De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

Correspondentie van de redactie met de abonnés

Trio. Ik heb reeds meermalen in de Lelie meegedeeld, dat ik de handschriften dóórzend; en verdere vragen en toelichtingen en informaties daaromtrent onverbiddelijk terzijde leg. Ik heb daartoe geen tijd. Wanneer de inzenders niet aan de vereischten voldoen, en hun dat achterna in 't zin komt, is het toch wel wat veel gevergd, dat ik hun anonyme brieven zou nazoeken om de gevraagde aanvullingen of veranderingen aan te brengen. En 't zelfde geldt voor de mogelijkheid van ‘op de-post-wegraken’. Bij mijzelve raakt niets weg. Máár 't kan natuurlijk zijn, dat een brief niet bezorgd is aan mijn adres. Ik heb echter geen tijd en ook geen lust, in een 100-tal anonyme brieven te zitten zoeken, of er ook eene onder is, die zich ‘Nieuwsgierige’ of ‘Niet-Nieuwsgierige’, of hoe dan ook, heeft onderteekend. - Ik deel daarom nog eens, en nu voor 't laatst, mede aan U en aan alle handschriftinzenders, dat zij mij niet naderhand behoeven te schrijven over hun inzending; want ik antwoord er toch niet op.

Anja. Het door U vertaalde stukje heb ik in 't oorspronkelijke gelezen; want ik ben op dat tijdschrift geabonneerd. Ik wil het wel plaatsen. Maar ik verzoek U, voortaan bij voorkeur een ander tijdschrift te kiezen; omdat ik dit dikwijls uitleen aan iemand, die ook, juist-dáaruit, vertaalt voor de Lelie.

Daboda. - Ja, dat versje plaats ik. - Het is wel niet volkomen van vorm, maar de gedachte erin is écht en zelf-beleefd. - Voor Uw lief briefje dank ik U hartelijk. - Gij wilt zoo heel graag weten, wat ik denk over dat boek van Borel? - Ik denk dat het een zéér gevaarlijk en sensueel boek is. En, om U nu eens te verwijzen naar een ander oordeel dan 't mijne, beroep ik mij in dezen op 't geen de bekende criticus Van Nouhuys, m.i. zeer juist, geschreven heeft over sommige Boeken van Borel en het sensueele erin, (in den Spectator voor een paar jaar; als gij hem schrijft, zal hijzelf U de nommers wel kunnen opgeven). Wat Van Nouhuys daar schrijft, beaam ik ten volle. - Het zinnelijk-gedoe van Het Jongetje Paul met het Meisje, het uittrekken van haar kousen, het gejubel over haar beentjes, haar borst, boezem, hals, etc., etc., is m.i. weerzin wekkend ‘onrein.’ - Uit dezen Paul, die zoo graag in de serre van den Dierentuin kruipt met het meisje-alléen, en wiens conversatie met haar steeds bestaat in een bevoelen en betasten van haar lichaam, uit dit ziekelijk product groeit m.i. logisch den lateren held van ‘Levenshonger’. Deze opmerking van mij is niet oorspronkelijk. In ‘de Ware Jacob’ kwam ik haar tegen, naar aanleiding van de verschijning van Borel's ‘Levenshonger’. Paul uit het Jongetje spreekt: ‘Al was ik toen veel jonger, ik leed aan “Levenshonger”.’ - Met die rake opmerking van ‘De Ware Jacob’ vereenig ik mij. En ik geloof, dat dergelijke boeken een veel grooter gevaar zijn voor jongemenschen, dan zoogenaamd slechte lectuur, van wie iedereen weet wat hij eraan heeft, of dan eerlijk en onverbloemd realisme, zooals dat van Zola. Op den mooien stijl en den poëtischen vorm van Het Jongetje ding ik niets af. Ik protesteer alleen tegen den leelijken-onecht-gevoelden inhoud. M.i. zijn en de quasi-onschuldige Paul en het quasi-onschuldige Meisje, dat haar kousen uittrekt, en rendez-vous geeft, enz., enz., een paar perverse, volstrekt-niet-reine kinderen!

Aman. Als gij dat artikel omwerkt tot een Ingez. stuk, dat géen repliek is, dan wil ik 't gaarne aannemen. Ik vergat nog steeds U dat te melden.

