De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

Igezonden stukken.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.

I.

's-Gravenhage 7 Juni 1904.

Geachte Redactie!

Vergun mij dat ik naar aanleiding van het artikel ‘Brieven over den Boekhandel en nog wat’ voorkomende in ‘De Hollandsche Lelie’ No. 49 bladz. 811 den schrijver van de regels:

‘In de laatste vergadering van den Bond van Ned. Boekverkoopersbedienden kwam o.m. ter tafel een voorstel om vrouwelijke bedienden niet (meer) als leden van dezen bond toe te laten. Deze heeren schijnen niet aan overmaat van galanterie te lijden en ik moet zeggen dat het niet pleit voor hun ruimen blik’.... doe opmerken, dat het door hem gewraakte voorstel op de Algemeene vergadering van 12 Mei jl. met bijna algemeene stemmen verworpen is, waaruit blijkt dat de meerderheid dezer heeren (de leden van dien Bond) een ruimer blik hebben dan Leo in zijn schrijven veronderstelt. De schrijver toch vergeet dat in een Bond van 200 leden niet allen dezelfde inzichten kunnen hebben.

Dat de inzender van het voorstel-geen-vrouwelijke-bedienden-in-den-Bond, minder galant tegen over dames zijn zou, is volgens mij een te gewaagde veronderstelling. Wat de Heer Leo voor minder galant qualificeert, zou door den inzender van zijn standpunt, het standpunt van bedienden, met reden weerlegd kunnen worden, daar vrouwelijke bedienden volgens hem een concurrentie geven, waarmede bij den mannensalaris-standaard in den Boekhandel rekening gehouden moet worden; ook mag Leo niet vergeten dat wanneer een vrouw een manlijke betrekking aanvaart, m.a.w. wanneer zij zich gelijk stelt met den man, dan moet zij het honneur pour Dames niet te veel op den voorgrond verwachten, in dat geval staat zij als bediende tegenover bediende, en mag en kan van galanterie geen sprake zijn.^*)

Onder dankzegging heb ik de eer te zijn

UEds Dw. Dien.

R.J. HUYSMAN,

Voorzitter v.d. Bond v. Ned.

Boekverkoopersbedienden.

*) Noot Redactrice.
De geachte inzender heeft hierin m.i. groot gelijk. Als wij vrouwen ons begeven, zij het ook noodgedrongen, op het terrein van den man, en met hem willen deelen in het openbare leven en in den strijd ervan, dan is het bespottelijk en onbillijk dat wij gelijktijdig aanspraak maken op galanterie en al die daarmede verwante attenties welke de man aan de vrouw bewijst omdat zij is de zwakkere, de van hem afhankelijke, in één woord datgene wat zij immers niet wil zijn wanneer zij zich met hem gelijkstelt in betrekking of beroep. M.a.w., de ‘zwakkere sekse’ wordt ontzien en met onderscheiding bejegend omdat zij is ‘de zwakkere sekse’. Maar van het oogenblik af waarop zij wil zijn de met en neven den man strijdende en een beroep-uitoefenende, die hem daaruit verdringt, van dat oogenblik af verliest zij het recht op de vóórrechten van haar sekse tegenover den man. - - Dat is logisch.

II.

Daar Oom Leo zich in zijn laatste serie ‘Brieven over den Boekhandel en nòg wat’ in de Holl. Lelie van 1 Juni, minder nauwkeurig uitdrukt, zij 't me vergund een paar woorden ter verduidelijking in het midden te brengen.

In afwijking van de gewoonte om met repliek iemand op den voet te volgen, ben ik zoo vrij ditmaal van achteraf te beginnen.

[p. 847]

Oom Leo dan tracht zijn nichtje-boekhandelaarsbediende voor te rekenen, dat zij als dame, die geen bier drinkt noch sigaren rookt dit als een voordeelig postje op haar balans kan beschouwen.

