De Hollandsche Lelie. Jaargang 20

Annaq Mâs. ‘Gouden Kind’ door E. Overduijn-Heyligers. (Schrijfster van Warm Bloed etc.)

Ze was een heel klein teer kindje van omstreeks zes jaar met groote zwartfluweelen droomoogen en een mooi gaaf rond gezichtje, van zacht zuidelijken tint.

Haar slanke lijfje was van een ontroerende lenigheid, welks wendingen soms geleken de kronkelingen van een slang; als ze zich bewoog met coqette beweginkjes, in pure kindgebaartjes, heffend de kleine smalle handjes, waarvan de roodgemaakte nageltjes bloeddroppelen geleken.

Om de teere leedjes droeg ze een sarong, bij het middel vastgehouden door een gordel, waaronder wegscholen de uiteinden van een, uit kleurige katoenen lapjes gemaakt, slabbetje, dat bedekte 't borstje en het buikje en kruiselings over den rug was saamgebonden, die vrijlatend als de bruine armpjes.

Het hoofdhaar, om het kruintje weggeschoren, gewrongen in een kleine kondé, werd door de moeder omkranst met aangeregen tandjong bloesems, die ook wel tot armbanden gemaakt, de teere polsjes sierden.

Verschillende malen hadden haar ouders haar meegenomen naar de nabije passar om haar te koop te bieden, zooals met haar broertjes en zusjes was geschied, die thans ver van het ouderlijk huis een vreemden meester dienden.

Maar voor het kleine teere meisje kwam geen kooper opdagen. Men vreesde al te zeer haar physieke zwakte om ooit dienst van haar te kunnen hebben. Zoo keerden ze telkens teleurgesteld en ontevreden weer en werden de mooie kleertjes en de welriekende bloemenslingers haar ontnomen om verwisseld te worden tegen de bataksche kleederdracht: een havelooze lap.

- Ik geef je nog liever voor niets als niemand geld voor je biedt, zei eens haar moeder ontevreden en duwde het teere kindje van zich af tot het struikelde en ineengekrompen bleef liggen op den grond.

- Kom blijf daar niet zoo onnoozel liggen en ga liever de djagoongs pellen; het zijn de laatste, morgen hebben we geen eten meer.

En moedeloos staarde de in lompen gehulde vrouw naar buiten, waar op de rijst-

[p. 9]

velden van den verwoesten en mislukten oogst de hongerdood haar tegengrijnsde.

Schreiend gehoorzaamde het kind, begon met de kleine vingertjes de harde korrels uit de hulzen te pellen.

Waarom was dit, haar jongste, ook zulk een teer en slecht ontwikkeld wicht, dat niemand er haar eenig geld voor bood!

Een uitkomst waren haar de enkele dollars geweest die ze voor de anderen ontvangen had, toen was ze van de zorg voor hun voeding ontheven geweest en kreeg ze geld om in eigen behoefte te voorzien.

Vaal en dor strekten zich de rijstvelden, waarheen ze haar oogen ook wendde......

Neen, ze moest haar kind een thuis bezorgen, zóó kon het niet langer.

En den volgenden dag ondernam zij den tocht met het kleine kind te voet naar de petroleumbronnen. Een medelijdende Chinees nam hen beiden mee op zijn boot, omdat hij zag dat het kind van vermoeienis zou ineenzakken.

Zoo waren ze aangekomen op een woeligen ochtend aan de boom. Schril gefluit in langgerekte tonen sidderde over de baai, die kalm zich strekte, in witgekuifde golfjes uitvloeiend naar de kust.

Helle zonnestralen schoten omlaag, doopten in de kabbelingen met zilver flakkergespel.

Gejoel van toestroomende menigte klonk op, stuwde voort in golvend gedein naar de boom, waar het Chineesche vrachtschip was aangekomen.

Langs den waterkant manden met kirrende duiven, kwakerende eenden en tezaamgepakte kippen, te midden van goudglanzige vruchten, okerbrons in alomstralenden zonneschijn.

