Logo DBNL
Haagse liederhandschrift (1940)

Haagse liederhandschrift

(1940)–Anoniem Haagse Liederhandschrift–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

67. [God die gheeft sinen vrient]

 
God die gheeft sinen vrient
 
Des hi ieghen hem verdient;
 
Dat scijnt an Heren Erentrijc wale,
 
Daer ic beghinne af dese tale,
5
Hoe hi van eeren rijc was;
 
Want, also ic't las,
 
So betaemt hem wal dese name,
 
Dien hi droech al sonder blame.
 
Nu merket alle wale dese dinc:
10
Her Erentrijc was een coninc;
 
Weduwen plach hi gerne te bescermen,
 
Die quade liet hi nergent hermen,
 
Ende vacht op hem mitter hant.
 
Dus so voer hi dor d'lant
15
Beide op berge ende op dal.
 
Des vergheten nu die heren al,
 
Want haer raet die gheft hem in,
 
Dat si al pensen om ghewin;
 
Die onnosel moeten al becopen
20
Ja opdat m'er mach uut cnopen.
 
Nu mÜegdi gerne horen voert
 
Van Heeren Erentrijc dese woert,
 
Hoe hem eene weduwe clagede,
 
Dies hem herde seere mishagede,
25
Dat .j. coninc was, heyt Grans,
 
Die luttel gheeft om eeneghen dans,
 
Haer wilde lant ende borgen
 
Afwinnen, des was si in sorgen.
 
Doe die weduwe so seer karmde,
30
Den coninc Erentrijc des ontfar[m]de,
 
Ende hi voer om haer bescermen,
 
Of hi wilde daervoere sterven.
 
Sine herscap hij anesprach,
 
Onde op der weduwen bor(i)ch hi trach.
35
Die coninc Grans, hi wert gewaer,
 
Ende belach'en mit groter scaer.
 
Her Vrec-van-lac was siin raet,
 
Her Roemer ende Her Baraet,
 
Die holpen hem met haren gesellen;
40
D'ander ghemeynte kan ic niet tellen.
 
Nu hoert Heren Erentrijcs gezinde,
 
Die ve[e]l suptiilheyt heeft inne:
 
Her Hoefscaert ende Her Mildriae
 
Her Blijscap ende H(a)er Goet-compa
45
Ende Her Openbaer die spraken:
 
"Ay god! laet ons d'beste geraken!"
 
Her Openbaer die sprac: "wi vive
 
Wij siin in't beste van onsen live;
 
Ho[e] yst, wil wi uuttyen,
50
Daer ons die viande mogen zien?
 
Die aventuer is goet bezocht,
 
Want sij heeft den mennegen brocht
 
Te hoger eren ende goede dingen."
 
Elc troest ander sonderlinge,
55
Want begeerden wel te doene.
 
Elc van vive had twe gartsone,
 
Goet te wapen, dat was vernomen,
 
Si waren daer mit hem comen,
 
Si waren oec van vromen daden,
60
Ich sal se noemen, wat mach't mi scaden?
 
Bi namen mach men onderkinnen
 
't Folk van buten ende van binnen:
 
Heeren Hoefscaerts cnapen siin genant
 
Willicheyt ende Wael-bekant;
65
Willicheit die was bereet
 
Altoes toter vromicheyt;
 
Wael-bekant die plach niet vele
 
Te sprekene in ernste no in spele.
 
Dese twe dienden haren heere
70
Al haer vermogen, wat souts meere?
 
Heeren Mildriaens cnapen siin geheten
 
Sich-voer-di ende Wel-te-weten.
 
Sich-voer-di plach voer te sien
 
Om winnenge, als't mocht gescien;
75
Veel-te-weten plach dier tijt
 
Altoes te ramen, des was verblijt
 
Her Mildriaen ten mennegen stonden,
 
Dat hi siin cnape dus heeft gevonden.
 