Kootje. -! - 't Spijt mij heel erg, dat ik Uw vriendelijken, sympathieken brief uit plaatsgebrek niet eerder kon beantwoorden. - Al de vertrouwelijke dingen, die gij mij schrijft over Uzelve en Uw jeugd, geven mij het afdoend bewijs, dat gij de kunst Uzelve ‘na te pluizen’ en ‘te ontleden’ veel beter machtig zijt, dan gij zelve weet. Die ‘beschouwende

[p. 518]

angst’ (een zeer goedgekozen uitdrukking) bij dat thuiskomen, begreep ik zoo volkomen, kon ik zoo návoelen! - Maar Uw bewering, dat een kind later niet in staat zou zijn zijn moeder te haten, al ware die ook nog zoo slecht, die lijkt mij onwaar, en een gevaarlijke theorie-óók; waardoor menig moeder nog veel slechter worden zal, dan zij reeds is. Ik voor mij geloof zeer zeker, dat een slechte moeder (d.w.z. eene die met bewustheid, dus te kwader trouw, haar kind ongelukkig maakt of slecht opvoedt), wel degelijk over zich brengt: den haat van het door haar ter wereldgebrachte kind. - B. v., ik ken een moeder, die haar kleine kinderen overlaat aan meiden en vreemden, niet omdat haar plichten haar elders roepen, of uit een zwakke gezondheid, maar uit genotzucht, van haar pretjes-naloopen, haar eigen-egoïst-leventje leven. Ze wil wèl 't genoegen van 't moederschap, een visitetje maken met haar kinderen, ze vertoonen als ze zelve ontvangt, etc., etc., maar de aanhoudende zorg voor hen, het altijd-bij-hen-zijn, in één woord de verantwoording van het moeder-zijn, laadt ze op de schouders harer dienstboden etc.! - Stel U nu voor, dat een der kinderen, in zulk een aanhoudende afwezigheid der moeder, van de trappen valt, door de onattentie der kindermeid, of een ander ongeluk krijgt, waardoor het levenslang verminkt en ongelukkig wordt. - Gelooft gij niet dat het arme schepseltje dan - volwassen-geworden - een verbittering, een haat, zal voeden tegen de moeder, die de middelijke oorzaak was van zijn ongeluk door haar egoïsme? -

Natuurlijk, het spreekt vanzelve, dat geen enkele moeder altijd en onafgebroken bij haar kinderen zal of kan zijn, en, daar een ongeluk op een klein plaatsje zit, is dus, ook bij den besten wil ter wereld en de zorgvuldigste der moeders, de mogelijkheid niet uitgesloten, dat het kind in haar toevallige afwezigheid een ernstig ongeluk krijgt. Maar daarom komt alles aan, wat de gedachten van het kind hierover betreft, op de inwendige beweegredenen der moeder. Een kind (van hoeveel kinderlijke opmerkingsgave getuigt niet b.v. Uw eigen brief) merkt zoo héél scherp op. En, later volwassen, weet het dus zeer goed zich te herinneren en na te gaan, in hoeverre de moeder, uit bewust-egoisme, dan wel uit kortzichtigheid, bekrompenheid, in één woord te goeder-trouw, zich aan haar gezin bezondigde. Waar het kind te goeder-trouw slachtoffer werd, daar moet het m.i. later de moeder of de ouders vergeven. Maar, als egoisme en liefdeloosheid der moeder de oorzaak zijn van het later-ongeluk van haar kind, dan vind ik-voor-mij het voor de hand liggend, dat het die vrouw haat, die het voor haar egoist plezier in het leven riep, en toen, inplaats van het te verzorgen en voor het latere leven zoo goed mogelijk op te voeden, het ongelukkig maakte uit egoisme en genotzucht. - De moeder, méér nog dan de vader, heeft de verantwoording voor het kind. En daarom vind ik dat zulk een haat, veel meer nog de moeder dan den vader zal treffen. -

Een goede-moeder te zijn is het hoogste, maar zonder-twijfel-óók het meest-zelfopoffering-eischende leven, dat er bestaat voor een vrouw. En zij die weten dat hun moeders opzettelijk die taak verwaarloosden en van zich gooiden, zij hebben m.i. het recht hun moeders te haten. -

Wegens de lengte van den brief van ‘Kootje’, vervolg van de correspondentie aan haar in een volgend nommer.

Nagekomen Correspondentie.

B.v.B. te A. Uit uw schrijven viel niet op te maken, dat gij abonnée zijt. Maar zelfs al zijt gij dit, dan hebt gij nog niet de minste reden om U zoo beleedigd te gevoelen, dat ik U niet eerder antwoordde. Dat ik geen tijd en geen plaats heb om iedereen tegelijk te antwoorden, legde ik, dunkt mij, al dikwijls genoeg uit. In elk geval wil ik uw spanning, die zeker de oorzaak is van uw vreemde opgewondenheid, niet langer laten voortduren en deel U dus mede, dat ik uw stukje tot mijn spijt niet ‘Druckreif’ vind. Als gij ‘zooveel in U voelt,’ probeer het dan nog eens, en tracht vooral eenvoudig en minder gezwollen van stijl te zijn.

