rokken, afgetrapte schoenen, slecht-zittende kleeren, waarbij dan in hare oogen behóórt een superieure minachting voor de gezelligheden van een interieur, voor een net voorgediend diner met helder tafel-goed, en voor een kamer met een ècht-vrouwelijk cachet. De Amerikaansche en de Fransche vrouwen, van de nieuwe richting geven heusch in dat opzicht zulk een navolgenswaardig voorbeeld aan de onze, die ongelukkiger-wijze - bij alle ingeboren antipathie tegen het duitsche element don hollander eigen - toch een gróóte verwantschap toonen met de ongracieuse, van uiterlijk manwijvig achtige, slecht-gekleede, en daarop prat-doende duitsche ‘moderne-vrouw’.

- Gij ziet uit het bovenstaande, dat Uw brief en het onderwerp mij wèl interesseeren, en dat het mij dus zeer aangenaam zal zijn Uw artikelen te ontvangen, waarin ik zeer hoop, dat gij óók het diepere zielkundige gedeelte niet zult terzijde laten. - Met Uw voorstel aan het slot ben ik het eveneens volkomen eens en breng U daarvoor mijn dank. -

Gondá. - Ik heb U nog te antwoorden op het voor mij bestemde gedeelte van Uw brief. - Ik heb inderdaad ook uit Uw vroeger schrijven het zóó opgevat, als gij het nu ook uitlegt aan Sario, namelijk, dat gij van die f 600 alles betaalt. Maar zekerheidshalve vestigde ik in mijn verzoek aan U nog extra Uw aandacht op die noodzakelijkheid, omdat het kon zijn, dat ik U had misverstaan en Uw uitlegging dan geen waarde zou hebben voor Sario. - Overigens maak ik U mijn compliment over Uw zuinigheid en erken volmondig, dat gij in dat opzicht, een vóórbeeld zijt. - Mij dunkt echter, wanneer gij bij Uw drukke leven, en bij de meerdere uitgaven voor schoenen en kleeren, die volgen uit een werkkring buitenshuis, U aldus kunt redden, dan zal een dame, die al den lijd heeft den geheelen dag haar eigen kleeren te verstellen en misschien wel zelf te maken, als zij wat handig is, zeer zeker óók wel kunnen rondkomen; ten minste in elk geval op een dorp of in een kleine stad, want ik betwijfel eenigzins of men in Den Haag of in Amsterdam een fatsoenlijke kamer in een fatsoenlijke buurt met pension en bewassching zal kunnen vinden voor f 35, hoogstens. - Een advertentie zal dit trouwens Sario spoedig leeren; ik kan er niet met zekerheid over oordeelen natuurlijk. - Veel dank voor Uw bereidwilligheid. -

- Wat gij schrijft over het véél geld hebben om er de

[p. 586]