Heren Blijscap cnapen noem ic zo:
80
Merke ende Dutsche-vro;
 
Merc die plach altoes te merken,
 
Wes men verblide ende daerna werken;
 
Duechden-vro die was verhueget
 
In waeldoen, dat is grote duegt;
85
Dese twe dyenden, dat si mochten
 
In doechden, dier si veel toe brochten.
 
Her Goet-compaens cnapen heyt ic: drach
 
Ende Dienst, daer men se ye gesach;
 
Daer H(a)er Goet-compaen yet dede
90
Mit wapen, zi deden't emmer mede.
 
Her Openbaers cnapen hetic: Brant
 
Ende Waern. Waer men die in't lant
 
Wist, vreyst men wal voerwaer
 
Den edelen ritter Heeren Openbaer.
95
Brant liet hem den viant zien
 
Ende Waern plach altoes te ghien.
 
Dit was Heeren Openbaers gesinde,
 
Also als ic't becreven vinde.
 
Dese heren siin ghewapent wale,
100
Ende haer cnapen; men dede te dale
 
Die valbrugghen ende reden ave.
 
Nu riden si al om haer have
 
Te verliesen, of winnen eere.
 
Nu hoert van desen edelen heeren:
105
Heere Hoefscaert, die daer irst afreet,
 
Al was hi hoefs, hi was doe wreet.
 
Willicheyt ende Wael-becant
 
Die twee vochten mitter hant
 
Jeghen den fellen coninc Grans
110
Van [...] alle sijn hoeft zijn crans
 
Wert hem ghepluct, groot ongemac
 
Wert hem ghedaen. Her Vrec-van-lac
 
Woud mit crachte wederstaen,
 
Doe quam mijn heere Mildriaen
115
Ende Veel-te-weten ende Sich-voir-di,
 
Die drie quamen so daerbi,
 
Dat si van menneghen siin bezien.
 
Her Roemer pijnt hem, uut te tyen
 
Met hondert man bi ghetale,
120
Ridderen, cknapen, ghewapent wale;
 
Dat was den sessen .j. swaer gemoet.
 
Her Blijscap, die anders niet dan goet
 
Nye en sprac no en dede,
 
Doe quam met groter haestichede
125
Ende sine cnapen Duechden-vro
 
Ender Merker, die merct zo,
 
Dat hi den sinen affolleerde.
 
Her Goet-compaen die pongeerde,
 
Daer hi sach den meesten hoep.
130
Ter selker merct mach men de coep
 
Vinden, altoes slach on slach!
 
Met hem quam siin knape Verdrach
 
Ende Dienst. Haer heere wert so gheslagen,
 
Al konst Verdrach wael verdragen,
135
Hi quam sinen heere te soccoerse;
 
Dienst die levede bi amourse,
 
Hi was knape ende getrouwe vrient
 
Sinen here; merct hoe hi hem dient:
 
Hi reet midden in die betaelgen,
140
Datter mennich moeste faelgen
 
Om 't spel, dat hem die minne riet.
 
Miin here Openbaer die ziet,
 
Waer hi sach die meeste pinen,
 
Daer reet hi toe mitten sinen.
145
Des coninx here wert al in rure.
 
Nu hoert hier scoen aventure:
 
Heer Hoefscaert die dede daer onder
 
Den coninc Grans, dat was wonder,
 
Want hi hadde .c. man weder een,
150
Hi bleef doch t'onder, als't wel sceen.
 
