Logo DBNL
Handschrift Hattem C 5 (2017)

Handschrift Hattem C 5

(2017)–Anoniem Hattemse handschrift–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

3. Diverse teksten, vnl. Latijn

1174 D175Eze medicine es wtghegeuen vanden 2heilighen paeuwes van Roomen yeghen 3eene ziechede diemen heet Epydimie 4ende coemt den mensche an zijn leden jnder 5manieren van butssen Van welker ziechede 6menich duzentich menschen ghestoruen zijn 7diere niet off en zouden hebben ghestoruen 8hadden zij deze boete jn tijts dair yeghen 9ghedaen Nochtan eist eene slichte ende 10cleene conste elken dieze weet Nochtan 11mits dat de mensche zijn lijff dair mede 12ontdraghen mach So macht wel heeten een 13groote conste176 14E177erst zo wie hem wille verhoeden yeghen 15de voirscreuen ziechede eermen eenighe 16noot off letzel dair off heeft die 17zal nemen saelge bladeren / braem bladere / ende 18vliender bladere ende stampt dit al ouerhoep 19mit witten wijne / ende dan ziedent ende cla- 20rent duer eenen lijnen cleet alzoemen 21anderen dranc doet / Ende doen dan dair 22jnne witten ghinghebere / ende latent alzoo 23staen Ende als ghij ziet dat zulke plaghe 24beghint te regneerne So zal hij dair 25off drinken smorghens nuchteren neghen 26daghe al achter een Ende binnen den daghe 27als hijs ghedroncken heeft mach hij vrie- 28lic gaen daert hem ghelieft want hij 29gheene deere off misquame dan vander 30zeluer ziechede ghecrighen mach Ende als 31hijt de neghen daghe alzo voerseit es achter 32een ghedaen zal hebben zo en mach hij 33binnen dien gheheelen jare daer aff gheen 34noot ofte letzel hebben 35E178nde eist zo dat de voorseide plaghe yement 36an coemt ende men gheware werdt 37dat mense heeft gheuaet So salmen dair 38yeghen drincken Triakle magnalium ghe- 39tempert met scapieusen oft betonien die 40verslaet tvenijn / ende behoedt den lichame 41dat tfenijn ter herten niet en come want 42als tfenijn ter herten coemt Soe es de mensche 43doot Ende deze ziechede en es ander niet 44dan fenijn

1V179oert ist bij alzoo dat eenich mensche 2de butsse gheuoele Neme mostaert 3zaet / ende bladeren van vliendere ende 4stampse wel te gadere / ende make dair aff 5een plaestre ende legt haestelic dair hijt 6gheuoelt het zal vergaen 7I180Tem die hem qualic gheuoelt van 8dezer ziechede die neme brambla- 9deren / ende witte wulghe bladeren ende stampse 10wel te gadere ende legtze dair op / dair ghijt 11gheuoelt het zal vergaen / want het es 12gheprouft ende beuonden daert grooten 13noot dede 14I181Tem men zal nemen donderbare nas- 15chade. ende vliendre / ende stampent al 16ouerhoop Dan salmen tsap vut duwen 17ende gheuent den ziecken drincken Ende 18dan zalmen ooc nemen een doucxkijn ende 19maken dat wel nat / ende legghent den zieken 20op zijn herte ende houdent altoos vorsch 21het zal de quaethede verdriuen
22¶ Omme de loop 23te stoppen182
24N183eemt wijn van tente ziedet wel ende 25dan neemt een coreel steen ende 26een lynen douck ende maect den lijnen 27douck vanden wijn voerseit wel nat liggende 28op die coreel steen ende maket dicwil 29alzo nat / Ende dan dair na zit op die 30coreel so ouerdect met dat lijnen cleet 31alzo heet als ghij dat ghelijden cont ij off 32iij weruen ende ghi zult dair mede stoppen 33ende quite worden vander corentie gheheten 34den loop