Van harte hoop ik, Oom Leo, dat uw nichtje 't gelooft, - immers 't is niet aangenaam, wanneer een nichtje aan de waarheidsliefde van haar oom gaat twijfelen.

Althans voor haar blijft 't voorloopig eene vraag, en zal de tijd haar misschien leeren, dat het ook voor den patroon niet onaangenaam is, een beetje van dat zoogenaamde bier- en sigarengeld 's jaarlijks bij zijn winstrekening te kunnen schrijven. Want over 't algemeen genomen is de vrouw geen betere werkkracht in den boekhandel, doch een goedkoopere; immers U zegt het zelf - zwart op wit -, de behoeften eener vrouw zijn minder groot, - ergo zegt de patroon (de beste niet te na gesproken) heeft zij minder salaris noodig. Weinig boekhandelaars die zaken drijven uit philanthropie.

U stemt toe dat de salarissen in ons vak bitter klein zijn -; ook onthoudt U ons 't feit niet, dat de behoeften eener vrouw kleiner zijn, zoodat zij zich met minder salaris tevreden zal stellen, - slotsom ‘men zal aan de vrouw de voorkeur geven, en dan vindt U nog dat die Heeren boekhandelaarsbedienden niet lijden aan overmaat van galanterie^*), omdat zij trachten de vrouw uit hunne organisatie te weren, die zonder 't zelf te willen hunne salarissen drukt. Immers een loonstandaard zal altijd in den boekhandel tot de pia vota behooren.

Zoo ongalant en conservatief is de boekhandelaarsbediende, dat toen het bewuste voorstel ter tafel werd gebracht, dit met niet minder dan ⅘ van de aanwezige stemmen verworpen werd.

Veroorloof me, dat ik tot besluit nog een klein gedeelte uit uwen brief citeer.

‘Wat zou het goed zijn, als er eens een wet kwam, die in elke stad jaarlijks aan twee dozijn niets doende, flirtende, steeds wandelende of in socialisme of toynbee liefhebberende dametjes de verplichting oplegde, haar diensten te presteeren op een druk kantoor of in een flinken winkel.’

Neen, maar nou breekt m'n klomp, meent U dat in ernst?

Dat zal mejuffrouw uw nichtje niets aardig vinden: zij zal met mij zeggen: ‘laat die financieel onafhankelijke dames gerust liefhebberen zoo hard als zij willen; - beter dat - dan dat zij in een boekhandel gaan liefhebberen, en ons onnoodig maken.’ Ook geloof ik niet dat de geachte redactrice van de Hollandsche Lelie 't met U eens is. Reeds herhaaldelijk trok Freule Lohman met hare vaardige pen tegen die dames op, - die zonder daartoe gedrongen te zijn, zich uitsloven om zich nuttig te maken, ten koste van de welvaart harer maatschappelijk minder bevoordeelde zusteren.

J.P. FOKKENS.

*) Ik cursiveer.

III.

Strijen, 10 Juni 1904.

Geachte Redactrice.

Zoo u het mij vergunt wil ik even een voorloopig antwoord zenden voor Mevr: Alida Boogaard, L.T.V. - 't Verwondert mij opnieuw, dat wanneer men met een moderne dame in discussie treedt, deze tegenover een ander direct zoo'n toon aanslaat, alsof zij alleen alles weet - en wanneer een ander zijn overtuiging samenperst in enkele krachtige uitdrukkingen, hem onkunde verwijt.

