Logo DBNL
Herbarijs (1965)

Herbarijs

(1965)–Anoniem Herbarijs–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

¶ Rosa. Rafanus. Rubea. Ruta Rostrum porcinum. Rosmarines. Renpontium. Rapen. Ratabre. Realgar

[161]

ROsa dat siin rosen ende siin cout in den iersten graet ende droge int ende van den andren grade. Ende rosen siin goet in medicinen beide gruene ende droge. Ende selke gadren rosen alsi ripe siin entie en mach men niet lange houden. Men sal rosen lesen eer si hen ontpluken. Rosen die swart siin of bleec en salmen niet leggen in medicinen. Rosen siin goet te vele saken die hier ongenoemt siin ¶ Jegen dat heilege vier stoet rosen ende legse daer op het sal vergaen. Entie oec hadde die mage verhit bondse daer op het sal helpen. Entie oec hadde onsachte in sinen mont maeke pulver van rosen ende minct met zeeme ende strijc daer an het sal sachten ¶ Rosen gestampt sacht al evel dat van hitten comt ja daer op geleit. Ende si es goet gedronken iegen hoeftswere die van hitten comt ¶ Olye van rosen geminct met aysine maect wonden scone die onsuver siin ¶ Nem bladere van volwassenen roden rosen die wel gevarwet siin ende droechse in die zonne. so gedurense goet .3. jaer ¶ Men stampe fine rose

blade ende doese In .1. glasen vat met fijnre olyen van oliven ende hancse in die zonne .40. dage of .30. ende elcs dages so roertse wel ende stopt die vyole wel. ende daer na salmense zien. dit wert goede olye iegen hitte ¶ Ende men maect cyroop rosaet. Men ziedt rosen met watere. ende dan doet mer in suker ende ziedet overeen. dit wert cyroop rosaet. Entie wille hi neme tsap van gestotenen rosen. ende ziedt met sukere. Dits beter dan twater met den zukere gedaen. Ende hets iegen menisoen ¶ Die roke vander rosen es goet den herssenen enter herten. ende sacht den hoeftswere die van coleren comt. ende verbernt bloet al sachtet die rose vore den nese gehouden ¶ Rosen water sacht die hitte van der leveren ende vander magen. Ende cyroop sacht die swere in die darmen ende in die mage dat van hitten comt ende lanc evel. Dat selve doet suker rosaet ¶ Rosen gesoden in wine sacht die swere van den huve ende van den hoefde ende van den tant vleesce daer mede gegorgelt ute ende in. Ende si siin goet geplaestert op heete spenen Ende die scorsse gedronken stremmet van binnen ¶ Rosen gestampt ende geplaestert op thoeft sacht den hoeftswere die van hitten comt ja eist van binnen of van buten. Entie rosen gedronken met borne dat helpt den menisoene. ¶ Olye van rosen geminct met wit van eye es goet jegen alle hitte. ende coelt wel hete steden

[162]

RAfanus dats merradec ende es heet in den iersten graet ende droge in den andren Ende geneest. ende es goet jegen alle evele die siin van couder naturen ¶ Ende tsaet

met aysine geminct dodet den canker ende geneest dat zeter. of tsap met aysine geminct Ende gedronken doent walgen ende spuwen ende verteert sweringe vander melten ende es goet jegen venijn. Tsap geneest die zeerheit vanden steecten in die lede ¶ Nemt merradec of tsap der af ende doet op .1. scorpioen. het sterft staphans. Ende eist dat .1. scorpioen bit den genen die merradec geten heeft. en sal hem niet scaden ¶ Tsaet es goet iegen sproeten ende iegen andere vlecken die siin int anschiin eist datment daer op strijct ¶ Merra. gestampt ende geminct met bloemen van doleke doet haer wassen. Ende geeten met vleesche eist goet iegen puusten. Ende gestampt ende geminct met zeeme geneest quade wonden. ende claert die ogen. ende benemt alle smette vanden ogen. Tsap gedruppet in die oren benemt die rutinge vanden oren. ¶ Merradec gesoden ende genut es goet iegen hoeste ende cortten adem ende meerret sponne ende doet rupsenen. ende es goet der melten daer op geleit ¶ Dat water van den bladren van mer. gedronken. ontstopt die verstopte levere ende geneest die geelsucht. Ende es goet iegen twitte water. ¶ Die wortele genut doet spuwen. ende tsap verteert den wint van den lichame ende benemt die zeerheit vander leveren ende vander melten ¶ Merradec vele geten maect vele lusen

[163]

RUbea dats meede. ende es heet ende droge int begin vanden iersten grade. Ende selke seggen in den andren graet. Ende gesoden met mastike in wine es goet jegen cranke mage ende cranke levere gedronken. Ten selven mac .1. plaester vander wortelen vander meeden ende van mastike ende legt optie mage ende op die levere het starcse. Die wortel vander meeden in watere gesoden ende daer af loge gemaect dat maect scoen haer ¶ Tsap vander meeden gedronken met loyworssen ende met lovesscen es goet iegen dlanc evel. ende iegen tfledersiin Ende jegen die jucht. ende suvert den lichame van al onsuverheiden ¶ Meede gedronken met oximelle es goet jegen sweren vander leveren ende vander melten ¶ Meede gedronken met wine es goet iegen sweren van binnen die van quetsingen comen. Ende meede suvert wonden.

[164]

Ruta es van .2. manieren. deen es tam entie wast in der liede hoven. Ende die andere es wilt ende heet piganon. Ende si es heet ende droge in den .3. graet. ende sulke seggen in den .4. Ende als men rute vint bescreven in recepten. so salmen nemen tsaet. Ende men houdet goet wel .5. jaer. Entie bladere .1. jaer. Ende es goet jegen hoeftswere ende iegen devel daer men afvalt eist dat mense drinct gesoden in wine. Ende ydelet thoeft van fleumen eist dat men tsap gewarmt den zieken in den nese giet die wile dat hi badet ¶ Tsap van ruten geminct met pulvere van pyonien ende gedronken met .1. luttel warms wiins es goet iegen tgroet evel. Tsap van ru. geminct met olyen van rosen ende met lauwen aysine verlicht den hoeftswere ¶ Die smaec van ruten verlicht dronkenscap. ende doet spreken die haestelike stom werden siin. Rute rou geten scarpt die zie ¶ Vele ruten geleit .1. luttel wiins entie wijn gedronken. claert donkerheit van ogen dat van gorssemen dome comt of van melancolien. Tsap van ru. geminct met sape van venkele. ende metter gallen van enen hane. ende met claren zeeme elcs even vele. claert die ogen ende suvert op dat mense daer me bestrijct. ¶ Rute gesoden in wine ende gestampt ende daer af .1. plaester gemaect. es goet iegen tantswere. Rute es goet iegen coude mage. ende ander leden die vercoudt siin ende iegen juchtecheit eist datmen drinct haer sap met pulvere van castorien ¶ Rute gesoden in wine ende gedron\ken

es goet jegen dwitte water ende iegen artetike. Si es goet den wiven omme haer bloemen te doen comene. ende om die dode dracht uut te doen comene. ende die moeder te suverne van allen dingen. eist datmen haer sop drinct met wine. Of dat men haer sop werpe van onder in die moeder. Of rute met olien gesoden ende in die moeder gedaen ¶ Rute es goet iegen crimpsel. eist dat mense leit in .1. vat. ende daer op giet wallende water. entie zieke sitte daer boven ende ontfa den doem int fondament. Of dat men den zieken dwae benede met warmen watere daer rute in gesoden es ¶ Rute gestampet ende gedronken ende optie wonden geleit es goet jegen beten van gevenijnden beesten. Entie hem behanct met groender ruten mach gaen doden basiliscum ¶ Rute gesoden in watere ende warm gedronken met wine es goet jegen crimminge ende suvert die borst entie longene. Rute gedronken met oximelle dodet luxurie. Tsap van ru. gegoten in de neselocken of in die oren droegt ende stopt quaet bloet dat daer uut loept.

[165]

ROstrum porcinum dats melcdistel. of melcwiet. het es cout. Ende es goet geplaestert op hete hoeftswere. hete levere hete mage. hete niere. hete blase. hete moeder. hete ericipila ende op hete apostemen. ende op alle hete steden. Ende geminct met orpiine. sine cracht es te meerre

[166]

ROs marines. es heet ende droge. Die blade gaen in medicinen. Entie bloemen heetmen antos. ende hier af conformeert men dyaanthos. Dit cruut wast gerne bider zee ende hanct al vol witter bloemen

[167]

REnpontium es heet ende droge ende men houdet .x. jaer. ende dits ene wortele gelijc rebarben. Ende men sal kiesen die zere weecht ende die binnen geheel es. Ende het heeft binnen adren alse rebarbe. ende hets .1. luttel bittere ¶ Ende heeft cracht te suverne te verteerne. te conforteerne ende te verduwene.

[168]

RApen siin heet in den .2. graet ende wac in den iersten. ende rapen voeden meer dan andre cruden doen. Ende si maken fleumen ende wac boes vleesch ende ventoysiteit. ende doen den buuc heffen. ende doen wel goyen ¶ Ende als mense doet te viere sal mense puren. ende dan zieden met vetten vleesche

[169]

RAcabre es gomme van bomen. ende es heet ende droge getempert. ende men leitse in medicinen iegen die bloet socht ende uut socht

[170]

REalgar es ene maniere van erden dat seggen enege. ende si liegen. want hoe ment maect salic hier na bescriven Ende dit gelijct opermente. ende es gevenijnt Ende het doodt vleesch met anxte. daer omme salmen sine felheit benemen aldus. Men sal geloyen ene coperine lemmele of ene yserine. ende dan salmer trealgar op leggen ende dan leggen in witten aysine enen dach ende enen nacht lanc. ende daer na zien dore .1. cleet Ende dat jnt cleet blijft salmen drogen in die zonne. ende dit salmen .2. werf of .3. werf doen Ende dies salmen .1. luttel leggen op doot vleesch. Ende wilmen. men maechs .1. luttel mingen met hermodactili. dan werdet gelu Of met ruten. dan werdet groene of swart Ende aldus salment maken ¶ Nemt die stelen van bonen ende maecter af asscen. ende van dien asscen maect loge. ende die loge tempert met levenden calke. Ende daer naer salment diste\leren

in watere met ere clocken alse rose water. ende dan so tempert daer in operment ende quiczilver gemortificeert. ende spaens groene ende zout van ermenien. anna. Some die lieden doenre toe coperroot. Dit gedaen. so doet in .1. vat ende settet in enen oven in .1. glasijn alembijt alomme bestopt ende wel beslegen. Ten iersten so mac .1. cleine vier. ende daerna meerre. ende continueert in stonden van enen dage. Ende dan saltu fiin realgar vinden an dijn vat. ende dat saltu werdelike besteden. Ende bes seker datter niemen toe en come dan du


Vorige Volgende