De Hollandsche Lelie. Jaargang 20

[p. 513]

13 Februari 1907.
20ste Jaargang.
N^o. 33.

Hoofdartikel
Een bewijs uit de werkelijkheid. (De moeder van Washington.) Vrij bewerkt naar Emile Souvestre.

Men heeft wel eens beweerd dat het vooral de moeders zijn, die hare zoons tot groote mannen maken; en om dit te staven heeft men eene lijst opgemaakt van alle beroemde personen, die sedert de Grieken, door vrouwen waren opgevoed. Misschien ware het nauwkeuriger geweest, dit onderzoek uit te breiden tot alle mannen, beroemd of vergeten, en te verklaren of hunne karakters, hun gedrag, hunne gewoonten zelfs, voor een groot deel afhingen van de moederlijke opvoeding.

Het kind bij de geboorte ontvangende, de hoofdpersoon zijnde bij de eerste indrukken en het vóor ieder ander den levensweg wijzende, kan de moeder in werkelijkheid eene machtige opvoedster zijn, die op de grondbeginselen en de gewoonten van het kind een beslissenden invloed heeft. Als zij, voor het meerendeel tenminste, aan hare zonen hare innerlijke natuur en hare trekken schenkt, zal ze niet minder den stempel harer zielsverwantschap op hen drukken. Het schijnt, dat de zaden, ten goede of ten kwade, in haar binnenste bewaard, vrijer in het kind, door hare zorgen opgevoed, zullen ontkiemen, en in die richting vooral zal zij dan hare belooning of hare straf ontvangen.

Onder de moeders, die hare zoons als de kroon van haar leven kunnen beschouwen, mag die van Washington zeker in de eerste plaats worden genoemd.

Tot het oude ras der Virginiërs behoorende, dat zich onderscheidde door zijne eenvoudige vroomheid, rechtschapenheid en vlijtige volharding, voedde zij haar zoon Georges op in de strenge gewoonten van den arbeid en de warme toewijding daarvoor.

Toen hij den leeftijd van 16 jaar had bereikt, wilde hij zich gaarne aan de Koninklijke Marine verbinden. Maar zij verzette zich daartegen en verklaarde dat hij moest leven onder zijne medeburgers, met hen meewerken om het land te hervormen en in den dienst daarvan al zijne krachten en al zijne gaven die hij van God had ontvangen, te geven.

Dit besluit verhaastte misschien de be-

[p. 514]

vrijding van Amerika, terwijl het tevens zoo gelukkig was een groot man voor zich te behouden. Indien hij Engelsch officier ware geworden, zou Washington zonder twijfel geaarzeld hebben tusschen den militairen eed, dien hij had afgelegd en zijne liefde voor het vaderland, hij zou niet zoo spoedig de wapenen tegen Engeland hebben opgevat en minder vertrouwen bij zijne medeburgers hebben gevonden.

De moeder van Georges vreesde wel is waar voor den strijd, waarin haar zoon zich zou wikkelen, zij maakte zich beangst, dat de ongelijkheid der krachten de Amerikaansche zaak niet zou bevorderen, maar ze liet niets onbeproefd om Washington te bewerken zijn plicht te doen. En hoe zou ze ook anders hebben gekund, daar ze haar geheele leven eraan gewijd had, hem zijn land te leeren liefhebben. Zij zag Georges met ongerustheid zich aan het hoofd der oproerlingen stellen, maar zonder eenige zwakheid. Toen hij bij zijne onderneming eerst tegenspoed ondervond, hoorde men haar zich noch beklagen, noch zich laten ontmoedigen, toen de dag der overwinning voor hem aanbrak, bewaarde zij diezelfde kalmte.

De Engelschen, die zich meester hadden gemaakt van New-Jersey, lagen door deze provincie heen verstrooid. Washington, die zich aan den anderen kant van de Delaware gekampeerd had, zei tot zijne officieren: ‘Onze vijanden hebben hunne vleugels te ver uitgebreid, nu is de tijd aangebroken om hun te kortwieken.’ En den stroom overstekende, behaalde hij eene overwinning die de Amerikaansche eenheid redde.

