De Hollandsche Lelie. Jaargang 19

Ter bespreking toegezonden.

Van twee Lelie-medewerkers heb ik een boek te bespreken, namelijk van Nannie van Wehl, en van mevrouw Ovink-Soer. - Deze laatste heeft reeds lang hare sporen verdiend als vertelster van goed-geschreven, lezenswaardige verhalen, en in Sytske's huwelijk (uitgegeven bij Valkhoff, Amersfoort) toont zij zich opnieuw een fijne ontleedster van het vrouwelijk gemoed. - Het onbevredigde van Sytske, omdat ze zich niet kan schikken in Indië, het zich-zelve in allerlei kleinigheden toegeven, en steeds meer gaan beschouwen als verongelijkte, wordt zeer juist

[p. 307]

door de schrijfster uitgebeeld, en ik kan mij niet genoeg verheugen over de door haar tot stand gebrachte oplossing van de gegeven moeielijkheden, niet zooals heden ten dage mode is, door een toegeven van den man aan de ‘verongelijkte’ vrouw, maar integendeel door een bijtijds inzien van Sytske, dat zij schuld draagt aan de ontstemming, en daardoor aan het slecht-zijn-werk-doen van haar man. Heel fijngevoeld vooral is de handelwijze van Sytske, om haar man niet terstond te vertellen hoe hààr tusschenkomst de oorzaak is van de veranderde houding van den chef. Zij wil hem nu nog niet, nu hun toenadering tot elkander nog zoo nieuw is, laten voelen hoe hij iets aan háár dankt. - Wat kunnen de hedendaagsche vrouwen veel leeren uit dit boek; speciaal echter de jonggehuwden, die dikwijls met zooveel pretensieën en zoo weinig begrip van wat zij eigenlijk tegemoet gaan naar Indië vertrekken, zou ik willen vragen eens kennis te maken met Sytske's huwelijk. De schildering van die verschillende Europeesche vrouwtjes, die zich daar bewegen rondom ‘het groote Huis’, is zoo wáár en zoo gezond-gedacht. Hoe frisch en mooi doet Truida's eenvoudig zelfopofferend karakter in het boek; wat is Jo daarneven een gansch ander type, en toch ook een dat aantrekt, en eerlijk aandoet. En Sytske-zelve, hare onhandigheden in den omgang, en geraaktheid over kleinigheden, gansch de leerschool die ze heeft te doorloopen, is 'n goede waarschuwing voor de velen, die in haar omstandigheden verkeeren, of gaan verkeeren.

Nannie van Wehl, (een pseudoniem), is voor zoover ik weet nog niet anders voor den dag gekomen, dan met bijdragen in tijdschriften, waaronder ook de Holl: Lelie behoort. Haar ‘Boschjes-club’ (uitgever Veen, Amsterdam) belooft m.i. bepaald. Ik ben niet heel gauw geneigd eerstbeginnenden aan te raden zich te wijden aan ‘boeken-schrijven’; maar ik kan niet ontkennen hoe De Boschjes-club op mij een zoo gunstigen indruk maakt, dat ik wezenlijk geloof begin te krijgen in de letterkundige toekomst van Nannie van Wehl, althans op dit speciale gebied: Meisjesboek. Zij beschrijft zulke gezond-denkende, gezonddoende, gewone kinderen. En ze vermijdt zoo gelukkig den eigenwijzen, schoolmeesterenden toon. De geschiedenis van Jo is gevoelig ingelascht in het verhaal, dat ik alleen hier en daar wat levendiger, gloedvoller, zou hebben gewenscht. En ook vind ik de neiging tot zulke àparte namen als Wanda, ‘Brunet’, Pius een beetje overheerschend. - Maar, als geheel genomen, verheug ik me bepaald over den gezonden, natuurlijken geest van dit boek, dat, meen ik, den jongen meisjes wel zal bevallen; de uitgave, prettige plaatjes erbij van Wenckebach, ziet er zeer aantrekkelijk uit.