Een oogenblik was de boom tooneel van door elkaar krioelend menschengewroet, in haastigen tast zoekend naar de hier en daar neergeworpen levensmiddelen.

Een enkele zonnehelm stak wit op tusschen de donkere hoofden, deed kil ernstig in den warmen woeldrom van verschillende kleurlingen.

Rustig lag het stoomschip nu gemeerd langs de kust.

Wankelend was de Batok vrouw het bruggetje afgewaggeld, voor zich uit haar kind.

Daar aan de wal, te midden van de menigte die haar duizelen deed, wilde zij zich neerzetten en wachten of het lot haar gunstig zou zijn.

Gehurkt bij de aanlegplaats zag ze beurtelings verschillende menschen langs haar heen gaan, soms even stilstaande om naar haar en het kind te zien en daarna weer onverschillig doorloopend.

Zou ook nu haar tocht weer vruchteloos zijn! Daar zou dan niets anders overblijven dan met het kind van honger en gebrek om te komen...

Reeds begon gewoel langs de baai te verminderen, zag ze manden en kisten wegvoeren naar de kampong en de menigte uitvloeien over de verschillende wegen.

Een indische vrouw, donker getint, met sterk indo-type, 'n mooie kantomzette kabaja om haar welgevormde leden, kwam den weg op naar de boom.

- Daar is mevrouw Wiel, de vrouw van den opzichter, zegden tot elkander de matrozen van het schip en bleven aan de verschansing staan om naar haar te kijken.

In haar ravenzwarte kondé staken twee brillanten haarspelden en groote kostbare steenen in haar ooren vingen duizendvoudig teruggekaatste zonnestralen. Boven haar hoofd huifde een witte parasol met kanten omzet. Zoo met langzaam beweeg, coquet heupwiegend, kwam ze aan, bezag met critischen blik de voor haar bestemde goederen.

- Zie je, daar is een rijke njonja; misschien wil die je wel koopen, fluisterde de moeder, haar oogen gestaag gericht op de naderende gestalte.

Zou 't nu komen?

Zou ze nu verlost worden uit de klaaglijke ellende van haar kind te zien verhongeren onder haar oogen?

De opzichters vrouw zag haar aan, daarna het kind... Verlaten was de boom en de misère-figuur van de moeder naast het veel netter gekleede kind trok de aandacht.

- Waarom zit je hier zoo? vraagde mevrouw Wiel, nader komend.

- Om m'n kind te verkoopen m'am; ik heb geen eten voor haar, zei de moeder verstard haar aanziende.

- Maar niemand zal je er een cent voor geven, ze is te mager.

De vrouw stond op en deed een schrede voorwaarts.

- Ik weet het m'am, en dan zich overbuigend en met gebroken stem: - wilt u het kind present hebben? Geef me maar een paar koepangs om naar huis terug te keeren, dan kan ze met u meegaan naar uw huis.

En dan met hoopvollen lichtglans in haar

[p. 10]

uitgedoofde oogen, wenkte ze het kind nader te komen.

- Wil jij wel met me mee naar huis en mijn annak mâs worden? Hoe heet je?

Het kind zag vrijmoedig op naar de stevige volle gestalte van de opzichtersvrouw en knikkend flauw bewegend het hoofd stemde het toe.

- Ik heet Kembang (bloem), zei het ernstig.

Mevrouw Wiel begon te lachen.

- Als ik je meeneem zal ik je een anderen naam geven, je zult dan in het vervolg Poenggoet (opgeraapt) heeten. Het kind knikte weer, vroolijk opkijkend met de groote fluweelen vraagoogen.

- Nou ga dan maar mee en loop vooruit met de baboe, die daar aankomt.

Zij zocht in haar porte-monnaie en haalde er eenige geldstukken uit.

- Hier voor je terugreis en nog een paar koepangs voor je zelf. Dankend nam de bataksche vrouw het geld aan en liep toen weg naar de boot.

Poenggoet knikte haar moeder even ernstig toe en volgde met de baboe eenige passen achter de opzichtersvrouw. Niets verried op het peinsende gezichtje wat beroerde het kinderzieltje. Als gold het een afscheid voor enkele uren stapte ze vastberaden voort en de vrouw zag door het traliewerk van de verschansing al verder weggaan haar kind...... en geen traan welde in de heet geschroeide oogen.

Zoo was het goed, zoo was haar Kembang in veilige haven, beter dan zij zelve ooit in staat zou zijn haar te verschaffen.....

II.

Kembang werd Poenggoet genoemd en over het ontbloote ruggetje en de teere armen moest ze nu een rose baadje dragen, dat reikte tot den onderrand van haar sarong. En soms weerklonk klaaglijk geschrei over de uitgestrekte vlakte als ze een afstraffing onderging omdat ze stil van kleeren verwisseld had, of aan de menschen vertelde dat ze eigenlijk Kembang heette. De opzichtersvrouw was een strenge meesteres.

's Avonds als de schemer inviel en muskieten naar binnen kwamen in drensig gegons, dook de kleine Poenggoet onder het tafelkleed om met een klein waaiertje, dat ze gestaag heen en weer bewoog boven de ontbloote voeten van haar meesteres, te beletten dat muskieten haar naderden. Uren kon ze zoo neerzitten, ineengedoken, als een klein hondje soms uitkijkend onder het tafelkleed, de donkere oogen opgeslagen naar hen, die haar omringden, als wilde ze lezen van hun trekken wat ze door hun taal niet vermocht te verstaan. Heel klein en teer, bemerkte schier niemand het donkere wezentje dat onhoorbaar haar waaier bewoog, slechts bekenden wisten Poenggoet's plaatsje; maar bekommerden zich niet om haar, zagen niet meer de groote vraagoogen, naar hen opgericht.

Een enkele maal was Poenggoet zeer stout, weigerde ze elken haar opgelegden dienst en wierp zij zich achterover op den grond, om zich heen slaande met armen en beenen, terwijl ze gilde en schreeuwde, dreigend te bijten wie haar durfde naderen.

Dit wekte in hooge mate de woede van haar meesteres, die met een zweep het weerstrevende kind kastijdde, vruchteloos pogend het zoo te brengen tot haar wil.

En als eindelijk de baboes het hadden opgenomen en naar buiten gedragen, kwam de strenge meesteres haar kastijding voortzetten, kneep ze het teere vleesch van armen en dijen, dit ronddraaiende tusschen duim en voorsten vinger tot het kind uitgeput en bezwijmd ineenzakte.

Zoo lieten ze Poenggoet dan liggen tot ze weer tot bewustzijn kwam en de pijn in haar geteisterde leden haar herinnerde aan wat gebeurd was.

Dan sloop ze weg, beschaamd, en ging zich in de rivier baden. Rillingen doortrilden het kleine lijf als ze zag de blauwe plekken op armen en dijen; ze had dan wel dagen in het bosch willen ronddolen tot de herinnering aan het vreeselijke wat was afgesleten.

Maar de stem van haar meesteres, streng en onverbiddelijk, herinnerde haar aan haar plicht en de honger, na het verbeurde middagmaal deed zich hevig gevoelen.

Hoe zou ze daar in de wildernis eten vinden!

Nog kleiner, ineengedoken, bleek van afmatting bleef ze wachten tot ze mevrouw het erf op zag komen om onder de vruchtboomen het voer voor de kippen uit te strooien.

Dan naderde Poenggoet in gebogen houding: armelijk, klaaglijk wezentje, en hurkend voor haar meesteres, vouwde ze devotelijk gebarend haar handjes, stamelend in angst neergedoken haar: ‘ampoen, ampoen’ (genade).

[p. 11]

Al minder herhaalden zich de aanvallen van razernij en Poenggoet leerde zich schikken in haar lot, werd een stil, ingetogen, klein meisje, wier zieltje heel diep was verborgen als 't hart van een nog niet ontloken bloem.

Alleen haar oogen groot en donker, dreven in het blauwig wit, spraken van dingen, die niemand verstond..........

Op een dag waren er logés gekomen bij de opzichtersfamilie: een Europeesche heer en zijn jonge vrouw, die de petroleumbronnen kwamen bezichtigen.

Poenggoet moest kleine bezigheden doen in de slaapkamers en toen de Europeesche vrouw, aangetrokken door het teere in het nauwelijks zesjarige kind haar toelachte en vriendelijk toesprak, opende zich het zieltje van Poenggoet, hurkte ze neer op den grond om met het kleine waaiertje ook hier de muskieten te verjagen. Dan plots in spontane opwelling van vertrouwen, smeekte zij:

- Neem mij nu mee m'am, ik wil met u gaan overal waar u wil, ik zal gehoorzaam zijn en alles doen wat u zegt.

De Europeesche dame schrikte en hief het kind op van den grond.

- Stil! Moet je meesteres hooren, dat je me dat vraagt? Ze zou je zeker een afstraffing geven als ze het wist.

Poenggoet knikte en zag voor zich met peinzende oogen, en nog eens vroeg ze - neem mij toch maar mee m'am...

Den volgenden dag vertrokken de logés.

In het wachtende rijtuig werden sjaals en valiezen gepakt en koffers geschoven op den bok.

Poenggoet dribbelde heen en weer om de laatste bagage aan te dragen en daar binnen in de voorgalerij waar was druk beweeg en heen en weer geloop van bezoekers, die van de logés afscheid kwamen nemen, lette niemand op haar; zag niemand dat ze eindelijk een schuilplaats had gevonden onder de zitbank, zich verstoppend onder sjaals en plaids.

Ineengekrompen en wringend haar lenige lijfje tot bijna onzichtbaar donker klompje, bleef ze wachten met onstuimigen harteklop.

O, indien ze niet ontdekt werd zou ze vluchten met de Europeesche dame die haar zoo vriendelijk had toegesproken, voor wie haar kinderzieltje was opengebloeid als een bloem voor de stralen der zon.

Ze zou haar niet verstooten en haar meenemen ver, ver weg. Dan zou ze haar moeder nog kunnen zien, wat zou ze haar vertellen van de doorgestane smart, ze zou...

Daar maakten de reizigers aanstalten om te vertrekken. Het gezelschap kwam naar buiten met luidruchtig gepraat, en toen ze instapten wrong nog kleiner zich het kind in haar schuilhoek. De koetsier lei de zweep op de paarden.

- O u vergeet het mandje met vruchten voor de reis!

Poenggoet! Poenggoet! Kom gauw, haal de vruchten en het mandje uit de keuken, je weet wel.

Doodstil bleef het bevende kind hoorend als noodkreten verluiden het roepen van haar naam.

De vruchten werden door een der bedienden aangedragen en in het rijtuig gezet, maar Poenggoets afwezigheid wekte achterdocht.

- Dat duivelskind heeft zich zeker in het rijtuig verstopt, wilt u zoo goed zijn even uit te stappen, vraagde mevrouw Wiel, zelf elk hoekje van het rijtuig onderzoekend.

Daar betastte haar hand Poenggoet's rillende lijfje.

- Zie je wel!

In doodsangst liet 't kind zich naar beneden glijden, verbijsterd in de tegenwoordigheid der velen, maar zij werd gegrepen door een toegesnelde baboe.

De logé's stapten weer in en reden weg, groetend rechts en links naar de buigende menigte waartusschen, in worsteling met de baboe, Poenggoet zich naar voren drong, in smeeking de handjes biddend geheven:

- Neem mij mee! Neem mij mij!

Maar baboe in forschen greep sleurde haar weg naar het achtererf en hield haar vast om haar te doen ondergaan genadelooze tuchtiging van haar woedende meesteres.

En akelig in scheurend gekrijsch, als de noodkreten van een gepijnigd dier, weerklonk kermend Poenggoets geweeklaag over de uitgestrektheid......

Einde.