Incognito. - Ja, uw brief ontving ik; maar hij sluit, om de U bekende reden, antwoord uit.

Joh: H. to 's H. Als gij de wedstrijd-beoordeeling nog eens naleest, zult gij zien, dat gij tot de bekroonden zijt gerekend. Want gij wordt, om die reden, uitgenoodigd uw naam op te geven aan den uitgever, voor eventueele vermelding. En er staat ook bovendien nog, dat vier opstellen in aanmerking kwamen, en twee (waaronder gij) om bepaalde redenen buiten mededinging bleven. Vermoedelijk hebt gij het anders begrepen; maar het stáát er zeer duidelijk. Want anders zoudt gij immers geen recht hebben gehad op de openbaarmaking van uw naam

W. 't Komt zoo spoedig 't maar eenigszins mogelijk is!

Erica van S. - Alleen geschikt tot plaatsing, als gij uw naam noemt. Dien gij aanvalt noemt zijn naam. Dan is het onridderlijk den uwen te verzwijgen!

L.N. Dank voor het gezonden boekje, en voor de mooie bloemen. Zij kwamen prachtig over.

Ergert U het: ‘zich in bochten wringen van De Wekker-nuttigheids-dames’? - Mij niet! Mij amuseert het altijd kostelijk, wanneer ik de vrije-vrouw-kippetjes aan 't kakelen breng, omdat er iemand, (in mijn persoon,) is opgestaan die haar flink de waarheid durft zeggen! En die waarheid is in dit geval, zooals gij zeer terecht schrijft: ‘dat het plicht ware geweest in een zaak van vrouwen-goederen als De Wekker, waar vrouwen verkoepen en koopen, den post van boekhouder te geven aan een vrouw, en niet aan een jongen-man.’

Natuurlijk! Dat ware plicht geweest; al ware het alleen reeds om 't goede voorbeeld tegenover de andere mode-winkels, en linnen- en garen-en band-zaken; waarde man zich zoo ten onrechte empareert van die voor de vrouw bij uitstek geschikte betrekkingen: van vrouwengoe leren verkoopen aan vrouwen! Dat het bestuur van De Wekker 't volste recht heeft, één man, of meer, in dienst te nemen spreekt zóó vanzelf, dat niemand dat recht bestrijdt! Maar de questie loopt niet over recht, maar over plicht. (De vrije-vrouwen weten echter altijd méér-af van hun rechten dan van hun plichten!!)

Het was de plicht geweest der nuttige juffrouw Meyboom, presidente en oprichtster van de Wekker, hier een goed voorbeeld te geven, en de vrouw (voor wie zij zich zoo heet te interesseeren), te helpen boven den man. Juist in dat bijzondere geval, omdat het hier een zaak geldt voor vrouwen, (in vrouwengoederen,) als De Wekker, en omdat de moeilijkheid een werkkring te vinden, voor de beschaafde vrouw zoo groot is.

Ja, gij hebt volkomen gelijk in uw opvatting, dat ik ter voorkoming van alle misverstand, in mijn artikel van 22 April 1903, waarin ik, onder Varia, wees op het onbillijke van den man-boekhouder in een zaak als De Wekker, nog ten overvloede herhaald heb mijn gunstig oordeel over de oprichting van die zaak (De Wekker); welk gunstig oordeel voorkomt in het nommer van 13 Aug: 1902.

- Juist omdat gij mijn ‘eerlijke onpartijdigheid in deze zaak zoo juist vat, begrijp ik niet hoe 't U kon “verwonderen,” dat ik, in het laatste Lelie-nommer van 20 dezer’ onder de corr: aan L.H. (pas-abonnée) schreef in gunstigen zin over de Sprookjes van iemand, die zoo onsympathiek zich gedroeg als Mevrouw Marx-Koning deed.

- Gelukkig sta ik hoog genoeg om mijn oordeel over het werk van Marx-Koning, als artiste, af te kunnen scheiden van mijn oordeel over haar handelingen als vrouw en als persoon.

Haar sprookjes zijn m.i. èchte kunst, en ik zal dat even éérlijk blijven zeggen ná haar handelwijze, als vóór dien tijd. Ook in dit opzicht ben ik ‘eerlijk en onpartijdig.’ - Over de derde quastie waarover gij schrijft, die van ‘de andere zijde der naaisters en hongerloonen-quastie,’ ontving ik nog een brief in denzelfden geest. Een en ander verwerk ik eerstdaags tot een hoofdartikel. Ik beantwoord U daarom niet in déze rubriek.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

Sluiting red: ged: