Handelingen van het Nederlandsche Philologen-congres 13

[p. 9]

Sectie voor klassieke philologie

Eerste zitting: vrijdag 5 april, uren 10-12,30.

De Voorzitter, Prof. Dr F. Muller opent te ruim 10 uur in de goedgevulde ‘Kleine Aula’ met een enkel woord de vergadering. Aansluitend bij de woorden van Prof. Schrijnen wijst ook hij op de verjonging en verbreeding, die de klassieke sectie ditmaal heeft ondergaan, waarbij hij archaeologie en byzantinisme een hartelijk welkom toeroept. Nadat Dr J.J.E. Hondius te Sneek zich met het secretariaat van de sectie heeft belast, geeft de voorzitter het woord aan Dr P.J. Enk voor het houden van zijn voordracht, die tot titel draagt:

Heeft Propertius zijn elegiën in stanza's geschreven?

Spreker heeft dit onderwerp gekozen naar aanleiding der nieuwe Propertius-uitgave van O.L. Richmond (Cambridge, 1928), die de reeds door Müllenhoff (1854), Prien, Drenckhahn, Korn, Ellis en Phillimore verdedigde theorie, dat de Romeinsche elegische dichters hun elegieën in strophen of stanza's dichtten, op nieuw aan de orde heeft gesteld. Richmond heeft deze hypothese zelfs aan zijn textconstitutie ten grondslag gelegd. Dr Enk stelde zich op het standpunt, dat een neiging tot strophische compositie niet valt te ontkennen hetgeen hij demonstreerde aan de 12de elegie van het 2de boek, die uit 2 correspondeerende gedeelten vs. 1-12 en vs. 13-24 bestaat. Deze beide helften splitsen zich weer ieder in 3 onderafdeelingen, zoodat deze elegie het schema 4, 4 + 4; 4, 4 + 4 vertoont. Als 2de voorbeeld koos spreker Propertius I. 6, waar telkens 3 disticha tot éen groep verbonden zijn. Dat men de strophische compositie niet streng kan doorvoeren bewijst hij aan Ovidius, Amores I. 6.

Ook tegenover ingewikkelde, alleen voor 't oog zichtbare arithmetrische kunststukjes, die men den elegischen dichters wil toeschrijven, staat spreker sceptisch. Zoo wijst hij b.v. Richmond's versindeeling van de Cornelia-elegie af.

Van een in alle elegieën doorgevoerde strophische composi+tie kan z.i. bij geen der elegische dichters, ook niet bij Propertius, sprake zijn.

Om zijn theorie te bewijzen heeft Richmond, die overal strophische compositie bij Propertius aanneemt, zijn toevlucht genomen tot de gissing, dat hier en daar disticha in de mss. zijn uitgevallen. Om de waarheid dezer bewering te onderzoeken, bespreekt Dr Enk eerst de 4de elegie van het

[p. 10]

1ste boek, die in den vorm, waarin de mss. haar overleveren, strophische compositie uitsluit. Richmond wil dit gedicht aldus indeelen: 4.6.6; 4.6.6 verzen; hiertoe neemt hij een lacuna van 4 verzen aan tusschen 14 en 15. Richmond komt tot zijn gissing, dat 4 verzen ontbreken, echter door onjuiste interpretatie van den textus receptus, hetgeen spreker uitvoerig uiteenzet. Richmond heeft nl. geen rekening gehouden met de τόποι der antieke erotiek, die de gaafheid der overlevering aantoonen.

Daarna behandelt spreker de 2de elegie van het lste boek, waar Richmond, om zijn theorie te kunnen doorvoeren, eveneens, maar ten onrechte, een lacune meent te ontdekken.

Spreker formuleert tenslotte deze stelling, dat de Romeinsche elegie een neiging tot strophische compositie vertoont, maar dat ze slechts in enkele gedichten kan worden doorgevoerd, en dat men dus geen recht heeft alleen op grond der omstandigheid, dat een elegie niet strophisch gecomponeerd is, de overlevering als verminkt te qualificeeren.

Van de gelegenheid tot gedachtenwisseling maakt allereerst gebruik Prof. Dr E. Drerup. Deze kan zich bij het betoog van inleider geheel aansluiten, doch wijst er nog eens met nadruk op, hoe men bij Propertius - en elders, zoowel bij Grieksche als Romeinsche schrijvers - scherp onderscheid moet maken tusschen strophenbouw en symmetrie. De eerste vindt men slechts sporadisch, symmetrie daarentegen vertoont zich overal, zoowel in proza als in poezie. Men moet zich echter bij dergelijke aesthetische vragen weten te emancipeeren van het getal.

Ook Prof. Muller kan met spreker, dien hij dankt voor zijn uitnemend betoog op een gebied, waarop hij een der beste kenners is, volkomen accoord gaan en ziet vruchtbare perspectieven voor een verder onderzoek. Hij vraagt, of men bij het door inleider behandelde probleem ook onderscheid moet maken tusschen het eerste en de latere boeken.

Dr Enk, beide sprekers beantwoordend, wijst er op, dat hij zich speciaal richtte tegen de fouten van Richmond's uitgave. Hij beperkte zich tot het eerste boek, omdat daar Richmond's betoog oogenschijnlijk het sterkst staat; voor de andere boeken kan het principe der strophenbouw nog minder worden doorgevoerd en leidt het tot een volkomen fiasco. Tenslotte wijst hij op het vele goede, dat, afgezien van de besproken fouten, in Richmond's uitgave te vinden is.