Merker ende Duegden-vro
 
Vochten bi haren heere also,
 
Dats hem die kieper seyde prijs:
 
Dit dunct mi .j. groyt pongijs!
155
Dus coemt Her Goet-compaen gereden,
 
Ende heeft den groten hoep bestreden;
 
Verdrach die verhief ziin moet:
 
Wat Heer Goet-compaen bestoet,
 
Sijn heer, dat bestoet hi mede
160
Manlicheyt dien dienst hi dede;
 
In mocht men nemmerme volloven,
 
Hi was nu onder, hi was nu boven;
 
Minne ende oec die aventure
 
Dede hem soccoers te menneger ure.
165
Her Openbaer die ne helt niet stille,
 
Want Brant dede daer sinen wille,
 
Hi reet an des coninx zale,
 
Daer siin cleynoet altemale
 
In was, dat heeft hi altemale onsteken.
170
Men sach daer hurten ende breken
 
Doer dat her met groter cracht,
 
Mit groter manlicheyt hi bracht
 
Hem selven weder bi sinen heere,
 
Dat moesten si besuren seere.
175
Waer die nam siins heren goem,
 
Ende grepen vast bi sinen toem,
 
Ende bracht'en daer sine gesellen hilde.
 
Daer sach men mennegen hogen milde
 
Beide van slagen ende van steken
180
Hir storten, daer te breken.
 
Des wert so veel ende so groet,
 
Dat die van binnen hadden noet;
 
Al vechtende moesten die heren wiken.
 
Nu sal grote edelheyt daer bliken
185
Aen heeren Erentrijc den goeden,
 
Den hoefschen milden ende vroede.
 
Sijnre cnapen waren achte,
 
Ende oech al van eenen gheslachte
 
Gheboren al uut Nederlant.
190
Hi sprach tot hem altehant:
 
Ghi cnapen reyt u, ghi sult riden,
 
Ziet hoe die ghene striden,
 
Dat ic oec lange heb gheleden,
 
Dat comt bi dien dat si afreden
195
Ende sij's ons niet te weten lieten;
 
Haer piin mach ons verdrieten;
 
Siet, si en hebben gheen verdrach!
 
Her Erentrijch ghinc daer he sach
 
Ende sprach den edelen heer Her Waer:
200
"Wat segdijs? ic wil aldaer!
 
Verloren wi die, wat soude mi 't leven!
 
Der onser siin so veel verdreven,
 
Dese waren goet verloest;
 
Oec, hoe 't vaert, hem comt troest."
205
Her Waer was ghewapent wel,
 
Ende sat op een ors, was snel,
 
Staerc ende oec een deel ghedaecht;
 
Dus helt die ridder onversaecht,
 
Guetelijche niet langhe hi wachte,
210
Her Erentrijch ende sij achte
 
Waren doe wal ghereet.
 
Dese thyene, ich wil ghy't we[e]t,
 
Brachten mit hem haer geleyde.
 
Si toghen uut, hoert wat doe seyde
215
Her Erentrijc thot Haren Waer:
 
"Ziet, wat doet Her Openbaer;
 
Bi hem is mennich dinc onstaen."
 
Doe ghinghen si mit sporen slaen
 
Als onghebondene leuwe ten tide;
220
So anxtelike ghinghen si riden
 
Wert nye ghesien daer te voren.
 
Doe dat gheselschap sloech mit sporen,
 
Dat was so weydelic aen te siene.
 
Teffens quamen dese tyene
225
Daer si dat goede selscap vonden.
 
Nu suldi horen, wat si bestonden:
 
Die si saghen meest verladen,
 
Stonden si alre-irst in staden.
 
Her Waer die wert zeer verlast
230
Ten irsten, maer hi sat zo vast,
 
Dat hi met eeren daerdoer raechte.
 
Die meeste side, wat hem genaecte
 
Mit stormen teghen sine pertyen,
 
Die dede hi al ghelovich lyen
235
Ten lesten, mer in't irste comen
 
Was hi in anxte; hoert van den vromen
 
Heren Erentrijc, die hem was bij
 
Altoes, nu hoert, hoe dat sij
 
Spraken toten edelen heeren,
240
Zi zeiden: "als een dinc mit eeren
 
Is ghedaen, so is't eere ende dÜecht,
 
Dat men't dan in dÜechden vÜecht.
 
Ghi heeren, werct na desen rade
 
Beter te tide dan te spade;
245
Pijnt u werende hen te toghen,
 
Wye tyene sullen onse vermoghen
 
Doen in die achterhoede.
 
Wij siin gherust ende ghi sijt moede,
 
Voer dat en suldijs niet verstaen,
250
Ghi en hebt hir so wael ghedaen,
 
Men salder ummerme af segghen.
 
Si ghinghen houwen ende leggen,
 
Die .x. op die andere vochten
 
Al wikende, wat si mochten;
255
Si vochten d'andere achter rugge,
 
Dus siin si comen aen die brugge.
 
Die acht knechten ghingen hem ruren
 
So hardelike, dat moeste besuren
 
Mennech man uut Gramivallen.
260
Voer den coninc zach men vallen
 
Heeren Vrec-van-lac ende Heren Roemaer
 
Ende Heren Baraet, dat dede Her Vaer
 
Ende Here Erentrijc ende siin knechte,
 
Die al haer wesen wal na rechte
265
In reynen waldoen hadden geset;
 
Des streden si so lanc so bet;
 
Den wille hadden si so groet
 
In waldoen, dat si wouden den doet
 
Bliven of eere ghewinnen.
270
Die .xv. siin nu binnen
 
Comen, ende siin seere ghewont;
 
Die 't daer nu anxtelijche stont,
 
Dat waren die .x. die buten bleven.
 
God ende aventuren geven
275
Menneghen troest bi groten zorghen;
 
Men segt, dat menye breken borgen,
 
Dat's dat men alle dinc mach verladen.
 
Die goedertyeren vrouwen baden
 
Gode ende onser zueter vrouwen
280
Voer die tyene, die al vol trouwen
 
Waren, dat sceen wel in 't pongijs.
 
God ende die goede Sente Jorijs
 
Hal hem ridderlike ruren,
 
Ghenesen groter aventuren;
285
Maer emmer ist an der daet belanc,
 
Daer die man sal hebben danc.
 
Men mach wael goede dinc verzinnen,
 
Ic segghe striden ende rinnen,
 
Ende volgen ende vlyen
290
Mocht men aen die heren zien
 
Ende aen die knechten, die wel konden
 
Der wapen recht mit eren gronde[n]
 
Die heeren, die daer waren neder,
 
Die siin ridderlike weder
295
Ghemontheert op grote orssen.
 
Her Erentrijc was in die porse,
 
Dat vernam mijn Heere Waer,
 
Ende bescudde'n ridderlike daer.
 
Die tyene hadden genoech te doen!
300
Die coninc Grans ende siin baroen,
 
Die slogen op die tyene mit sporen;
 
Daer mocht men die tyene horen
 
Lude roepen: "Nederlant!"
 
Si vochten hem selven mitter hant
305
Den vianden af. Dat vlien, dat keren
 
Dat was volmaect in groter eeren.
 
Al stridende cregen si haer veste.
 
Wat men seget, god is die beste,
 
God hulpt den vrienden, dat[s] ghesien,
310
Te mennegher tijt noch sal't gescien.
 
Dus is 't gheselscap weder comen
 
Op den berch, men sach hem zomen
 
Ghevaerwet altemale in bloede.
 
Som die waren oec so mo[e]de,
315
Dat men se op moeste boren.
 
Daer sach men die vrouwen scoren
 
Haer hoeft-cleder, ende binden
 
Mennighen sieken, als wij't vinden.
 
Die goedertyerenheyt van den vrouwen
320
Mocht elc goet man gerne scouwen.
 
Men bracht die vermoyden in rusten
 
So werdichlijc, dat's mochte lusten
 
Elker goeder creaturen.
 
Het's recht, die't so besuren,
325
Dat se dat suete daer af ontvangen:
 
Roede monde, bloedege wangen,
 
Spelende ogen, blanke kelen
 
Sal men dien volke altoes bevelen.
 