Dit bericht werd aan zijne moeder door eene menigte zijner vrienden overgebracht, die toesnelden om haar geluk te wenschen.

Zij verheugde zich met hen over het geluk van het vaderland, en toen de loftuitingen op Washington zich steeds meer en meer verhieven, zei zij, ernstig wordende: ‘Dit is vleierij, mijne heeren, Georges zal zich, hoop ik, steeds de lessen herinneren, die ik hem gegeven heb; hij zal niet vergeten dat hij slechts een burger is van de Unie, wien God meer geluk heeft geschonken dan de anderen.’

Toen zij de inneming van Cornwallis vernam, dacht zij niet aan den roem van haar zoon, maar zij riep uit: ‘God zij geloofd! ons land is vrij, en wij zullen vrede hebben.’

Een rijk huwelijk maakte Washington tot een der grootste landeigenaars van de Unie; verscheidene malen trachtte hij zijne moeder over te halen haar intrek in hunne mooie woning Mont-Vernon te nemen, maar zij gaf de voorkeur aan Frédéricksburg, om daar haar kleine boerderij, een weduwgoed, te beheeren.

Op den leeftijd van 72 jaar zag men haar nog elken morgen te paard stijgen, om hare landerijen te bezoeken en orders te geven. Hare inkomsten waren zeer bescheiden, maar werden met zooveel zuinigheid beheerd, dat ze haar nog in staat stelden een groot aantal ongelukkigen te ondersteunen. Nooit kwam er in die tijden van zorg, een landgenoot, die door den oorlog geruineerd was, te vergeefs bij haar om hulp aankloppen, ook had ze de gewoonte te zeggen:

‘De liefdadigheid vindt altijd nog wel iets in de beurzen, die niet doorboord zijn.’

Eene wreedaardige ziekte, kanker in de maag, dwong haar eindelijk het huis te houden, maar zelfs daar hield ze zich nog met het besturen der zaken bezig.

De kolonel Fielding-Lewis, haar schoonzoon, vroeg haar dringend hem ermee te willen belasten.

‘Dank je, Fielding,’ zei ze tot hem; ‘ik zou wel willen, dat ge mijne boeken in orde hieldt, want uwe oogen zijn beter dan de mijne, maar overigens kan ik ze nog wel bijhouden.’

Gedurende zeven jaar had ze haar Georges bijna niet gezien, daar hij nog altijd door den oorlog werd vastgehouden.

Eindelijk, toen de vereenigde legers op den terugtocht waren van New-York, kon Washington zijn weg over Frédéricksburg nemen.

Hij zond een koerier vooruit om zijne moeder te vragen, hoe ze hem wenschte te ontvangen.

‘Alleen’, antwoordde de moeder.

En de hoofdcommandant van de Amerikaansche troepen, de maarschalk van Frankrijk, de bevrijder van zijn land, de held van de eeuw begaf zich te voet naar het huis van haar, die hij, zooals hij zich uitdrukte, ‘niet alleen als de stichtster van zijn levenslicht, maar als de stichtster van zijn roem,’ beschouwde.

Mevrouw Washington ontving haar zoon met uiterste teederheid; maar sprak niet met hem over de overwinningen die hij juist behaald had. Hetgeen hij verricht had, scheen haar zoo eenvoudig toe.

‘Ik heb hem de deugd leeren betrachten,’ zei zij, ‘en de roem is er slechts een gevolg van.’ Zij sprak met hem over zijne oude vrienden, hem bij zijn lievelingsnaam noe-

[p. 515]

mende van uit zijne kinderjaren, en informeerde geen enkele maal naar de groote eerbewijzen, die hem als den redder der Unie overal te beurt vielen. Toen men haar evenwel des avonds voor een bal kwam uitnoodigen, hem door zijne landgenooten aangeboden ter eere van de overwinnaars van Cornwallis, nam ze dit aan.

