Colloquium Neerlandicum 5 (1973)

Verslag van het vijfde colloquium van hoogleraren en lectoren in de nederlandistiek aan buitenlandse universiteiten

[p. 195]

Vergadering van de docenten in het Iberisch-Italiaans-roemeense taalgebied door Drs. J.H. Meter
Universiteit Napels

De vergadering werd voorgezeten door schrijver dezes en bijgewoond door de collega's Mej. Drs. J.E. Koch (Napels), Mej. Drs. E.H. van der Linden (Boekarest), Drs. J.A.S. Tromp (Madrid), Lic. R. van Ertvelde (Bologna/Padua) en Drs. A.B. van Heusden (Milaan). De bedoeling van de bijeenkomst was een balans op te maken van noden en wensen op het gebied van de nederlandistiek in Italië, Spanje en Roemenië. Betreurd werd de afwezigheid van de collega's uit Portugal. Alle deelnemers aan de vergadering waren het er over eens dat het onderwijs van het Nederlands in de Romaanse landen van Zuid-Oost Europa voldoende raakvlakken bezit om een aparte werkgroep te rechtvaardigen. Het contact zal, buiten de driejaarlijkse colloquia om, voornamelijk door briefwisseling worden onderhouden, terwijl de Italiaanse collega's zich bereid verklaarden om, bij gebleken behoefte, in een Italiaanse universiteitsstad bijeen te komen. De werkgroep staat in principe ook open voor nederlandisten uit de Latijns-Amerikaanse landen, waar evenwel de laatste jaren door het wegvallen van de docentschappen in Argentinië (Buenos Aires) en Brazilië (Pernambuco) geen Nederlands op universitair niveau meer wordt onderwezen. Om practische redenen is geen aansluiting gezocht bij de Franse werkgroep voor nederlandistiek, omdat de status van het Nederlands aan de Franse universiteiten geheel verschillend is van die in de andere Romaanse landen. Dit neemt uiteraard niet weg dat didactische en wetenschappelijke contacten met de collega's uit Frankrijk van groot belang kunnen zijn.

Bij de besprekingen kwamen drie punten aan de orde: 1) leermiddelen en vertalingen 2) rechtspositie van de docenten 3) toekomstmogelijkheden voor afgestudeerde nederlandisten uit de door de werkgroep vertegenwoordigde landen.

Ten aanzien van het eerste punt merkten de collega's op dat er behoefte bestaat aan een herziening van het tweedelige Italiaanse Hand-

[p. 196]

woordenboek van Beniamino Dentici (Van Goor Zonen, Den Haag 1964³). Het is wenselijk dat een aantal verouderde of zeldzame Italiaanse woorden en zegswijzen komt te vervallen en dat meer eigentijdse woorden worden opgenomen. Ook zouden het Nederlands-Italiaanse en het Italiaans-Nederlandse deel meer op elkaar afgestemd kunnen worden. Wie thans wil weten wat b.v. het Nederlandse ekwivalent van het Italiaanse woord missile is, vindt daarvoor slechts de adjectivische betekenis werp- aangegeven, terwijl de meest gangbare moderne betekenis raket (projectiel) ontbreekt. Als bezwaar tegen de huidige opzet van veel in Nederland verschijnende woordenboeken wordt ook gevoeld dat te eenzijdig is rekening gehouden met de Nederlandse gebruiker. Voor buitenlandse gebruikers zijn aanwijzingen betreffende de uitspraak en de beklemtoning van de Nederlandse woorden en het aangeven van preteritale vormen van de zg. sterke werkwoorden wenselijk. Voor Roemenië werd het ontbreken van een Nederlands-Roemeens/Roemeens-Nederlands woordenboek geconstateerd. De vergadering besloot twee resoluties op te stellen, waarin wordt aangedrongen op 1) het tot stand komen van een Nederlands-Roemeens/Roemeens-Nederlands woordenboek en een herziening van het bestaande Italiaanse Handwoordenboek van Beniamino Dentici, en 2) het verhogen van de bruikbaarheid van de Nederlandse woordenboeken voor niet-Nederlandse gebruikers. De resoluties zijn op de resolutievergadering van het Colloquium op vrijdag 31 augustus ingediend en aldaar als resolutie 2 en 3 aanvaard.

Ten aanzien van een Nederlandse grammatica voor Italiaanse studenten werd met voldoening kennis genomen van het ver gevorderde stadium van voorbereiding van de descriptieve grammatica van collega Van Ertvelde. Het is te hopen dat voor de publicatie van dit werk, waaraan collega Van Ertvelde jarenlang gewerkt heeft, financiële subsidies van de Belgische en Nederlandse autoriteiten kunnen worden verkregen, indien publicatie op zuiver commerciële basis niet mogelijk zou zijn.

Bij het toenemend gebruik van audiovisuele hulpmiddelen bij het taalonderwijs is de behoefte gebleken aan toelichtingen voor Italiaanse, Spaanse en Roemeense gebruikers van voor Engels- en Franstaligen opgezette cursussen.

Het werd betreurd dat, ondanks de activiteiten van de Stichting tot bevordering van de vertaling van Nederlands letterkundig werk, in de laatste jaren zo weinig Nederlandse literaire werken in Italiaanse en Spaanse vertaling zijn uitgekomen. Uit ervaring is gebleken dat het

[p. 197]

moeilijk is het gevestigde editoriale mechanisme te doorbreken. Enige verandering in de bestaande toestand zou wellicht verwacht kunnen worden van initiatieven van Italiaanse en Spaanse vertalers bij de grote uitgeversmaatschappijen.

Uitvoerig is gesproken over het tweede agendapunt, betreffende de rechtspositie van de docenten. In het algemeen werd voldoening geuit over de door het Nederlandse Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen ontworpen pensioenregeling voor Nederlandse docenten in het buitenland, al werd de vertraging bij het in werking treden daarvan betreurd. De status van die docenten die van de Nederlandse pensioenregeling geen gebruik kunnen maken, omdat zij in een pensioenregeling van het land waar zij werkzaam zijn, vallen, is naar Nederlandse maatstaven gemeten onbevredigend, terwijl er geen vooruitzichten op verbetering zijn. Geheel onaanvaardbaar is de positie van die docenten die zonder vaste benoeming aan Italiaanse universiteiten werkzaam zijn, omdat zij geheel van sociale voorzieningen verstoken zijn, per uur betaald worden en in de zomermaanden geen enkele uitkering ontvangen. De negatieve gevolgen van de sociale voorwaarden waaronder een aantal collega's werkzaam is, zijn de jacht op nevenbetrekkingen, waaronder het Nederlandse onderwijs schade lijdt en van wetenschapsbeoefening veeal niets komt, en de moeilijkheid passende candidaten voor vacatures te vinden.

Bij de bespreking van het derde punt, de toekomstmogelijkheden voor afgestudeerde buitenlandse nederlandisten, werd opgemerkt, dat, gezien de schaarste aan passende betrekkingen, er behoefte bestaat aan informatie over arbeidsmogelijkheden. Zo is het van belang dat bij de vervulling van vacatures van assistentschappen voor Italiaans, Portugees, Spaans en Roemeens aan Nederlandse en Belgische universiteiten rekening wordt gehouden met de mogelijkheid dat voor zulke betrekkingen onder de afgestudeerde buitenlandse nederlandisten candidaten gevonden zouden kunnen worden. Ten aanzien van de wijze waarop de informatie doorgegeven zou kunnen worden, werd gedacht aan circulaires van de IVN of van de Ambassades aan de docenten. Ook dit punt leek geschikte stof voor een resolutie, die haar definitieve vorm ontving in resolutie 12 van het Colloquium.

De vruchtbare vergadering, die geopend was in het Congrescentrum De Leeuwenhorst, werd op voorstel van een der collega's vanwege het fraaie weer en de behoefte aan frisse lucht op een terras in Noordwijk aan Zee met een dronk op de goede samenwerking besloten.