De Hollandsche Lelie. Jaargang 20

De Ark. Een Vertelling. Uit het Russisch van Mark Krienietskjoe.

Na den achtsten dag toen de maan in haar laatste kwartier stond, had Noach den ganschen nacht niet geslapen, en wij, zijn talrijke huisgenooten, hoorden zijn geween en droef gesteun. Niemand van ons durfde vragen naar de reden van zijn plotseling verdriet, want hij had ons verboden het woord tot hem te richten. In den vroegen morgen had hij zijn opperkleed vaneen gescheurd, een rijk geschenk van zijn jongste schoondochter Noama; hij had asch, aarde en andere onreinheden op zijn grijze hoofd uitgestort, en was voorover op het binnenplein gaan liggen.

Niemand kon zelfs de reden van zijn droefheid vermoeden. Zes dagen geleden was een karavaan uit het Zuiden gekomen, begunstigd door heerlijk weer, en goede tijdingen hadden we vernomen en de zakken waren met goud en zilver gevuld. De reizigers verhaalden dat zij na een tocht van veertig dagen voor de eerste maal een zee hadden bereikt, waar menschen aan de kust woonden, rood als koper, en zoo groot, dat ze wel een hoofd langer waren dan gewone menschen. Opdat de zee die onstuimig tegen de oevers klotste hun rijkdommen niet zou aantasten, hadden zij reusachtige steenen verschansingen opgeworpen. Daar hadden de reizigers voor de eerste maal vaartuigen gezien, of huizen om op het water te wonen, die door menschenhanden waren vervaardigd. De aanblik van die schepen, die uit zwart goferhout waren gemaakt en onaantastbaar waren voor de golfslagen, was het zeldzaamst wat ze op hun verren tocht hadden aanschouwd. Het leek ons een zonderlinge droom toe, een visioen van een wonderen paradijsvogel met uitgespreide vleugels, ‘zeilen’, zooals de menschen op de schepen daar zeggen. De romp was ook van goferhout en de bewegingen naar rechts en links geschiedden met behulp van sneeuwwitte geite-wol die om een glinsterenden gouden ring was gewonden, zooals de vrouwen in den neus dragen.

Dit was een goede tijding, zooals reeds werd gezegd. Een slechter tijding was, dat ongeveer dertig slaven en tachtig kameelen de vermoeienissen van den verren tocht niet hadden kunnen verdragen, en onderweg waren bezweken. Dat was onvermijdelijk, den afstand in aanmerking genomen: het was wel voorgekomen, dat nog grooter aantal was verloren gegaan, en dan was de oude man toch nimmer zoo bedroefd geweest als op dezen dag. Het was of hij zijn gansche gezin, zijn vee en have en goed beweende.

Zoo lag hij twee dagen en twee nachten zonder voedsel te gebruiken en zonder het gelaat van den grond op te heffen. Op den derden dag naderde hem zijn vriend, de oude en wijze Hevel, met wien hij verbonden was door hechte vriendschapsbanden, reeds veertig jaren lang.

‘Noach,’ sprak hij, - ‘Noach, waarom

[p. 505]

weeklaagt gij? Ik ben tot je gekomen, je vriend Hevel, die je niet heeft gezien sinds de maan in haar eerste kwartier stond. Je smart is zonder reden; sta op, oude: ik weet dit omdat ik de sterren heb ondervraagd, nu twee nachten geleden. Nooit nog heb ik sterren gezien die zoo gunstig over een sterveling hadden beschikt; indien de sterren althans niet liegen, en dat doen ze nooit.’

Maar de oude man herkende niet de stem van Hevel en antwoordde:

- ‘Ga henen van mij, rampzalige: mijn vriend Hevel is twee dagen geleden gestorven, en zijn lichaam is nog niet begraven.’

Tevergeefs trachtte de wijze Hevel hem te overtuigen dat hij nog gezond en in leven was; de oude man hield hardnekkig vol en beweende droef zijn rampzalig lot.

Toen kwamen al zijn vrienden bijeen en brachten de beste doktoren der stad tot hem.

‘Noach,’ - riepen ze hem toe, ‘- Noach! Hier staan al je vrienden om je te troosten, en je plechtig te zweren, datje vriend Hevel nog in leven is en ook zijn ziel.’