1¶ Vt captiui et ligati dissoluuntur184 2S185I sis captus vel cathenis ligatus promitta 3sancto petro apostolo quod numquam in vita tua in 4nocte sua super lectum tuum iacebis et quod ieiu- 5nabis vigilias eius dicens hec verba ¶ Domine 6ihesu christe rex glorie qui beatum petrum apostolum tuum 7in mare186 liberare dignatus es et cathenis 8dissolutum illesum abire fecisti queso ut cathe- 9ne iste a manibus siue a pedibus meis re- 10stringantur et alijs meis membris In nomine 11patris et filij et spiritus sancti Amen187
12Ad renouandam iuuentutem188
13Recipe galange cardamomj gariofili macis 14nucis muscatis zeduarij ana drachme iij cinamomi 15zinziberis ana uncia semis puluerisa bene et hunc puluerem 16pone in bursiculam lineam et suspende 17stopam vini clari per diem naturalem Deinde 18sume de eodem puluere quantum capiunt tres 19digiti ieiunus / et bibe de ipso vino tria 20bona cocliaria et renouabitur ut aquile 21iuuentus
22De jncausto189
23A190D faciendum bonum incaustum nigrum 24Accipe iijSemis loot galnoets ende stoetse 25drie loot gummen drie loot coperloot 26ende stotet te samen Ende een hollantsche pijnte 27reghenwaters biermate / ende men salt 28te samen doen in een cruke / ende roerent 29de eerste viij daghen al191 daghe eens omme
30¶ Teghens die crampe192
31¶ Neemt verssche boetere onghesouten ende 32dyaltea euen vele ende smeert daer ghij de 33crampe hebt het zal dair mede vergaen
34¶ Teghens troode menisoen 35ende buuceuele193
36¶ Neemt een pijnte botermelck gheheten

1kernemelck Ende een hantuol scellen van 2mispelboomen / ende een pijnte rijnsche wijns 3doet dit al te zamen ende ziedet op de helft 4dair na doetet claer te194 doer teemsen / ende 5laettet den ziecken drincken hij zal bider 6hulpen van god ghenezen ¶ Probatum est195
7¶ Yeghen tghezwel jnde kele196
8G197hij sult nemen eenen schoonen eerden 9pot daer zuldi jn doen een pijnte 10petauwee off rijnsche wijn bij ghebreken vanden 11petauwee Ende een hantvol lijnzaet / ende 12een hantvol grws van terwee Ende tsmeer 13van eenen berch verken omtrint de groote 14van eenen kaesbal Ende bij ghebreke van 15zwijnen zmeer neem oude kupe booter 16Ende siet dit al te samen tot dattet 17slecht es ten dicken pappe Dair na 18neemt eenen lepel ende spreyt dat op 19eenen lijnen doeke / ende legghet alzo heet 20alsment dooghen mach op die kele rond 21omden hals Ende doet dan een wollen doeke 22dair omme daer ghijt mede decket Dan 23laet de perzoen gaen leggen ende decket 24hem warm ende laet hem rusten ter tijt 25thent hij zweet Ende als hij ghezweet 26heeft zal hij ghenezen ¶ Probatum est198
27¶ Mors resecat / mors omne necat / quod carne creatur 28Magnificos premit et modicos / cunctis dominatur 29Forma / genus / species / sapiencia / sensus / honores / 30Morte ruunt subita / sola manent merita 31¶ Quod fuit est et erit perit articulo breuis hore 32Ergo quid prodest / esse / fuisse / fore / 33Esse / fuisse / fore / tria florida sunt sine flore 34Nam simul omne perit quod fuit / est / et erit / 35¶ Gaudia perpetuos pariunt mundana dolores 36Ne pigeat paruo tempore dura pati199

1¶ De pestilencia200 2G201Racia dei succurrente ad vtilitatem rei 3publice ac pro conseruacione sanorum et 4refectione infirmorum et lapsorum 5volo aliqua de pestulencia scribere ex dictis 6medicorum magis auctenticorum breuiter compilando 7¶ Primo ergo videndum est que et quot sunt 8signa pestulencie pestulenciam designancia Vnde 9secundum nobilem Auicennam202 quarto canonis tractatu primo ostendit 10quod septem sit signa pestulencie ¶ Primum est quod 11in vna die estiuali aura sepe mutatur scilicet 12quod de mane est pluuiosa et precipue nebu- 13losa / deinde ventosa et precipue a vento meri- 14dionali ¶ Secundum signum est quod dies estiualis sepe 15apparet totaliter obscura ac si vellet in ea 16pluere et tamen non pluit et quando hoc sepe fit 17ita quod per multos dies durat tunc est timendum 18de magna pestulenciaTertium signum est quando 19multe musce fiunt super terram / quia hoc est sig- 20num quod aer est venenosus et infectus et per 21consequens homines inficiunturQuartum signum est quando stelle 22videntur sepe cadere / et hoc iterum est signum quod 23aer est venenosus et infectus / et quod multi 24vapores venenosi sunt in aere ¶ Quintum signum 25est quando Cometa videtur sub celo Et ut in 26metheororum habetur / tria contingunt quando talis stel- 27la apparet / scilicet infectio hominum in bellis / fa- 28mes super terram / et magna pestulencia. et 29tunc Cometa habet valde magnam caudam valde 30remote protendentemSextum signum est quando 31q203 multa tonitrua et fulgura fiunt super 32terram et precipue veniencia a parte meridionali 33Septimum et vltimum signum est quando fiunt multe 34ventositates a meridie / quia ille sunt immunde 35Quando ergo aliquid predictorum apparuerit timendum 36est de magna pestulencia nisi tunc deus optimus 37vellet eam ammouere 38S204ecundo videndum est de causis pestulencie 39Vnde sciendum est quod pestulencia aliquando ve- 40nit ex radice superiori Aliquando venit ex 41radice inferiori Et quandoque venit ex vtraque simul 42¶ Quando venit ex radice inferiori tunc causatur ex 43rebus corruptis ¶ Et hoc dicuntur205 uel particulariter vel 44vniuersaliter ¶ Si particulariter tunc venit ex rebus corrup- 45tis que non sunt magne quantitatis et sic dicitur pestulencia particularis 46et206 hoc ideo quia particulariter venit et quasi omni die Et sic

1causantur febres pestilenciales in quibus plures medici 2decipiuntur credentes tales febres non esse pestulencia- 3les ¶ Si vniuersaliter tunc causatur pestulencia vniuersalis / et venit 4ex cadaueribus mortuorum post magnum bellum 5Vel ex corrupcione stagnorum que putrescunt ex 6solis radiacione tempore estiuali ¶ Quando venit ex 7radice superiori tunc causatur ex corrupcione aeris qui 8inficitur ex superiori influencia Et de illa pestulencia 9dicit magister Auicenna207 quod corpora cito leduntur a tali 10pestulencia et ergo videmus ad experienciam quod incarceratis 11nichil nocet talis pestulencia / quia aer corruptus 12seclusus est Sed habitantes iuxta stagna et 13in montibus moriuntur Et illa pestulencia quandoque 14est in brutis Ita quod animalia bruta moriuntur 15et homines non Quandoque autem econuerso quod homines moriuntur 16et bruta non Sed quocumque modo fuerit bonum est homini 17ut fugat a loco in quo est pestulencia ¶ Quando 18autem venit ex vtraque scilicet a radice inferiori et superiori 19simul / tunc impressio celestis corrumpit aerem / qui vlterius 20corrumpit humores in homine Et postquam inferiora 21corrupta sunt tunc causantur morbi et tales morbi 22quandoque sunt febres / quandoque apostemata que ut frequenter 23fiunt circa membra principalia / quia materia venenosa 24magis membra principalia inuadit Et huiusmodi pestu- 25lencia semper continuatur / quia aer inspiratus est venenosus 26et corruptus ergo ledit cor hominis et sic natura eius ag- 27grauatur ita quod tendit ad mortem sine aliquo signo 28vrine / ergo multi medici decipiuntur in hoc 29qui vident vrinam in pacientibus esse sanam. sed 30locum superficialiter ignorant ideo decipiuntur Et ergo 31semper querendus est distinctus medicus tempore pestulencie 32qui scire potest causas ¶ Et hoc de causis pestulencie 33V208Isis de causis pestulencie mouende sunt due 34questiuncule ¶ Prima quare aliquando vnus homo 35moritur et alter non Et quare in vna villa seu 36in vna domo moriuntur homines et in alia 37villa seu domo nonSecunda cui tales morbi 38sunt contagiosi ¶ Ad primam dico quod ex parte agentis 39influencia supercelestis directius respicit illum uel 40illum locum quam istum vel istum Sed ex parte pacientis 41sic quia iste homo gracia complexionis magis est dispositus 42ad mortem quam alius ergo corpora istorum hominum 43sic dispositorum ad mortem sunt magis cauenda 44Quia homines qui vtuntur venere et balneis / et 45qui calefiunt magno labore uel magna ira 46magis dispositi sunt ad infectionem / quia pori

1in corpore per huiusmodi antedicta aperiutur209 et per consequens aer 2venosus210 subintrat ergo etcetera ¶ Ad secundam dicitur quod ta- 3les morbi sunt contagiosi corporibus vicinis / quia 4corpora infecta fumant / et fumi sic resoluti sunt 5venenosi corrumpentes aerem et vaporum humo- 6res Et ideo fugiendum est ab infectis ymmo 7nullus tempore pestulencie debet stare in tumulo211 8populorum ne si aliquis infectus esset alium infi- 9ceret per anhelitum et aerem intercaptum Et ideo sa- 10pientes medici quando volunt curare infirmos 11tunc stant longe a pacientibus tenentes faciem 12versus ianuam vel versus fenestram Sic eciam 13faciendum est cum aliquis est inter alios tempore pestulencie 14¶ Eciam tempore pestilencie congruum esset pacienti 15ut aperiret in camera fenestras versus 16plagam orientalem ut aer subintraret Sed fe- 17nestre versus meridiem teneantur clause quia 18ventus meridionalis est tunc multum fugiendus 19¶ Primo quia est signum pestilencie et debilitat cor- 20pora sanorum et eciam infirmorumSecundo est fugien- 21dus ideo quia scribitur tercio aphorismorum212 quando iste 22ventus est magni flatus tunc grauat auditum 23et ledit cor / quia aperit poros corporis et intrat 24vsque ad cor ergo bonum est ipsi sano ut tempore 25pestulencie quando flat ventus meridionalis quod 26tunc maneat in domo per totum diem / sed si 27necesse esset ut exiret maneat tamen vsque ad ele- 28uacionem solis super nostrum orizontem 29I213stis sic stantibus videamus qualiter quis d214 30se debeat preseruare a pestulencia ¶ Vnde primo 31faciendum est secundum consilium iheremie prophete qui 32dicit quod penitencia in singulis est presupponenda 33ergo summum remedium tempore pestulencie est penitencia 34et confessio Prouiso tamen quod valde bonum est fugere 35locum infectum / sed quia multi commode locum mu- 36tare non possunt Ideo inquantum poterunt vitent 37semper putrefactiones ¶ Eciam caueatur de coytu 38et de vento meridionali ut dictum est ¶ Eciam 39omnis fetor euitandus est ut fetor stabulorum / 40coquinarum / et platearum / et precipue infir- 41morum infectorum / et cadauerum putrefactorum 42Et maxime fetor aquarum / quia in aliquibus domibus 43conseruatur aqua per duas noctes uel tres Vel eciam 44sunt quidam transitus aquarum subterranei in quibus con- 45seruantur aque proiecte de coquinis que faciunt 46magnum fetorem Et ex illa causa contingit quod aliqui 47moriuntur in vna domo scilicet in illa vbi talia

1reseruantur et in alia non de quo que sint supra quaestio 2prima ¶ Cosimiliter vitandus est fetor in loco vbi 3pendunt caules / olera / en215 et fungi / nam fo- 4lia calium putrefacta faciunt magnum fetorem 5quia sicut per odorem aromatum spiritus vitales 6recreantur sic per odorem nociuum pericili216 pericli- 7tantur ¶ Eciam fiat ignis clarus in domo 8de lignis siccis cum fumigacione herbarum 9teutonice lauberen / wachelen / beren / Et eciam 10cum absintheo idest [...]217 cum ysopo / cum 11ruta / cum archimesia218 idest biuoet ¶ Eciam 12aloes holt multum valet cum ponitur ad 13ignem quia est stiptisi219 saporis et ergo cum fumus 14inspiratur per os et per nares tunc interiora 15fortificantur jta quod aer pestilenticus non potest 16corpus penetrare ¶ Item omnis replecio potus 17siue nimia commestio vitanda est ¶ Item 18de mane cum homo surrexerit statim debet 19commedere parum de ruta lota in aqua munda 20aspersa cum sale ad quantitatem vnius nucis ¶ Et si 21hoc non potest haberi commedatur panis vel 22turta tincta in aceto ¶ Item bonum est 23stare et manere in domo et non exire ut 24dictum est ¶ Malum est autem ire per villam uel 25per ciuitatem ¶ Item domus debet ornari 26cum rosis tempore estatis / et cum folijs vitis ¶ 27Eciam bonum est frequenter lavare manus cum aqua 28et cum aceto et postea tergere faciem et odo- 29rare ad manus ¶ Eciam bonum est semper 30odorare acetosa / et ergo dicit magister Iacobus 31in monte pessulano / quia ego non potui bene 32vitare communitatem populi cum transiui de domo 33in domum ad curandum infirmos causa paupertatis 34mee tamen portaui panem vel spongiam in- 35tinctam in aceto in manu mea et tenui 36prope os et nazum et sic euasi pestulenciam quod socij 37mei minime crediderunt ¶ Eciam si quis 38posset habere pomum ambre ex apothecis 39multum sibi valent quod ego probaui 40I220stis sic stantibus dicendum est de conforta- 41tiuis Vnde confortatiua sunt Crocus 42canifora221 / Plantago jsta proporcionatim 43assumpta reuiuificant spiritus vitales et interiores 44Si predicta non commederit tunc portet secum in 45222 manu huiusmodi herbas quod eciam valet multum

1Eciam valde sanum est ut lauentur os facies 2et oculi sepe de die Et interdum pulsus 3manuum aspergatur cum aqua rozacia Si non 4potest haberi aqua rosacea tunc fiat cum aceto 5Et sic istis factis securius quis intrat 6communitatem populi ¶ Item laxacio ventris 7habetur pro magno remedio / et si naturaliter fieri 8non potest fiat artificialiter per suppositoria 9Ad quod bene valent pille pestulenciales 10que habentur jn apothecis 11I223stis visis videamus de cibo Vnde tyriaca 12tam sanis quam infectis valet Ideo bis 13sumatur in die cum vino claro limpha- 14tico vel cum aqua rosacia vel cum ceruisia cla- 15ra / vel cum potu et hoc ad quantitatem duorum 16coclearium et dissoluatur Tyriaca et sumatur 17ad quantitatem vnius pisi Et prandium non fiat 18nisi in meridie propter operacionem tyriaci in 19corpore ¶ Eciam bona fercula sunt tunc commeden- 20da et non plus in vno die quam in alio 21ne per superhabundanciam putrefactionem humorum 22inducant ¶ Caueatur de nimis calefacti- 23uis ut sunt piper et zinziber et alleum 24Licet enim piper cerebrum a fleugmate 25purgat et membra a viscosis humoribus libe- 26rat tamen nimium calefacit ergo etcetera ¶ Alleum 27eciam quamuis pectus purgat a fleugmate ma- 28los humores exsiccando et prouocat appetitum 29ad commedendum tamen aerem infectum permittit 30intrare oculos Eciam perturbat caput vnius- 31cuiusque sepe commedentis et calefacit ergo etcetera32Item de mane valent cibaria in aqua buli- 33ta / De vespere autem assata ¶ Item pulmenta 34et brodia sunt euitanda nisi fuerint 35acetosa Nam acetosa illo tempore preualent omnibus 36medicinis ¶ Item omnes fructus sunt vitandi 37nisi fuerint acetosi ut sunt cerusa et huiusmodi 38¶ Eciam modicum commedere de pomo uel de 39piro loco medicine potest fieri ¶ Item lac 40amigdalorum prodest ¶ Item zinziber 41et cynamomum / flores muscatarum / crocus 42et huiusmodi similia eciam sunt sana ¶ Item iocunditas 43cordis magnum est remedium Ideo maxime 44valet in estate seu in tempore pestilencie so-

1cialiter viuere ergo nullus isto tempore timeat mortem 2sed speret diu viuere ¶ Item fleubotomia 3potest semel fieri in mense nisi etas vel aliud 4hoc prohibeat ut est in pregnantibus et 5in debilibus / et in pacientibus fluxum ventris 6Et fiat in faselica224 in dextra uel in 7sinistra ante commestionem / et post commestionem 8minucionis faselice225 valet gaudiosum esse 9et spaciari et bonum vinum bibere uel bonam 10ceruisiam / et non est conueniens isto die labo- 11rare uel tristis esse ¶ Et si aliquis predictis 12non obstantibus senserit se adhuc esse grauatum 13apostematibus tunc talis ante omnia debet 14vitare sompnum / quia in sompno calor interior 15trahit secum venenum ad cor et sic talis sompnus 16facit hominem a medico incurabilem ¶ Sed di- 17ceres ex quo sompnus debet vitari si quis tunc haberet 18sompnum naturalem quid tunc faceret ¶ Respondetur quod talis 19sompnus naturalis debet remoueri per spacium in 20ortulis uel campis ¶ Vel si quis vellet dor- 21mire sompno naturali fiat hoc per vnam horam 22facta commestione et hoc si homo non fuerit grauatus 23Ergo dicit auicenna226 Si homo vellet dormire 24quod tunc deberet bibere bonum haustum vini uel 25ceruisie ante dormicionem quia talis haustus 26depellit tales humores existentes interius 27¶ Sed diceres quomodo homo debet sentire quando est infectus 28Dicendum quod homo infectus in vno die statim non 29multum commedit / quia est plenus malis humori- 30bus et statim post prandium habet libidinem dor- 31miendi ¶ Eciam patitur magnum frigus Et eciam 32habet magnum dolorem in anteriori parte ca- 33pitis ¶ Et si homo non crederit sciat quod statim 34quasi per medium diem sentet227 apostema sub 35brachijs uel sub pudibunda228 circa pudi- 36bunda uel circa aures ergo optimum reme- 37dium est quod si homo sentit aliquid ex predictis 38quod vitet sompnum quia in sompno spiritus vitalis 39quiescit in venenum et dispergitur ad membra 40hinc et inde Sed quia per grossa membra exire 41non potest ergo querit membra subtilia / et huiusmodi 42venenum magis dispergitur in sompno diei quam 43in sompno noctis quia sompnus nocturnus est naturalis

1 et sic natura prohibet venenum currere per cetera membra / hoc 2enim quilibet pestilenticus potest probare quantocius fieri 3potest ¶ Si quis infectus fuerit eodem die san- 4guinem habunde minuat vsque ad vertiginem et 5vsque ad sincopim / quia parua minucio sanguinis tunc 6parum valet ¶ Et quando est homo inscisus in venis 7siue fuerit infectus siue non semper vitet somp- 8num per diem vsque ad medium noctis ¶ Et semper 9in eadem parte corporis in qua apostemata appa- 10ruerint fiat inscisio Vnde si apparet aposte- 11ma sub brachio dextro fiat fleubotomia 12in medio eiusdem brachij de mediana uel 13in epatica idest in vena circa minorem digitum 14¶ Si circa pudibunda fuerit apostema fiat 15minucio in pede eiusdem lateris circa calcem 16¶ Si autem apparuerit circa aures fiat in 17brachio eiusdem partis / vel in vena que est inter 18indicem et pollicem ne venena magis inuadant 19cerebrum Et omnia ista fieri debent ante dormicionem 20¶ Si autem apostema post dormicionem sentitur 21tunc debet fieri minucio in parte crucifixa exempli 22gracia vt si apostema apparuerit post dormicionem 23sub brachio dextro fiat fleubotomia in manu 24sinistra de epatica uel basilica que est circa 25minorem digitum Vel fiat in sinistro brachio 26de mediana ¶ Si autem apostema apparue- 27rit sub brachio sinistro fiat eodem modo scilicet 28in parte crvcifixa et sic de alijs ¶ Item minutus si est 29valde debilis tunc postquam fuerit in motu continuo 30scilicet equitando uel transeundo moderate potest 31modicum dormire ¶ Si quis habuerit 32apostema tunc quam citius insudatur ponat em- 33plastrum circa ipsum quod fiet tali modo tere 34folia sambucij et adde sinapum tricum229 et 35pone ad apostema ¶ Item aliqui cyrologi 36volunt quod addi debet Tyriaca / sed summe 37zuadeo quod non Responsio quia tyriaca fugat vene- 38num ad intra et ergo est magis conueniens quod 39tyriaca sumatur per os / quia sic expellit venenum 40¶ Item aliud remedium contra apostema 41Accipe barbam jouis teutonice huislooc et 42apium proprie merck / et plantaginem et nouum 43siliginem / et adde rodekeruel et tene230 ista 44231 insimul donec exeat aqua / tunc cum ista

1232 hoersaemheit ¶ Die brune ooghen heeft 2ende middelbaer niet te groot die es subtile 3van verstande hoefsch ende ghetrouwee ¶ 4Die scarpe ghesichte heeft ende die ooghen 5gheringhe lopende niet stille staende dat 6es een bedrieghere / een dief / ende es zeere 7onghetrouwee Maer die alder quaetste 8ooghen dat sijn die ronts omme hebben 9witte zwerte of roode plecken / Want de 10mensche die natuerlic alzoo die ooghen 11heeft die es de quaetste die leeft 12D233E wijnbrauwen die vele haers heb- 13ben beteykenen onbequame sprake 14¶ Als die wijnbrauwen recken tot anden 15slaep vanden hoofde dat es een teyken van een 16oncuysch ende nydich mensche ¶ Die de wijn- 17brauwen heeft niet te cort / niet te lange 18noch met te vele haers. dat es een teyken 19van goeden verstande ¶ Die een cleyne 20scerpe nooze heeft dat es een teyken van 21fellicheit ende van scerpicheit ¶ Die een 22langhe nooze heeft al tot bij den mont 23comende die es stout ende wijs ¶ Die ca- 24mus sijn van noozen die zijn haestich 25D234Ie een middelbaer aensicht heeft 26ende de wanghen een lettel vet bijden 27slaep vanden hoofde die es warachtich 28verstandich wijs ghedienstich / zeere goet 29ende subtijl van verstande ¶ Die de mont 30breet heeft die es stout ende goet ter wa- 31penen ¶ Die de lippen groot ende grof heeft 32die es zot ¶ Die in zijn aensichte verla- 33den es van vleyssche die es zot ende loghen- 34achtich ¶ Die een graselic aensichte 35heeft die es voersienich in allen zinen 36wercken ¶ Ende die een zeer cleyne aen- 37sicht heeft natuerlic ghelue van verwen 38dat es een quaet mensche / een ondoechdelic 39mensche / een bedriegher / ende een dronckaert 40¶ D235Ie opgheblasen es an de slaep vanden hoof- 41de / ende die magher an sijn wanghen es 42dat es een teyken van grooten tooren ende van 43gramscippe ¶ Die de ooren bouen maten 44groot heeft die es zot maer hij be-

1grijpt ende onthout ooc wel ¶ Ende die de 2ooren bouen maten cleen heeft die es zeere 3nutte in striden ¶ Die een stemme heeft 4middelbaer niet te grof noch te cleyne 5die es warachtich voersienich ende retht- 6uaerdich236 vanden handen237 7D238Ie hem besich maect metten handen 8als hij spreect om te wisene dat es 9een bedriegher ¶ Die hem hout int spre- 10kene sonder de handen zeere te roerene die 11es goet van verstande wel ghestelt van ma- 12nieren ende goet van rade ¶ Die enen langen 13smalen hals heeft die es plomp ¶ Die 14enen seren corten hals heeft die es loes ende 15bedrieghelic ¶ Die enen groouen hals heeft 16die es starc plomp ende groot van etene 17D239Ie eenen grooten buuc heeft die es on- 18bekent plomp houaerdich ende on- 19cuuysch ¶ Die enen middelbaer buuc heeft 20ende die borst cleene die es goet van verstande 21ende scarp van rade ¶ Die die borst die schou- 22deren / ende den rugghe breet heeft die es wijs 23stout ende starc ¶ Die een breet voerhoeft 24heeft die es milde ¶ Die den borst scoude- 25ren ende rugghe middelbaer heeft niet te 26cleene noch te groot dat es een goet tey- 27ken zeere ghepresen ¶ Die hooghe van scou- 28deren es dat es een teyken van scerpicheit 29van wreetheit van natueren ende van onghe- 30trouwicheit vanden armen240 31A241ls die armen alzoe lanc zijn dat die 32handen an die knien comen dat es een 33teyken dat hij wijs stout ende milde es ¶ 34Als die hant lanc es ende de vingheren ooc 35lanc zijn dat es een teyken dat hij van zin- 36nen wel ghestelt is / ende dat hi nutte es om 37vele abelheiden te leeren / ende omme vele ambochten 38te doene Het es ooc een teyken van goeden re- 39gemente ¶ Die de vingheren cort ende grof heb- 40ben dat es een teyken van zotticheit plompicheit 41ende van onabelheit vanden voeten242 42G243Roote voeten die verladen zijn van vleessche 43beteekenen zotticheit ende begeerte van onrechte 44Cleyne ende subtijl voeten beteykenen herdicheit ¶ 45Smale beenen beteykenen onwetentheit ¶ Groote 46/ wel ghemaecte244

1245 aqua sic exeunte misce lac mulieris vel 2eque et da pestilentico bibere semper ante dormi- 3cionem / et hoc si fieri potest cum homo est ieiunus 4ut eo melius operetur in ipso ¶ Si autem 5aliquis esset grauatus morbo pestilenti- 6co et vellet scire vtrum posset euadere 7vel non Accipiatur vrinale cum propria 8aqua sua et accipiet lac mulieris que 9filium peperit et mittat in vrinale vnam 10guttam de illo lacte / si tunc gutta lactis 11in summitate manet vel natauerit sa- 12nus erit et non indiget timere Si autem 13in medio natat iterum non indiget timere 14sed morbus diu durabit Si autem transit 15ad profundum aque in sequenti die vel cir- 16ca. mortem veraciter habebit Et hoc sepe probatum 17est ¶ Que ad presens dicta breuia et vtilia 18de pestulencia sufficiant
19 ¶ Explicit tractatus de pestulencia246
20S247E vous aues la boche ou quelle 21soit prenes vng pingion en 22vie et le fendes au long de la 23poitrine et le mettes sur la boche selle 24est en laisselle et enuelopez bien et 25luy laissies deux heures et il seront 26vo248 noirs et vous gardes de lair Met- 27tes en vostre nez et bouche de la rue et 28de la loine en vous estoupant et boutes 29les pig249 pingions en vne fosse en ter- 30re bien couuerte car il ont linfection 31auant eulx Puis en remettes desdittes 32pingions sus laditte boche et luy ez 33laissies encore deux heures puis les 34ostes et sil sont changiez sy y en re- 35mettez des aultres et sil ne sont point

1ny en remettes plus et la boche sen 2yra es dois selle est en laisselle ou en 3la cuisse et selle est en la gorge elle 4yra en la jour vers les genciues Et 5quant on a mis les pingions sus laditte 6boche il fault couchier le personne 7au feu tout enuelope en vng linceul 8et faire tresbien suir et quat250 le 9linceul est frez il on fault reprendre 10vng aultre tout chault et faire qua- 11tre ou cinus251 jours Et se vous naues 12nulz pingions prenes des quoquelez 13Mais les pingions vallent mieulx 14qui en peult auoir et en peult on 15bien mettre a toutes les juinntoires 16Explicit252


Vorige Volgende