Mocht ic vysieren reynre vrÜcht
330
Dan wijfliich wijf ende vrouwen-tsÜcht,
 
Ende doecht in rechter scone,
 
Ic deelde 't sulken volke te lone,
 
Die aldus om weldoen werven,
 
Gequest, gewont, in anxt, in sterven,
335
Die doghen om te comene voert,
 
Die aldus riken loen toebehoert.
 
Nochtan leghet die coninc mitten sinen
 
Voer die borch; hoert van venynen:
 
Die scutte venijnden haer pilen,
340
Die si scoten te mennegher wilen
 
Fellike na den vrouwen fijn,
 
Ende na die ridderen, die daer sijn
 
Opter borch, ende na den cnapen.
 
Die reyne wijf ghingen rapen
345
Die pilen ende maecten daer een vier.
 
Van den pilen moechdi hier
 
Wonder horen ende van den vure:
 
Ic segghe des vurs nature,
 
Dat het verbrant des reynen truren,
350
Ende doet sorghe van hem wuren;
 
Maer anders ys't van den roemaert,
 
Die volget gerne sinen aert.
 
Dus gheeft dat vuer den reynen joecht,
 
Hier bid ic, dat ghi mijns bi hoecht:
355
Die vlamme drijft den roec van steden,
 
Ende quetst die ghene, die gerne deden
 
Quaet, of sij't volbringen mochten;
 
Ende uut desen fellen ghedochten
 
Comt die roec mitten venine
360
In die wroeghers, noch ys 't haer pine,
 
Dat si gherechticheit ane sien
 
Ende niden't, dat doch moet ghescien.
 
Dus is't fenijn comen weder
 
Daer't uut quam. Dit leg ic neder,
365
Ende wil u seggen van den gewonden
 
Ende van den vrouwen, die se verbonden,
 
Die niet reynre mochten wesen.
 
Zom daden si hem ghenesen
 
Met woerden uut eenen wondebrief;
370
Des was daer den mennegen lief,
 
Sint woerden mochten wonden heilen
 
[...............]
 
Die vrome lude, om woert te crigen,
 
Ende daerna bughen ende nighen.
 
Zom dede men daer ersadyen
375
Mit reyner salven, des hoerdic lyen.
 
Die salve ghinc hem't lijf al dure,
 
Ende si ghenasen wael ter cure.
 
Her Erentrijc sprac mit sinne:
 
"Maria, werde coninghinne,
380
Of d'onse nu waren genesen?"
 
Her Waer sprac: "het sal wael wesen;
 
Wi sullen gaen aldaer si liggen,
 
Si sullen ons haer naeste seggen;
 
Wye hem vermach, sal hem verbliden,
385
Seggen wi hem van eneghen stride."
 
Dus siin dese twee gegaen
 
Totten ghewonden, sulc si staen,
 
Zulc si ghinghen, sulc si laghen;
 
Si spraken: "ghi en sult u niet versagen!
390
Die coninc Grans, die wil ons toe
 
Mit stormene; en porret u niet te vro!
 
Hout u in rasten, ghi sijt gewont!"
 
Si seiden alle: "wi siin ghesont,
 
Ende onse wonden siin genesen!
395
Wi sullen mit u ter weren wesen,
 
Gan's ons god ende onse vrouwe!
 
Dit is ridderlike trouwe,
 
Dat ghi tot ons ghecomen sijt,
 
Uwer comsten siin wi verblijt!
400
Willen wi ons t'hant te wapen reyden!"
 
"Neen, doet u suverlike vercleiden,
 
Ende gaet, daer u die vrouwe sien,
 
Van hem comt mennich goet gescien."
 
Zi daden also ende ghingen,
405
Daer si vruden vele ontfengen
 
Van hem, daer sij't gerne af sagen,
 
Dit heit ic ridderlike beiagen;
 
Want wie hem gerne in duegden vÜecht,
 
Hi heeft ghenÜechte in reynre dÜecht;
410
Ende wi eens anders waeldoen benijt,
 
Heeft ongenÜechte te menneger tijt.
 
 
 
Explicit

Vorige Volgende