Doch de oude man begon nog luider te schreien en te weeklagen, onophoudelijk uitroepend:

- ‘Wee mij! Ik heb geen vrienden meer; deze zijn allen gestorven in den nacht van den vier en twintigsten dag toen de maan in haar laatste kwartier stond, en hun lichamen zijn nog niet begraven,’

Toen naderden hem de geneesheeren op verzoek zijner vrienden; deze sloegen op tamboerijnen en pauken dichtbij zijn ooren en rookten sterke dampen in zijn neus om den waanzin uit zijn hoofd te verjagen. Maar de middelen der wetenschap bleken nutteloos en geraakten uitgeput; de vrienden stonden op, rukten zich van smart de kleeren van het lijf, bestrooiden zich met stof die ze vanonder zijn voeten vandaan haalden en verwijderden zich.

En de wijze Hevel vloekte de kunst om de toekomst uit de sterren te lezen, en durfde zelfs degenen vervloeken, die in de waarheid der sterre-wegen gelooven.

Toen zij heen waren gegaan, richtte de oude man zich weldra overeind. En allen die hem zagen, verwonderden zich over de vreemde uitdrukking van zijn gelaat, want zijn oogen zagen helder en star voor zich uit. Het was of hij al zijn smart had uitgeweend en nu meer op een demon geleek dan op een gewone sterveling.

‘Mijn kinderen en kleinkinderen!’ - sprak hij, zich tot ons keerend: ‘twee dagen heb ik doorgebracht in nuttelooze smart. Thans moeten we ons begeven naar den berg Havaon, waar overvloedig goferhout wordt gevonden, en daarvan zullen we maken wat wij noodig hebben.’

Toen stond hij op en leunde op onze schouders: en wij merkten allen op dat hij, indien slaven langs kwamen, zich omkeerde of streng met het hoofd knikte. En hierover verbaasden zich allen, want vroeger behandelde hij zijn huisgenooten altijd zacht en vriendelijk.

En zoo trok hij op den zeventienden dag, toen de maan in haar laatste kwartier stond, naar den berg met zijn gansche gezin. De grijsaard had zelf de plaats uitgekozen op een der hoogten van Havaon, vanwaar men een blik had op de gansche stad en zelfs op ons huis, staande te midden van omheiningen voor het vee en weiden. En daar gebood hij ons een vreemden, houten romp te maken, gelijkend op het reusachtig lichaam van een dier - met een ruggegraat en ribben. Wij waagden het niet hem te weerspreken, want zijn bevelen klonken zoo beslist en hij dreigde ieder te vervloeken die tegenwerpingen zou durven maken.

Zijn gansche gezin was aan het houthakken met al de huisgenooten en de slaven. En eindelijk werd het duidelijk dat we op de hoogten van Havaon een ark bouwden, gelijkend op de schepen die veertig dagreizen van ons waren verwijderd.

Toen begon zijn schoondochter Odo al die mannen uit te lachen en te bespotten, zeggend:

- ‘Ziet ge dan niet dat hij het verstand heeft verloren? Ge denkt toch niet evenals hij, dat ge van den eenen bergtop tot den andere zult kunnen drijven? Ik wil liever een dans uitvoeren op het graf mijner moeder en de asch van mijn vader bespotten, dan dagelijks voedsel voor u uit de stad halen! Voortaan moet ge zelf maar uw eten bereiden en de koeien melken!’

En zij ging henen, haar zoontje met zich meevoerend.

Toen vloekte Noach haar met vreeselijke vervloekingen, en wij - wij gingen voort met werken.

Met onverdroten ijver zaagden wij planken van goferhout, zwart als pek en hard als koper. Wij liepen om het reusachtige monster heen, dat driehonderd ellen in de lengte had, vijftig ellen in de breedte en dertig ellen in

[p. 506]

de hoogte. Intusschen hadden onze vrouwen en slavinnen droefgeestig neergezeten om de roode zeilen te weven in evenredige afmetingen. Dagen en nachten hadden ze geweven, tranen stortend, en ons gansche huis weerklonk van gekerm en gesteun, alsof het door een zwaren brand was geteisterd geworden.

Doch de tijd verstreek. De grijsaard die hardnekkig volhield om zijn, naar het scheen, waanzinnig doel te bereiken, beval dat het monster van binnen en van buiten met pèk zou worden besmeerd, en drie dagen lang werd het gewasschen met onze tranen.

Onze vuren begonnen nieuwsgierigen te trekken die met heele drommen uit de stad kwamen opzetten. En dezen begonnen ons te bespotten, te bespuwen en met steenen te werpen. Doch de oude man scheen hiervan niets te bemerken. Geen weifeling was in zijn blik te lezen; hij scheen zich in eigen gedachten te verdiepen.

Toen wij den reusachtigen mast begonnen te plaatsen, begon hij zulke voorwerpen bijeen te brengen die noodig zijn voor een lange zeereis. Kleeren, gereedschappen, bogen, wapens en allerlei levensmiddelen nam hij mede. Zelfs duiven en zangvogels moesten dienen om zijn zonderling doel te bereiken.

Het scheen dat hij de gansche wereld wilde vertegenwoordigen en zich in de hemelstreken wilde werpen, daar de aarde hem ondragelijk was geworden.

Toen het monster gereed was en zich boven de stad verhief gelijk een wonderbaarlijke vogel, toen maakte een vaag, onbestemd voorgevoel zich van ons meester van de wijsheid van den grijsaard; - deze beval een boog te brengen, en gaf den wensch te kennen, dat hij de kracht en juistheid der pijlen wenschte te meten.

Met somber-saamgetrokken wenkbrauwen spande hij den boog en schoot op den groep onwilligen die naar ons stonden te kijken; de pijl drong recht in den hals van zijn meest geliefden dienaar, den ouden Erod: de ongelukkige stortte neer en stierf onder vreeselijke pijnen.

‘- Een uitstekende boog,’ merkte de grijsaard goedkeurend op, zonder dat een spier van zijn gelaat vertrok. - ‘Laat ik nu met den andere schieten!’

Toen de menigte deze woorden vernam, verspreidde ze zich kermend en steunend naar alle zijden. Gehoor gevend aan een onverklaarbare ingeving, grepen wij allen naar onze bogen en schoten op de vluchtenden uit de verte.

‘Nu kennen zij de kracht van onze pijlen en de juistheid van onzen blik!’ merkte de grijsaard goedkeurend op en beval ons de fakkels aan te steken en met hem naar huis te gaan.

Toen wij van den berg daalden, stegen vreemde, donkere dampen wolkend omhoog aan den gezichteinder.

‘Steekt de fakkels aan!’ - beval hij, toen we onzen geboortegrond naderden. - ‘Bedenkt wat u het dierbaarst is, want al het overige moet in de vlammen omkomen!’

En toen elk van ons bij zichzelf had nagegaan wat hem het dierbaarst was, was hij het die het eerst de fakkel wierp in zijn slaapvertrek. Wij volgden zijn voorbeeld; aan eiken spijker waren we gehecht, elke plank was ons dierbaar. Als antwoord weerklonk een woeste, hartverscheurende kreet van zijn schoondochter Odo.

‘Waanzinnigen!’ schreeuwde ze, - ‘die de hand oplicht tegen uw eigen vleesch en bloed! God moge u vloeken, moordenaars!’

Het kraken van het rookende dak harer woning verstomde haar kreten en het klaaglijk geween van haar kind.

We vernamen het loeien en blaten der onrustig geworden koeien en geiten in de stallen, en hij beval deze te bevrijden. We deden evenzoo met de paarden. In het schijnsel van den bloedig roodgekleurden hemel liepen de dieren angstig brullend om den vuurgloed heen, of snelden den berg op.

‘Gaat mede!’ - sprak Noach.

En vermoeid, met een verwensching op de lippen, volgden wij hem naar de ark, en nog hier drong het steunen en kermen der vrouwen en kinderen tot ons door.

Intusschen daalde de nachtelijke duisternis en bliksem-schichten flitsten. In de verte vernamen we het gehuil van wolven en jakhalzen die door het vrij-gelaten vee uit hun schuilplaatsen waren gelokt.

Toen beval de oude man onze pijlen en bogen gereed te houden en op onze hoede te zijn. Het weeklagen der vrouwen was zelfs boven in de ark te vernemen, die door een houten dak voor wind en regen was beveiligd. In luid geschrei uitte ieder zijn wanhoop.