De Stilte, Gedicht door H.J. de Veer (uitgevers maatschappij d'Wilde Horzel, Beek bij Nijmegen). - Een zeer smaakvolle uitgave, zich daardoor leenend tot een cadeau, aan hem of haar die houdt van Verzen. Er zijn heel mooie gedachten en regels in, maar het gehéél lijdt schade door een plotseling terugvallen van het verhevene in het platte, alledaagsche. Zoo b.v. vind ik een gedicht als blz. 59, naar den inhoud eigenlijk een beleediging poëzie aangedaan. - Zulke platklinkende woorden als dat afschuwelijke Indische ‘pait’ (bitter), zijn reeds an und für sich zoo weinig-welluidend, dat het overmatigwansmakig wordt ze in versmaat te durven gebruiken:

Bij pait, jenever, grog, gil waar je aan went,

Spraakt soezlend gij: Wat help je 't gevenander...

....................

Uw makker, lui, de beenen op de armen

Van zijnen stoel dronk zuchtend uit... zijn glas

Blonk tegen 't licht... en vloekte en pakte 'n strootje.

Om mijn lezers niet in den waan te laten, alsof De Stilte enkel bestaat uit zulke leelijke verzen, wil ik hen ook nog in kennis brengen met Jeugd, dat aanvangt:

In mijn gedachten-woud, waar orchideeën

In mildsten overvloed mij thans omgeven,

Zoek ik de blauwe bloem, de bloem van 't leven.

Die ik er wist, doch roekloos heb vertreeën.

.....................

Blauw bloempje-lief, waar zijt ge thans juweeltje?

Schoonst steentje, gij, van 's Elfenkonings steenen,

Gij sterretje van hoop voor sombere zielen. -

Waarom kan de Veer niet altijd zoo dichterlijk-eenvoudig blijven als hier? Waarom kiest hij telkens zulke gezochte wendingen, onmogelijke-verwrongen regels? Ook ter Herinnering reken ik tot zulke heel-goed-gezegde stemmingen, als er meerdere voorkomen in De Stilte.

Karl Larsen, Zestien jaar. (Amsterdam, H.J.W. Becht). Aan dit Deensche romannetje is niet veel aan. 't Leest zich vlot en vlug, en zal leesgezelschap-menschen zeker wel door 'n middag of 'n avondje heenhelpen. Diepte en innige beteekenis zit er niet in, en, omdat je juist die twee dingen zoo gewoon zijt van de boeken, die tot ons komen uit het Noorden, zóó gewoon dat je er op rekent ze te zullen vinden, voel je je wat teleurgesteld ditmaal zoo ledig uit te gaan.

[p. 308]

Johan Schmidt: Koninginnedag, (opgedragen aan H.M. Koningin Wilhelmina, na de viering van Haar vijf-en-twintigste levensjaar), uitgever Johan Schmidt, Monnikendam. Er zou iets goeds kunnen zitten in dit geschriftje, als Johan Schmidt had kunnen goed vinden het te schrijven in ordentelijk Hollandsch, in plaats van in gedrongen zinnenbombast als:

't Stads-middenpunt, de Dam, vertoonde 'n kannibalenschouwspel. Rondom 't grijzige beeld der stedemaagd, slierden hand aan hand - arm aan arm, - 'n kring van waanzinnig-lawaaiende karikaturen - die klitsend, dof-schuifelend, met de pooten sloegen. De rompen, bogen, vouwden, kromden en uit de kelen rauwden kerm-galmen. Wanstaltig slingerden buigzame, lenige meisjes-lichamen om het steenen ding.

Met den besten wil ter wereld is het ondoenlijk zulke vermoeiende taal 52 bladzijden achtereen (het is een beschrijving van feestvieren, geen verhaal) te doorworstelen. En dat is jammer, omdat er groote waarheid zit in die rake beschrijving. Waarom Johan Schmidt, die anders gewoon-goed-Hollandsch gebruikt voor zijn romans, dezen keer zijn toevlucht nam tot zulke moderne bokkesprongen, is mij een raadsel!

