De Gulden Passer. Jaargang 52

[p. 1]

[De Gulden Passer 1974]

Bijdragen tot de geschiedenis van de grafische kunst opgedragen aan prof. dr. Louis Lebeer ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag
Eerste deel
Contributions à l'histoire de l'art graphique dédiées au prof. dr. Louis Lebeer à l'occasion de son quatre-vingtième anniversaire
Premier volume

[p. 2]

Prof. Dr. Louis Lebeer

[p. 3]

Louis Lebeer: biografische schets

Louis Lebeer werd op 2 oktober 1895 te Mechelen geboren en volbracht zijn lagere en middelbare studies aan het Sint-Romboutscollege. Vervolgens ging hij aan de Leuvense Universiteit in de medicijnen studeren. In juli 1914 slaagde hij in zijn kandidaats-examen, maar kort daarop brak de oorlog uit die zijn toekomstplannen een andere wending gaf. Hij nam de wijk voor de bombardementen en vluchtte, zoals zovele andere Belgen, naar Engeland. Daar nam hij dienst en werd hij vanwege zijn perfekte kennis van het Engels bij een afdeling van de verbindingstroepen aan het IJzerfront ingedeeld.

Na de wapenstilstand zag hij ervan af de lange studie in de medicijnen voort te zetten. Dank zij de uitzonderlijke studievoorwaarden, die aan oud-strijders werden verleend, kon hij kort na elkaar al de examens afleggen die hem de doctorsgraad in Wijsbegeerte en Letteren (Germaanse filologie) bezorgden. Hij had inderdaad een bijzondere aanleg voor talen, in zoverre zelfs dat hij werd uitgenodigd om tijdelijk Engels te onderrichten aan Britse leerlingen.

Gedurende enkele maanden gaf hij les aan de athenea van Hasselt en Chimay en op 28 oktober 1922 trad hij als stagiair in dienst bij de Koninklijke Bibliotheek van België, nadat hij hiervoor de twee vereiste examens had afgelegd. Ondertussen was hij gehuwd met een verwante van de befaamde Mechelse beiaardier Jef Denijn.

In 1923 behaalde hij het diploma van kandidaat-bibliothecaris. Op 30 oktober van datzelfde jaar werd hij in zijn ambt benoemd en verbonden aan de catalogussectie. Hem werd de taak opgedragen de catalogus van de Fétiscollectie te integreren in de algemene catalogus. Ondertussen ontdekte René van Bastelaer, conservator van het Prentenkabinet, de uitzonderlijke bekwaam-

[p. 4]

heden van Lebeer en ried hem aan zich toe te leggen op kunstgeschiedenis en zich, met het oog op een examen in 1924, te specialiseren in de geschiedenis van de graveerkunst. In feite waren de grondslagen voor een dergelijke studierichting reeds aanwezig, want Lebeer had steeds veel belangstelling getoond voor al wat met kunst te maken had. Op muzikaal terrein b.v. verleende hij gedurende de eerste wereldoorlog als zanger zijn medewerking aan liefdadigheidsconcerten. Dat hij hierbij een heel eind boven het niveau van de amateur uitsteeg bleek uit het feit, dat hij met aria's voor het voetlicht kwam die tot het repertoire van beroepszangers behoren.

Eind 1925 werd Louis Lebeer verbonden aan het Prentenkabinet en vanaf 1927 verschenen van zijn hand achtereenvolgens De Vlaamsche houtsnede, Etskunst en verschillende artikelen over grafiek. Voor de keus van de Vlaamse prenten, bestemd voor de afdeling Kunst van de Wereldtentoonstelling te Antwerpen in 1930, werd op hem een beroep gedaan, en ook de samenstelling van de catalogus werd hem toevertrouwd. Weldra volgde hij René van Bastelaer op als lesgever bij het ‘Institut supérieur d'Histoire de l'Art et d'Archéologie’ te Brussel, waar hij de geschiedenis van de grafische kunsten doceerde.

In 1930 werd Louis Lebeer, ondanks zijn geringe anciënniteit, door hoofdconservator Victor Tourneur voorgedragen als adjunctconservator, belast met de leiding van het Prentenkabinet, en vervolgens met ingang van 31 oktober in die functie benoemd. Deze bevordering dankte hij in niet geringe mate aan het zeer vleiende rapport waarmee conservator Van Bastelaer hem vóór zijn vertrek met pensioen had aanbevolen. Gedurende dertig jaar zou Lebeer zich met grote ijver en bekwaamheid geheel aan zijn taak in het Prentenkabinet wijden.

Tijdens zijn loopbaan wist hij de verzamelingen voortdurend te verrijken, zowel met oude als nieuwe werken, zowel met vreemde prenten als prenten van eigen bodem, zowel met artistieke als dokumentaire aanwinsten. Bij zijn pensionering in 1960 waren de collecties zozeer aangegroeid, dat men er zonder veel moeite een schitterende tentoonstelling mee heeft kunnen opbouwen, zonder evenwel een volledig representatief overzicht van de

[p. 5]

nieuwe aanwinsten te hebben kunnen bieden. Tot de prachtigste aanwinsten behoorde ongetwijfeld de verzameling Havenith, die enkele duizenden prenten omvatte. De vriendschappelijke banden, die tussen Lebeer en de grootste Belgische verzamelaar ontstaan waren n.a.v. hun samenwerking voor de Antwerpse Wereldtentoonstelling, waren natuurlijk niet vreemd aan deze verwerving.

Toen aan de Rijksuniversiteit te Gent een cursus in de geschiedenis van de grafische kunsten werd opgericht, werd dit lectoraat aan Louis Lebeer toevertrouwd. Ook door de Luikse Universiteit zal hij, in opvolging van Joseph Brassine, worden uitgenodigd om hetzelfde vak te doceren.

In 1950 werd Lebeer verkozen tot lid van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België en in 1962 werd hij aangesteld tot Vast Secretaris bij deze instelling, een ambt dat hij vandaag nog steeds even actief waarneemt.

Het zou ons te ver leiden al zijn publikaties sinds 1925 op te sommen; een belangrijk deel ervan vindt men echter terug in het voorwerk tot de catalogus Het Prentenkabinet: dertig jaar aanwinsten, 1930-1960 (Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 1961). Ondertussen is deze bibliografie nog aangegroeid met heel wat artikelen en werken, waaronder voornamelijk dient te worden vermeld de beredeneerde catalogus van de prenten naar Pieter Bruegel de Oude. Wat de tentoonstellingen betreft, door Lebeer in België en in het buitenland georganiseerd, deze zijn ook al zo talrijk dat men er onmogelijk een volledig overzicht zou van kunnen geven.

Hoe beknopt dit overzicht van Lebeers loopbaan ook is, het geeft alleszins een vrij nauwkeurig beeld van de veelzijdigheid van zijn activiteiten.

Marie Mauquoy-Hendrickx