De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

[p. XI]

Mevr. MARIE MARX - KONING

[p. 1]

1 Juli 1903.
17^de Jaargang.
N^o. 1.

Hoofdartikel
Waarheid.

Dit hoofd-artikel is het begin van een korte reeks hoofdartikelen, die ik hoop te geven over ‘Waarheid’, naar aanleiding van het verzoek van een der abonnées, over dit onderwerp te willen schrijven ‘niet voor háár alleen, maar voor alle abonnées.’ - De vraagster schrijft o.a.: ‘Wanneer niet ik zelf, maar een ander dupe wordt van een of ander gezegde of daad, hoè moet ik dan doen? Is 't dan niet beter te zwijgen, of onwaar te zijn uit liefde voor die persoon?’ Op dat punt valt er véél te zeggen. Een éérste blik op mijn standpunt in dezen geeft het onderstaande, overgenomen uit een artikel van mij in 't Soer: Handelsblad, naar aanleiding van ‘Nettie Wilmers’ door F.J. Van Uildriks (bij Hilarius, Almeloo) 1902.

Er is intusschen in Nettie Wilmers één bijzonder punt waarop ik graag de aandacht wil vestigen, omdat ik het er zoo volkomen mee eens ben; en omdat de tegenwoordige richting op datzelfde punt juist van een tegenovergestelden aard is, een van altijd maar de waarheid zeggen, de zuivere, onomwonden wáárheid, - of het ook harten breekt wellicht, of levenslange verwijdering teweegbrengt, - thut nichts! - Mej. F.J. Uildriks schijnt er anders over te denken; zij maakt tot hoofdintrigue van haar verhaal de kleine oneerlijkheid van Meta Wilmers, een nichtje van Nettie. Meta namelijk wil, wanneer ze als backfischje naar een bal gaat, daartoe graag een blauwe collier bezitten, waarvoor ze echter geen geld heeft die te koopen. Daarom schaft zij zich het ding in stilte aan, op crediet, doet het eerst om wanneer ze al alleen onderweg is in 't rijtuig, en stopt het daarna voor altijd weg in een afgesloten laatje. Als dan, aan 't eind van 't jaar, de tijd der rekeningen nadert, heeft ze natuurlijk geen geld tot betalen, maar een gelukkig toeval doet haar een postwissel onder de oogen krijgen, waarop haar tante Nettie Wilmers dertig gulden heeft te ontvangen, als honorarium voor een tijdschrift-bijdrage. - Ze weet wel dat hare tante, als eerstbeginnende, op dat salaris niet heeft durven rekenen, en ze den wissel dus kan verduisteren zonder vrees voor ontdekking. De nood dwingt haar; ze is nog te jong om geheel en al te beseffen welk een innig gemeene daad het is een handteekening te vervalschen; en zoo komt ze er toe zich,

[p. 2]

door het namaken van tante Netties schrift, den wissel toe te eigenen. Jaren gaan over dat bedrog heen, het wordt nooit ontdekt; ze heeft er zich later genoeg over geschaamd, maar het nooit durven vertellen.

Daar, terwijl ze reeds geëngageerd is en op het punt staat naar Indië te vertrekken, komt tante Nettie, door een samenloop van omstandigheden, er achter hoe haar wel degelijk een honorarium werd toegezonden indertijd. - Meta, vreezende dat een nader onderzoek de waarheid aan het licht zal brengen, besluit nu maar liever alles aan tante Nettie te vertellen, en haar mededoogen in te roepen voor het gebeurde.

Ik moet bekennen dat ik, op dit critieke punt aangekomen, dacht: Daar heb je 't al, nu zullen we ‘de’ tendenz krijgen; daarin bestaande dat Nettie van zulk stilzwijgen niet weten wil, en zich verplicht rekent, in Meta's belang, de waarheid te zeggen aan de ouders; waaruit dan natuurlijk wel huiselijk leed en allerlei ellende volgt; maar.... de wáárheid gaat voor! Wáár moet je nu eenmaal wezen, al maak je er ook iedereen ongelukkig door! Hoe heerlijk is het me dus meegevallen, hoe warm heb ik mej. Uildriks in gedachten de hand gedrukt, toen ik, in plaats van deze tendenz, te lezen kreeg dat Nettie Wilmers besloot liever te zwijgen, om haar broer en schoonzuster geen verdriet aan te doen. Ze vond het al te hard, om het jonge meisje, dat op het punt stond haar ouderlijk huis voorgoed te verlaten, juist in die laatste dagen zulk een groote schande aan te doen, door te vertellen dat zij zich het geld van een ander had toegeëigend, en nog wel door een handteekening ná te maken. Liever dus dan de waarheid te zeggen, vergaf zij in stilte haar nichtje, en droeg bovendien zelve nog eenigszins de gevolgen der straf die deze eigenlijk had verdiend; omdat haar geheimzinnigheid over het vermiste honorarium natuurlijk door de ouders van Meta eenigermate kwalijk werd genomen.

Het scheen mij werkelijk niet overbodig, dit eenvoudige geschiedenisje even uitvoerig te vertellen, omdat het een welsprekend bewijs is van het zuiver-voelen der auteur. De liefde, die alles vergeeft en alles bedekt, al dwingt dit aldus-doen ook tot een zekere onwaarheid soms, staat veel hooger, dan het harde, gevoellooze, eigengerechtige ‘de waarheid bovenal’ van de tegenwoordige moderne-vrouw-richting. Om die reden vind ik het boek van mej. Uildriks fijngevoeliger dan menig dames-verhaal van den laatsten tijd, en wensch ik het gaarne een ruimen lezerskring toe.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.