De Hollandsche Lelie. Jaargang 20

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus met verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

Mevr: van M-G. te V. - Mijn schrijven, en den ingesloten brief terug, zult U zeker ontvangen hebben? Veel dank voor den verderen inhoud van Uw brief, en voor den goeden raad betreffende het middel tegen de rhumatiek. Ik ken het, en het helpt mij ook wel tijdelijk, maar de vocht en de regen zijn mijn grootste vijanden nu eenmaal, schijnt het. Het is hier op dit oogenblik zoo heerlijk zonnig, dat ik telkens met 'n rilling terugdenk aan ons kil en guur klimaat. - - Terwijl ik zit te schrijven gluurt de zon zoo vriendelijk door mijn halfgeopende zonneblinden, en uit de verte zie ik de groene bergen, waar Caux in de hoogte ligt. Ons uitzicht is hier niet zóó mooi als in Interlaken, maar daarvoor behoef ik slechts weinige schreden het huis uit te gaan, om te zijn aan het Lac-Léman, aan de groote promenade tusschen Clarens en Montreux. Het is daar zoo onbeschrijflijk-mooi en vredig, zoo stemmend, en zoo lieflijk. -

Lieve mevrouw, als ik U was, ging ik zeker een droog en warm klimaat zoeken, nu U geen verplichtingen terughouden in Holland. - U beiden kunt het toch hier ook zoo goed hebben, en tegenwoordig bestaan er eigenlijk geen afstanden meer, wat betreft het achterblijven van familieleden of vrienden. - Welk een lange en droevige tijd hebt U achter den rug, en hoe goed dat alles zich ten slotte toch nog ten beste heeft gekeerd.! Ik dank U wel voor Uw lief schrijven over dat alles. Ja, het is ellendig als de geest nog flink is, en het lichaam niet meer zooveel kan. Maar m.i. is dit een gevolg van ons vrouw-zijn. Een normaal-aangelegde vrouw, geen man-wijf en dus 'n misbaksel van de natuur, maar 'n wezenlijk als vrouw geschapen wezen, zal altijd in haar lichaam en haar zenuwen een grooter vijand hebben te bekampen bij veel en ingespannen hoofdwerk, dan de man onder dezelfde omstandigheden. -

Ida. - Héél gaarne wil ik Uw vraag beantwoorden, als gij mij Uw naam opgeeft. Die blijft geheel en al onder ons (U en mij), maar ik kan nu eenmaal niet afwijken van mijn regel nóóit te antwoorden op vragen, die mij anonym gedaan worden. - Hoe zoudt gij het vinden als ik Uw vraag, waarin getrouwde en geëngageerde menschen zeker belang zullen stellen, eens bracht onder de aandacht van al de lezers? - Nog onlangs heb ik ditzelfde onderwerp behandeld gevonden op die wijze in een duitsch tijdschrift; elke week kwamen er de meest verschillende ervaringen en beschouwingen in van lezers en lezeressen, waarvan sommige zeer zeker de aandacht verdienden. - Natuurlijk, gelijk van zelf spreekt, wordt Uw naam noch in het blad, noch particulier, bekend gemaakt.

Never-mind. - Ik zal U eens gauw een ‘Ansicht’ van hier-uit zenden. - Ja, natuurlijk kom ik vooreerst niet terug. Ik voel me hier zoo heerlijk-gezond nu. ‘Men’ komt nu spoedig. De dramatische schets moet ik nog lezen, en het hoofdartikel ook. Hartelijke groeten.

Clara. - Hiermee heet ik U welkom in Uw nieuwe woning, waarin gij nu wel zult zijn gearriveerd. - Ik veronderstel dat de plaats die gij verliet mooier en lieflijker is gelegen, dan Uw tegenwoordige stad, maar ken geen van beiden uit eigen aanschouwen. - Mijn vriendin vernam met belangstelling de nieuwtjes die gij haar hebt doen mededeelen door mij; zij is zoo afgestorven van die stad, dat het alles heelemaal nieuw was voor haar. De predikant-in-questie bezocht ons onlangs te Amsterdam, maar ik was er toen niet. Voor mijn vriendin was zijn bezoek een wáár feest; zij heeft mij zooveel en zoo enthousiast verteld van hem, dat het is alsof ik-zelf met hem was bekend geraakt. - Met het succes Uwer dochter hartelijk gefeliciteerd. - Welke toekomst plannen heeft zij verder?

E.L.S. te Z. - Ik kan niet nalaten den aanhef van Uw brief over te nemen, omdat gij daarin op zóó welkome wijze schildert juist datgene, wat de Lelie bedoelt en wenscht te zijn voor haar lezers:

‘Van de verschillende tijdschriften waarop ik geabonneerd ben, lees ik de Holl: lelie altijd met genoegen. Ja laat ik maar zeggen het liefst. Het is een blad geheel verschillend van de anderen. Het is niet met lange romans, verhalen gevuld, het laat allerlei vragen en discussiën op ieder gebied toe. Kortom, het grijpt midden in het leven van wat er dagelijks voorvalt. Het is in menig opzicht een vraagbaak en steun voor velen, en waarin U aan ieder vergunt die opmerkingsgave en gevoel bezit zich te uiten, over wat er om je heen gebeurt.’

- Het doet mij héél véél genoegen, dat gij dit alles zoozeer vindt in dit blad, en in hel bijzonder in de correspondentie en daarom ben ik ook blij, dat gij den lust en den tijd hebt gevonden, mij Uw eigen ervaringen op het punt onbeleefdheid (naar aanleiding mijner artikelen ‘Over reizen en nog wat’) mee te deelen, want o zeker, men behoeft niet op reis te gaan om de menschen te leeren kennen. In Uw omstandigheden, aan 't hoofd van een groote zaak, valt er zeer zeker op dat punt eveneens heel veel menschenkennis op te doen. En laat ik U nu eens dadelijk zeggen, wat ik zoo dikwijls heb geconstateerd, namelijk, dat over het algemeen de rijkgeworden burgerstand, de zoogenaamde self-made menschen, véél onhebbelijker nog zijn dan de eigenlijke hooggeplaatsten van geboorte. - Zeker, er zijn uitzonderingen genoeg op dit punt, en ik ken b.v. in den Haag vele freules, die er den neus voor optrokken, dat ik in een winkel nog méér zei, dan alleen wat ik noodig had, en er een vriendelijk praatje aan toevoegde. Maar toch zijn het de quasi-‘freules’, en al wat poenig is en méér lijken wil dan het is, die uitmunten in zulke opzichten van ‘trots’. Het is een overbekend feit, dat de fransche adel die aan de guillotine ontsnapte en in Londen en andere landen plotseling gedoemd werd tot het bekleeden van de nederigste en eenvoudigste betrekkingen,

[p. 223]

om in hun dagelijksch onderhoud te voorzien, in dit opzicht zich veel beter en gemakkelijker voegde, dan hunne kameniers en kamerdienaars. Die hadden 'n hoogen toon en commandeerden en lieten zich gelden, waar hunne meesteressen en meesters zich met waardigheid schikten in hun lot van armoede en ontbering. Iemand, die wezenlijk van geboorte iets is, weet wel dat hij of zij dezelfde blijft onder alle omstandigheden, en dat de meest mogelijke beleefdheid en voorkomenheid tegen wien ook hem niet minder maakt, maar slechts tot eer strekt. Daarentegen denkt een poen, iemand, die blij is dat hij omgaat met Jhr. deze en freule die, dat hij zichzelf vernedert, door zoo iets als welopgevoedheid tegen minder-hooggeplaatsten. - De oorspronkelijke poenigheid kijkt altijd te voorschijn op die manier uit de mooiste kleeren en de prachtigste rijtuigen.