‘De dagen der bals zijn wel reeds een weinig ver af,’ zei zij, ‘maar ik zal mij gelukkig gevoelen, te midden der algemeene vreugde.’

De Fransche officieren, die deel uitmaakten van het bevrijdingsleger, legden een groot ongeduld aan den dag om deze buitengewone vrouw te leeren kennen. Zij verscheen, tegen het midden van het bal, gekleed in het oud costuum der Virginiërs en, geleund op den arm van Washington, ontving zij de eerbewijzen van iedereen met goedheid, deed eenige passen, en trok zich daarna terug.

De Franschen waren verbluft over zooveel kracht en zooveel eenvoudigheid, die haar verheven maakte bij haar toch reeds groote gestalte. Toen ze haar met Washington zagen vertrekken, riep een van hen uit:

‘Van zulke moeders kan men zulke kinderen verwachten!’

Alvorens naar Europa te vertrekken, begaf Lafayette zich naar Frédéricksburg om de moeder van zijn generaal te bezoeken, begeleid door een der kleinzoons van mevrouw Washington. Toen zij het huis naderden, riep de jonge man uit: ‘Ziedaar mijne grootmoeder!’ De markies Lafayette bemerkte toen de moeder van zijn vereerden vriend, die in haar tuin aan het werk was. De markies sprak over den gelukkigen uitslag der omwenteling, van de roemrijke toekomst die het herboren Amerika wachtte, en sprak haar vol geestdrift van zijne vriendschap en bewondering voor Washington; maar op al de loftuitingen die hij op hem hield, antwoordde de moeder eenvoudig slechts, dat zij ‘niet verrast was geweest over hetgeen Georges had verricht, daar zij hem altijd had gekend als waarlijk goed!’

Deze naieve ziel had dus begrepen, dat elke goede daad uit het hart voortkwam. Lafayette verliet mevr. Washington niet alvorens haar zegen verzocht en verkregen te hebben, alsof het zijn eigene moeder gold.

Toen Washington tot president van de nieuwe Republiek was benoemd, kwam hij zijne moeder bezoeken. ‘Het volk’, zei hij, ‘heeft mij tot eerste overheidspersoon der Vereenigde Staten gekozen en kom ik afscheid van U nemen; zoodra mijne bezigheden afgeloopen zijn, zult U me in Virginië terugzien.’

‘Ge zult me er niet meer vinden,’ antwoordde zijne moeder; ‘maar ga, waarde Georges, vervul Uwe bestemming, en dat de Hemelsche genade U nooit verlate.’

Bij deze woorden, opende ze hare armen, de president bleef langen tijd met het hoofd op den schouder rusten van de arme zieke, wier verzwakte handen zijn hoofd streelden. Hij vergoot overvloedig tranen, en kon zich bijna niet van deze verheven omarming losrukken; eindelijk herstelde de heldhaftige moeder zich het eerst en deed hem zachtjes de kamer uitgaan. Maar hare voorgevoelens hadden haar niet bedrogen, zij stierf eenige dagen na haar 85^sten verjaardag.

In die laatste dagen sprak mevr. Washington dikwijls over haar ‘goeden Georges’, nooit over den beroemden generaal. Zij gaf den laatsten snik, haar zoon en haar vaderland aan God toevertrouwende.

De onverzettelijke standvastigheid van deze bewonderenswaardige vrouw was altijd door de godsdienst getemperd geworden, zij vond in haar geloof eene onuitputtelijke bron van troost en deze teedere moedigheid had haar gemaakt tot eene waarlijk Spartaansche Christin! Elken dag trok ze zich in de eenzaamheid der velden terug, en daar, in de tegenwoordigheid der schepping, had zij, zooals zij zich uitdrukte, een onderhoud met God, en keerde er telkens verheugd en versterkt van terug.

EUGENIE.