Prefuden, door Annie M. Toe-Laer (uitgever Goethals, Weesp). In dezen mooi-uitgegeven bundel novellen begroet ik het werk van iemand, die talent heeft, die beschikt over stijl en uitbeelding-gave, maar 'n betreurenswaardig plezier toont, om dat te besteden aan minder-aantrekkelijke onderwerpen, als daar zijn Weduwe, een levensbeeld van vrij dubbelzinnigen aard, Nooddruft, 't afgezaagde type der vrouw, die eigenlijk héél braaf is, maar zich uit ‘nooddruft’ gaat verkoopen, 'n langzamerhand wel wat sentimenteel-onnoozel aandoend roman-onderwerpje, etc. Eerste Kiemen, waarin talent onmiskenbaar valt te bespeuren, doet je bepaald weerzinwekkend aan, van zucht om je aldoor met het leelijke-lage in den man bezig te houden. Als Annie M. Toe-Laer wezenlijk een vrouw is, waarom heeft ze dan zoo'n voorliefde tot deze soort dingen.? Is het misschien om den lezer te verbazen met haar ‘kennis’ hierin? Jammer dan voor haar, dat ze haar aanleg zoo vergooit!

Van Het Beloofde Land, door Ina Boudier Bakker, waarvan P.N. van Kampen, Amsterdam, den 2^den druk uitgeeft, zei ik reeds vroeger zoo veel goeds, dat het wel niemand zal verwonderen, wanneer ik dit boek opnieuw met allen aandrang aanbeveel, als heel gevoelig, heel talentvol, heel diep doordacht werk, van iemand die je verzoenend, vredig aandoet in haar boek. - Voor iedereen, maar voor vrouwen in de eerste plaats, is zoo iets een uitstekend St. Nicolaas-cadeau om iets blijvends aan te hebben.

Alexander Wlar. Czaar en Volk. bewerkt door G.C. Thompson (uitgever Scheltens en Griltay, Amsterdam); verschijnt in afleveringen. Voor zoo ver ik over deze verschenen afleveringen kan oordeelen, is dit werkje wel boeiend, en geeft het wel een interessant beeld van het Russische hof-leven, en wat daarmede in verband staat. Maar of het onpartijdig is? Ik betwijfel het. Uit de verte is het oordeelen zoo moeilijk. Verdient de czaar alles wat hier gezegd wordt wezenlijk.? Is er niet heel veel overdreven? -

La femme d'aujourd'hui. October aflev: - Bevat een artikel over Les femmes et l' Alpinisme - over Carmen Sylva intime, met o.a. het bekende lieflijke portret van haar, waar zij haar later gestorven kindje op den rug draagt. Verder de gewone rubrieken over modes, handwerken, etc. roman, etc. - Over het geheel is deze aflevering wat mager, wat gering aan verscheidenheid.

Het blinden-instituut en de Werk-inrichting voor Blinden-Inlanders te Bandoeng, door H.J. Lenderink. - Welke rol de directeur van het Amsterdamsche Blindeninstituut, de heer Lenderink, schrijver van deze brochure, heeft gespeeld bij de oprichting van het blinden-instituut te Bandoeng, blijkt uit hetgeen ik hieronder overneem uit de opening van Dr: Westhoff:

Maar boven allen dank aan de Moedervereeniging in Nederland met haren energieken secretaris den heer Lenderink. Hij was het die den eersten stoot gaf, hij was het, die de gemoederen wakker wist te schudden, hij was het, die alle moeilijkheden wist te overwinnen, zonder hem zou er van een Blinden-instituut nog geen sprake zijn, hem onze hulde en dank.