Ik heb helaas niet zooveel van Theosophie gelezen als de geachte dame. En daarom zal ik, zoo 't wordt toegestaan, een grondiger en meer bestudeerd antwoord bewaren voor later. Nu alleen dit. Uit een werkje van mevr. Annie Besant leerde ik de strekking kennen van de Theosophie. Zij, de Th:, scheert alle godsdiensten over één kam, stelt ze op gelijke lijn, wat mevr: Boogaard ook erkent. Dit nu is vierkant in strijd met den Christelijken godsdienst, die gebaseerd op Israël, universeel wil worden. Dat er onder andere godsdiensten nog enkele goede elementen kunnen schuilen, zal waar zijn en alzoo zal een Christelijk vorscher daarvan partij kunnen trekken. Het Evangelie leert: Jezus Christus, Gods Zoon, de Eeuwige, is een naam boven allen naam. Zijn bloed, dat is de opoffering van zijn leven, reinigt ons van alle zonde. Zoo staat het in de Heilige Schriften. Het Christendom verwerpt de zielsverhuizingstheorie enz. Karma kan heel in de verte overeenkomen met ons: loon naar werken, met de wet der gerechtigheid. Ik las hierover 't boek, zoo ik me niet vergis, van Reepmaker. Bovendien is bij mevr. Besant de Theosophe duidelijk merkbaar eene voorliefde voor de Indische wijzen, speciaal Brahmanen, Boeddhisten etc. Eén ding is heel mooi in de theosophie: het streven om alle menschen als broeders te beschouwen en ze nader te brengen, maar dit is juist de kern van het christendom: naastenliefde.

Intusschen dweept men te veel met afgetrokken bespiegeling.

Dit is het gevaar: de Theosooph maakt zelf een wereldgodsdienst uit een mengsel van de anderen. De Christen buigt alleen voor Koning Jezus en Zijn Woord.

Hoogachtend

Uw dw. dr.

J.B. NAAKTGEBOREN.

IV.

Aan Jonkvrouw Anna de Savornin Lohman.

In No. 50 van de Holl. Lelie las ik o.m. uw boekaankondiging van Jordens' Grondwet en Kooiman's Moderne Hoenderteelt, en mocht daaruit vernemen, hoe het simpel in aanraking komen van de grondwettelijk-onmondige vrouw met den fiscus eerstgenoemde metamorphoseert tot een kaalgeplukte kip, een beeld schrikwekkend genoeg om allen arbeid (zelfs de hoenderteelt), waarvan de fiscus het zijne wil hebben, eenvoudig uit den weg te gaan.

't Is waar, dat de schatkist in vele gevallen

[p. 848]

haar deel vraagt van hetgeen de arbeid oplevert, maar tot geruststelling moge dienen, dat de hoenderteelt nog niet een voorwerp van belastbaarheid is, ook niet van de bedrijfsbelasting, en zij daarom wellicht nog genade kan vinden in de oogen van die vrouwen, die aan belasting-betalen een broertje dood hebben, maar die des te meer genoegen vinden aan een kip, goed in de pluimen.

EEN RIJKSONTVANGER.

Noot redactrice.
Indien het uitoefenen van het bedrijf hoenderteelt niet valt onder de bedrijfsbelasting (ik weet dames die een bedrijf hiervan maken en de eieren verkoopen), dan is de wet schreeuwend onrechtvaardig.
Wat een heerlijk bewijs dus voor modernevrouwen, dat mannen domme en partijdige wetten maken! - Ik voel mijn moderne-vrouw-vleugel wassen na déze onthulling.... Straks vlieg ik nog naar Berlijn, naar het Internationaal Vrouwencongres of hoe het ding heeten moge, en werp mij daar onder berouwvolle tranen in de armen mijner aldaar over vrouwenrechten en mannen-tyrannie kavelende en kletsende zusters. Dan ijl ik weer terug en schrijf voortaan gloeiende artikelen vol mannenhaat en minachting voor door mannen gemaakte wetten,... tenzij ik er de voorkeur aan geef mij te werpen op die voordeelige hoenderteelt en eierenverkoop, die niet valt onder de bedrijfsbelasting. Want van mijn artikelen, (of zij den man ophemelen, of niet, doet er niet toe), moet ik elk jaar een aardig sommetje afstaan aan het Rijk in de Bedrijfsbelasting. En dus begin ik de hoendertelende dames te benijden.