Zoo terecht schrijft gij: ‘Veelal hebben de ouders-zelf de meeste schuld aan de onbeleefdheid hunner kinderen; ik heb gelukkig in dat opzicht een uitmuntende moeder gehad.’ - Juist. Ook hier, zooals in zooveel gevallen, komt véél, zoo niet alles, aan op de opvoeding thuis. Wat de ouders in zulke dingen leeren aan de kinderen, dat blijft hun het geheele latere leven bij. De mijne kan ik niet genoeg dankbaar zijn voor hun voorbeeld in deze dingen; het was hun beiden aangeboren beleefd te zijn. Toen ik een heel klein meisje was - lang geleden vertelde ik dat geval in de Lelie - had ik een scene met een van de meiden, waarop mijn vader binnenkwam. Ik was gauw genoeg klaar hem excuus te vragen, maar o wee toen hij verlangde dat ik het óók aan de meid-in-questie zou doen. Daarvan wilde ik niets weten. Goed, zei mijn vader, dan behoef je mij geen nachtzoen te geven van avond. Ik wil niets van je weten vóór je aan háár-ook excuus hebt gevraagd. Aan 't kleine zesjarige trots-kopje, dat ik toen was, kostte het héél wat, die paar woorden over de lippen te krijgen Maar ik hield zoo innig veel van dien vader, dat ik toegaf om zijnentwil, om den nachtkus deelachtig te worden. Hoe dikwijls heb ik later aan die verstandige les teruggedacht; zij is van invloed geweest op mijn geheele later leven, heeft mij voor 't eerst de oogen geopend voor de plicht die op ons rust, óók jegens onze ondergeschikten welopgevoed en beleefd te zijn.

- Zeker, ook in de trams en de treinen bemerkt, men véél van zulke onhebbelijkheden, en het door U meegedeelde geval van dat oude vrouwtje, waarvoor niemand ging opstaan, is inderdaad een dat menigmaal vóórkomt. Dat gij-zelve vreesdet opschudding te maken, omdat gij zoo achter-af zat, zal wel zijn voortgekomen uit datzelfde gevoel van valsche schaamte, dat ik ook had in het door mij meegedeelde geval van den ‘meneer met de jas’. Maar ik deelde het juist mee van mijzelf, omdat ik 't verkéérd vind daaraan toe te geven. Het is 'n dwaze stijfheid, waarvan men later berouw heeft, en die ons-Hollanders veel te veel eigen is. Duitschers, Franschen, Italianen zijn in dat opzicht zoo veel losser en gewoner dan wij. Wij denken altijd eerst: Zou die of die me ook opdringerig of gek vinden of uitlachen. Maar een beleefd mensch tot de bovengenoemde naties behoorend, doet dadelijk wat zijn hart hem ingeeft, zonder zooveel omslag. Iets wat ik óók van mijn vader heb geleerd, is altijd bij plaatsgebrek onmiddelijk op te staan voor diaconessen en nonnen, (niet voor zoogenaamd vrije-verpleegsters, want dat zijn gewone geldverdienende meisjes als ieder ander). Voor die beide soorten echter van wezenlijke liefde-zusters, die niet om er een inkomentje mee te verdienen, maar uit zuivere menschenliefde en geloof zich wijden aan het verplegen van zieken en armen, had mijn vader een achting, die hij op deze wijze uitte, zonder naar den leeftijd te vragen, al waren zij ook twintig jaren jonger dan hij. En ik heb vooral menig nonnetje, die in hare bescheiden verlegen wijze zoo weinig begrip had van wereldsche gewoonten, met een soort dankbare verbazing zien gebruik maken van de plaats die hij haar aanbood, waar het geen der andere aanwezigen inviel zoo iets te doen. - Ik ben ook zoo bijzonder blij, dat ik U heb kunnen steunen door mijn opinie over het aan de deur geven. Ik blijf er bij, dat wijzelf zóó veel uitgeven voor volstrekt, niet nuttige dingen, maar voor genoegens, toilet, eten en drinken, wat ook, dat het onredelijk is van den arme altijd te verlangen, wijsheid in 't besteden van elke cent dien hij ontvangt. Juist de arme, die geen thuis, geen vreugden, geen gezelligheid heeft, komt immers veel meer dan wij in de verzoeking zich met het gekregene een prettigen dag te bezorgen, en ervan een feestje te maken van boter en kaas en andere heerlijkheden, die hij nooit krijgt. Natuurlijk, aan een dronkaard geef ik niets, als ik wéét dat hij dit is, maar iedereen die wel eens in een herberg is gezien, kan men daarom nog niet een ‘dronkaard’ noemen.