Ik had reeds vroeger gelegenheid in de Holl: Lelie, (zie hoofdartikel ‘Licht’), te wijzen op het harde lot der blinden, en op de noodzakelijkheid hen te helpen. Ook de blinden in Ned: Indië hebben nog veel hulp noodig. Ik beveel de lezing van het interessante, met afbeeldingen versierde werkje van den heer Lenderink ten zeerste aan, en eindig met zijn opwekking hier over te nemen:

Mochten mijne lezers derhalve op eenigerlei wijze deze instellingen wenschen te steunen, zoo ben ik, die bij voortduring hare belangen blijf behartigen, door het zenden van leermiddelen, gereedschappen, enz., bereid alle inlichtingen te verstrekken, die voor dat doel gewenscht worden. Ook belast ik mij gaarne met de ontvangst en verzending van elk blijk uwer sympathie voor de verbetering van het lot der blinden in Ned. Oost-Indië.
H.J. LENDERINK,
Eere-Lid der Vereeniging tot verbetering van het
lot der Blinden in Ned. Oost-Indië.

[p. 309]

Van Tommy en Pommy (uitgave Hollandia drukkerij, Baarn), en De speelman van Hamelen (uitgave van W. Hilarius, Almeloo) zijn twee aardig-uitgegeven kinderboeken, geschikt voor St. Nicolaas. De plaatjes van De speelman van Hamelen zijn wel eens wat grof van kleur, maar ze doen toch goed over 't geheel, bij 't wèlbekende, door mevrouw Joh: Kerkmeijer-Bakker vrij-bewerkte verhaal. Zij begint in vloeiend rijm:

In Brunswijk ligt een kleine stad
Die Hamelen is geliceten;
Ten Zuiden loopt er de Weser langs,
Dat zal je toch zeker wel weten. -

Niet altijd echter blijft ze zoo gansch en al in den kindertoon. En soms ook vraag ik me af, of 't verhaal-zelf niet wat griezelig wordt voor kinderooren!

Tommy en Pommy, in proza door L.C.T. Bigot, is veel kinderachtiger; met 'n heel grooten druk ziet het er zoo recht uit ‘om voor te lezen aan de kleintjes’, zooals op den omslag staat. 't Heeft ook teekeningen bij den tekst, die soms wat houterig lijken van lijnen. Maar voor zulk heel-klein goedje vind ik dat nog geen bezwaar. 't Lijkt wel een vlot-geschreven kinderboekje.

Opgave van ter bespreking toegezonden boeken, tijdschriften, brochures enz.

(Voor zooverre de belangrijkheid van den inhoud daartoe aanleiding geeft, en de plaatsruimte het toelaat, wordt op deze verschillende aankondigingen nader terug gekomen).

Tijden van Strijd naar het Zweedsch van Henning van Melsted. (Amsterdam, H.J.W. Becht.)

De Stilte, Gedicht door J.H. de Veer, (uitgever Mij. D' Wilde Horzel, Beek bij Nijmegen).

Het Blinden-instituut en de Werk-inrichting voor Blinde Inlanders te Bandoeng door H.J. Lenderink, eerelid der Vereeniging tot Verbetering van het Lot der Blinden in Ned: Oost-Indie (Amsterdam.)

Naar hooger. Een verhaal uit den eersten tijd van het Christendom. (Uit het Engelsch.) (Firma Kraaijenbrink, Woerden.)

Het Boekje over het leven na den dood door Prof. Fechner, vertaald door H.B. Kennedij van Dam. (Apeldoorn, L. Hansma.)

Fiat Lux. Mijn ervaringen op het gebied van het Spiritualisme, door Prof. Seiling vertaald door H.B. Kennedij van Dam. (Apeldoorn, L. Hansma).

De Voorbijganger, roman van Maurits Wagenvoort, twee deelen. (H.J.W. Becht, Amsterdam).

Sytske's Huwelijk door Mevr. C.C. Ovink-Soer. (Valkhoff en Co., Amersfoort.)

Anna Pauw door F.A. Buis, twee deelen. (Amsterdam, P.N. van Kampen en Zoon.)

Het beloofde Land door Ina Boudier Bakker, 2^de druk (Amsterdam, van Kampen en Zoon.)

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.