‘Wat moeten wij beginnen?’ riepen de mannen. ‘Kunnen we niet allen zien dat hij waanzinnig is? Laten wij van ons vee nog redden wat te redden is, want wij hebben

[p. 507]

al onze overige rijkdommen verloren, zelfs onze slaven; onze gansche gezinnen zijn in het verderf gestort.

Nu verscheen op de helling van den berg de schaduw van een man.

Dit was de wijze Hevel.

Hij bekommerde zich niet om de schoonheid van zijn kostbaar gewaad, dat wapperde in den storm die opstak; en het stof verblindde zijn oogen.

‘Noach!’ riep hij, - ‘Noach!’

De oude man antwoordde niet en beval hem een pijl aan te geven.

‘Ach!’ - kreet Hevel opnieuw; - ‘ik geloof dat ge wijs en heilig zijt! Bedenk echter dat wij samen bevriend zijn geweest gedurende veertig jaren. Waarom wilt ge het ongeluk van uw vriend en zijn gezin? O, indien ik alles geweten had, dan zou ik duizendmaal, duizendmaal uw voorbeeld hebben gevolgd!’

Toen zagen we dat zijn slaven met de wagens hem waren gevolgd op den berg. De vrouwen hieven smeekend de handen omhoog.

De oude man gaf geen antwoord, doch spande den boog en mikte op het hart van zijn vriend.

De wijze Hevel stortte neer.

‘Ziet ge dat de avond daalt!’ zei Noach tot ons. ‘Dit is de laatste nacht van de wereld. Zij zouden zich van onze ark willen meester maken. Doch wij mogen hen niet opnemen, omdat de ruimte ons ontbreekt. Op hen zouden weer anderen volgen.’

Nauwelijks had hij deze woorden gesproken, toen een zwerm vluchtelingen met woeste kreten van alle zijden kwam aanstormen in de richting van de ark. Niemand van ons dacht er een oogenblik aan om een verdedigings-plan op te maken, doch allen grepen we op hetzelfde oogenblik naar onze pijl en boog. Als op commando velden we de ongelukkigen in rijen neder. Onze harten waren gevoelloos als steen en onze handen sterk als metaal.

Intusschen kwamen al maar nieuwe zwermen aanzetten. Bij het flikkerende fakkellicht geleken de door angst vertrokken gezichten op monsterachtige bosch-dieren.

Machteloos waren ze echter tegenover de pijlen en bogen, en de grijsaard beval dat voor alle ramen iemand zou plaats nemen met harpoen of bijl.

Toen drong een lang-gerekte, klaaglijke kreet tot ons door, als het gehuil van een jakhals te midden van de doodelijke stilte op een kerkhof.

- W - a - t - e - r!

Onwillekeurig richtten wij onze blikken naar de stad. Het schouwspel dat zich aan ons oog vertoonde was zoo vreeselijk, dat harpoenen en bijlen ons uit de handen vielen.

De stad was niet te zien, want het was een donkere nacht; op de plaats waar de stad had gestaan waren nu slechts tallooze, hoog-oplaaiende vlammen zichtbaar. En de stad verdween in een reusachtig houtvuur dat langzaam verteerde. En op de plaats waar de vlammen waren omhoog gestegen, strekte zich een zwarte, ondoordringbare massa uit....

.... De menschen dachten niet meer aan redding: hun eenig verlangen was zoo spoedig mogelijk den onvermijdelijken dood te vinden.

En te midden van gejammer en wanhoopsgeschrei klonk de dreigende kreet:

- Water!

Inderdaad kwam het water nader. Doch het geleek niet op gewoon water: het was zwart en lauw als geronnen bloed; vaag werd het verlicht door onze fakkels. Boven onze hoofden kronkelde een zware damp, die ons bijkans den adem benam. En om ons heen dreven balken en splinters.

De grijsaard beval de onderste ramen en deuren te sluiten, en nauwelijks was dit bevel ten uitvoer gebracht, toen het monster begon te trillen en van den berg afgleed.

En we zweefden als door de lucht, over doodsche vlakten, van den eenen bergtop naar den anderen: wij, de waanzinnigen, die nu de wereld hadden veroverd.

Uit hel Russisch over gezet door

ANNIE DE GRAAFF.