Nu moet ik U ten slotte nog vriendelijk verzoeken mij de aanteekeningen, waarover gij schrijft, ten spoedigste te willen zenden, ter inzage en opname. Want, waar gij, blijkens den aanhef van Uw schrijven, zoo goed begrepen hebt de bedoeling van de Lelie, daar kunt gij U wel voorstellen, dat ik juist zulke persoonlijke ervaringen en gedachtenwisselingen zoo goed vind. Hoe meer wij onderling, lezeressen, lezers, en ik, met elkaar vertrouwd worden en elkaar onze eigen gedachten en levenservaringen meedeelen, hoe meer de bedoeling van de Lelie, elkaar helpen, den weg wijzen, steunen, en zoo mogelijk beter maken, wordt bereikt.

- Ik twijfel er niet aan, dat ik ze graag zal opnemen. Juist daarom deed Uw brief mij ook zoovéél genoegen, en is er geen sprake van ‘de eer waardig keuren van een antwoord’; integendeel, ik antwoord U met gróót en onverdeeld genoegen. Van mijn correspondenties leer ik even goed als mijn lezers er wel eens wat uit leeren, naar ik hoop.

Salome. - Op Uw vraag naar Uw ‘.roman’ heb ik U nog niet geantwoord. - Ik geloof niet dat de uitgever dien gij noemt van een eerstbeginner een roman zou uitgeven, en zeker niet dat hij hem goed zou betalen - tenzij hij er iets héél buitengewoons in vond, waardoor hij hopen kan groote verdienste te maken. - Ik zou het liever probeeren bij een ander, die voor eerstbeginnende toegankelijker is. Maar ook dan gaat het niet gemakkelijk, en vooral niet wat het ‘goed betaald worden’ betreft. Men moet daartoe eerst naam hebben. Nu ik de betrekking van Uw a.s. man weet, begrijp ik héél goed dat hij Uw schrijven wel prettig vindt, óók dat gij hem wel zult kunnen helpen. Zulke gevallen zijn uitzonderings-gevallen. Misschien zou Uw roman in die courant als feuilleton kunnen worden opgenomen; dat moedigt dan een uitgever aan hem later te koopen, als hij reeds is aangenomen geweest door een courant. -

Het spijt mij, dat ik Uw vraag in dezen brief over het hoofd zag, en hem daardoor eerst nu beantwoordde. -

Ende desespereert niet. - Ja, dat gaat nu eenmaal niet anders, dat ik U langs dezen weg antwoord. Want als ik 't iedereen particulier deed, dan zou ik in de eerste plaats een dag noodig hebben tweemaal zoo lang als hij is, en bovendien, waartoe diende dan de correspondentie? Zij is toch juist voor onderlinge gedachtenwisseling. - Ik geloof dat de meeste vrouwen, evenals gij, graag ‘een zwaan’ willen zijn. Maar zoo lang zij zelf nu maar inzien, dat ze 't nog niet zijn, zoolang kan het wenschen geen kwaad. Het gevaar begint pas als de zelfkennis in de war raakt, en men zichzelve houdt voor 'n echte ‘zwaan’ kant en klaar. Zóó zijn er zooveel vrouwen heden ten dage. - Ik wacht nog steeds op den ‘langen’ brief waarin gij mij iets hebt te vragen. Voor lange brieven en raadgevingen heb ik altijd tijd. Gij behoeft U nooit te laten weerhouden door de vrees dat het mij te veel is. -

No. 10. - Ja zeker; ik heb U opgegeven voor dat honorarium. Voor een eerstbeginnende als gij is dat zeker genoeg, vergeleken bij hetgeen menschen van naam krijgen, ook in andere tijdschriften. Als gij denkt dat het zoo gemakkelijk gaat Uw werk elders geplaatst te krijgen voor méér honorarium, probeer het dan gerust; dat neem ik U niets kwalijk. Gij moet echter niet vergeten, dat de maatstaf niet is, of gij er iets anders voor liet liggen, maar alleen hoeveel Uw werk wáárd is, wat inhoud, stijl, beteekenis voor ons blad, enz. aangaat. -