ellende mee te verzachten, kan. ik tot op zekere hoogte navoelen, waar gij U ergert aan ‘de gierigheid yan menschen die alles oppotten’ want er is geen soort van menschen die mij onsympathieker zijn dan de rijke gierigaards. - En het is een ongelukkig maar wáár feit, dat juist rijkdom zoo dikwijls meebrengt gierigheid. - Weet gij echter wat de vloek is van de weldadigheid zooals gij die beschrijft, dit, dat al zulke armen en stumpers zoo dikwijls gaan steunen en rekenen op den rijke die hen helpt, en dien zij exploiteeren, terwijl zij hunnerzijds ervoor bedanken ook maar de minste zuinigheid of overleggendheid aan den dag te leggen, in het aangenaam vertrouwen dat ze, als het zoover is, wel geholpen zullen worden door meneer X of mevrouw Z, of door deze of gene vereeniging. - Juist heden ten dage, in onze dagen waarin zooveel van dien aard wordt gedaan voor de arbeiders- en de volks-klasse, maken zij zelf daarvan op de meest-onuitstaanbare wijze misbruik dikwijls en leven er op los zoo lang zij geld verdienen, zonder voor de toekomst te willen zorgen. - Gij zijt heel wat jonger dan ik, en toen ik Uw leeftijd had, dacht ik in dit opzicht teerhartiger dan nu, omdat ik toen nog niet zooveel ondervinding had. Maar hetgeen ik zoo van lieverlede heb gezien op dit punt, ergert mij maar al te vaak, door het onbeschaamde speculeeren op het medelijden of de vrees van de rijkere klasse. Want die laatste factor, vrees, beweegt heden ten dage heel wat menschen tot het geven aan inrichtingen enz. voor ditten en datten. Waarom b.v. zijn er zoo weinig fatsoenlijke dienstboden? Omdat de papa's werklui van hunne dochters gelieven te maken: dames. Sterven zij dan vóór dien tijd, dan vervallen de vrouwen en kinderen tot armoede, - maar aan wie de schuld? En op dit punt zou ik kunnen voortgaan, zou ik U een optelling kunnen geven van zelf-geziene feiten, die ik echter om de er in betrokken personen niet in 't publiek kan behandelen. - Gij moet mij wèl begrijpen. Met U ben ik 't heelemaal eens, dat er ook heel veel, ja onafzienbaar véél ellende en ziekte is zonder eigen schuld, en ook dat men in elk geval de kinderen niet mag laten honger of gebrek lijden, omdat de ouders onverstandig handelden. Maar juist om die reden ben ik er toe gekomen zooveel mogelijk te geven met gesloten oogen, blind, aan den eersten, den besten, op straat, aan kinderen vooral. - Want ik ben zóó overtuigd, dat de zoogenaamd het wèl-verdienende armen dikwijls nog veel onbeschaamder speculeeren op ons medelijden, dan de zoogenaamd het niet-verdienende categorie, dat ik heiden precies over één kam scheer, en dan dikwijls nog 't meest sympathie heb voor de laatste, voor wie 't minste wordt gedaan door besturen, vereenigingen, kostelooze ditten en datten. - Als ik een arm kind voor een banket-winkel zie staan, geef ik 't een taartje, en als ik 'n vrouw zie op straat met havelooze kleeren aan en een ziekelijk gezicht, dan stop ik haar wat in de hand - Zeker, ik weet niets van haar af, maar ik zou U een geheele reeks van menschen kunnen opnoemen van wie ik wèl alles afweet, en die 't aan hun eigen hoogmoed en dommen trots te danken hebben als ze straks bij den eersten den besten tegenspoed, van een dure ziekte of een sterfgeval van den broodwinner of iets van dien aard, vervallen tot broodsgebrek. Hetgeen niet belet dat zij zich dan zullen laten beklagen door jan en alleman als slachtoffer, voor wie volstrekt iets moet worden gedaan. Wat dan ook mij-zelve betreft, als ik heel rijk was, dan zou ik - n'en déplaise de socialistische blaadjes die mij om mijn dierenliefde reeds meermalen uitscholden - mijn fortuin in hoofdzaak besteden tot het helpen en verzorgen van alle mishandelde en verlaten dieren. Zij zijn zoo totaal overgeleverd aan den willekeur van de menschen en dat zoo zonder eenige eigen schuld, dat ik met hun lot het meest-onbegrensde medelijden heb - En om ook iets voor de menschen te doen, zou ik tot hunne verzorging aanstellen arme verwaarloosde kinderen, die ik daardoor zou trachten op te voeden tot goede, medelijdende, brave mannen en vrouwen - Ziedaar mijn ideaal.

Berengere. - Uw werk is geplaatst. Wilt gij zooveel mogelijk beschrijven wat gij ziet en bijwoont. Geen beschouwingen erover van U-zelf.

Salome. - In antwoord op het begeleidend briefje bij uw schets, wil ik U nog danken voor uw vriendelijke woorden. Neen, vergeten doe ik mijn correspondenten niet zoo gauw als gij veronderstelt. En dan nog wel een hondenliefhebster als gij, dus in dat opzicht een geestverwant.

Neen, tot het oprecht-zijn behoort niet zooveel ‘moed’ als gij mij toedicht. Ik geloof dat zoo iets te véél is ingeboren om er moed voor noodig te hebben, want ik kan nu eenmaal niet anders zijn dan zooals ik hen: eerlijk zeggen zooals ik 't, mèén en voel en denk en vind. En van daar ook dat ik mij, toen ik jonger was, zoo dikwijls verwonderde over het niet-oprecht-zijn van andere menschen, het dit niet durven-zeggen, en dat niet-durven antwoorden, en het met de grootst mogelijke koelbloedigheid een of ander onwaarheidje ten beste geven, waarvan zij zelf bekennen, onder vier oogen,: Neen, natuurlijk méén ik dat zus of zoo eigenlijk, maar je hoeft niet altijd zoo oprecht te zijn, enz. enz. Van lieverlede heb ik wel leeren inzien dat mijn eigen oprechtheid van over al die dingen eerlijk zijn tot de uitzonderings-gevallen behoort, maar ik zou jokken als ik beweerde, dat ik daarvoor een bijzondere mate van moed vergaderen moest, want ik ben 't zoo van-zelf, ingeboren; ik vind het dom en kinderachtig en lafhartig iets anders te zeggen dan je eigen eerlijke opinie, en om die reden zeg ik haar vrij-uit. -

Wilt gij zoo goed zijn bij gelegenheid eens uw adres precies op te geven; dat heb ik noodig voor uw honorarium- en present-ex. voor den uitgever.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.