Ik vind het idee dat lijfje te beschrijven heel verstandig en ook geef ik U gelijk, dat gij het auteurs-recht wilt behouden opdat een ander U die beschrijving niet ontsteelt

[p. 224]

voor een handwerk-boekje. - Ik begrijp niet goed uit Uw schrijven, of gij het wenscht te doen in de Lelie. Zoo ja, dan kunt gij het behouden, als gij het er boven schrijft in de copie, opdat het niet wordt vergeten Gij kunt er dan den uitgever nog eens afzonderlijk op attent maken. -

Nevermind. - Zooeven krijg ik Uw langen brief, en hoeveel medelijden, ziels-medelijden, ik ook heb met U, lachen moest ik toch nog erbij, om Uw rake beschrijving van dat ‘Bakker-Korffje’. - Ik kon 't me zoo voorstellen. Zulke scenes heb ik ook wel beleefd, - zulke brave, goede, ‘degelijke’ menschen, die je absoluut niet begrijpen en alles voor zonde en onfatsoenlijk aanzien, waarin niets steekt, ik ook ken ze, en heb wel dikwijls geleden onder hen. En toen was ik half zoo oud als gij nu, dus viel nog méér in de termen voor zulk over mij de baas spelen dan gij. - - O, ik ben wel zoo in opstand geweest, zoo woedend inwendig! Nu bekijk ik dat alles anders; nu zie ik meer hun deugden, hun het zoo goed meenen in den grond. Maar natuurlijk, ik ben mijn eigen baas, dat maakt een gróót verschil met U. Och, ik beklaag U zoo. Ik begrijp die ellende waarin gij nu zijt zoo goed, en ik vind het zoo vreeselijk voor U. Ik zou niet kunnen werken. In zoo'n spanning ben ik ook wel eens geweest om zoo iets, maar dan was ik machteloos. Dat werk een remedie is tegen verdriet, kan ik nooit beamen. Als ik geen ellende heb, kan ik me best dwingen tot werk, maar juist mèt zoo iets aan 't hoofd word ik er radeloos tegen als iets ‘af’ moet, en benijd woest alle ledigloopers en rijkaards

Ja, ik bedoelde die ‘andere’, en wat gij mij schrijft van haar, heb ik alles precies zoo begrepen en geraden, en juist dáárom vind ik haar een naar, akelig mensch; een schande vind ik zoo iets. -

Als ik U dar, zeg, dat mijn vriendin altijd overal wil wonen om mijnentwille, dat zij nóóit vraagt naar ‘kennissen’ of ditten en datten; alleen maar naar 't geen voor ons samen-zijn 't gelukkigst is! En dan zulk een verhouding als die waarin zij tot U staat!! Die brengt toch plichten mee, zou ik denken. Ik vind het gewoon onuitstaanbaar-egoist. - Schrijft U me nu maar net zoo veel als U wilt, en zoo lang als U wilt, ik stel er zoo'n waarachtig belang in.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

Nagekomen Correspondentie.

Excelsior. - Neen, maar nu ben ik koppig. Zoo iets zou ik nóóit doen. Ik had immers geen nieuw adres opgegeven; gij moest dus denken dat ik thuis was gekomen.

Salomé. - Daar juist vind ik, bij een bezending uit Holland, Uw ‘Welkom’. Hartelijk dank! Natuurlijk zijn ze verdord; maar de bedoeling waardeer ik zoo zeer. Het spijt mij nu, dat ik het pakje niet eerder kreeg. Wat moet gij nu van mij gedacht hebben!?

No. 10. - Uw briefkaart zoo juist ontvangen.

Clara. - Uw briefkaart daar juist ontvangen. Maar nog geen postwissel.

Mevr: van M. geb. G. te V. - Uw copie zoo juist ontvangen.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

(Dit gedeelte is ongecorrigeerd geplaatst.)