De Gulden Passer. Jaargang 19

[p. 293]

Bibliographische kroniek
door prof. Dr. R.F. Apers, Am. Dermul en Dr. F. Remy

Voorbericht

Voortaan zat geregeld in ‘De Gulden Passer’ een Bibliographische Kroniek verschijnen, samengesteld door Prof. Dr. R.F. Apers, Hoofdbibliothecaris der Rijksuniversiteit te Gent, Am. Dermul, Bibliothecaris bij de Stadsbibliotheek te Antwerpen, en Dr. F. Remy, Bibliothecaris bij de Koninklijke Bibliotheek te Brussel.

In deze Kroniek zal melding gemaakt worden van de jongste publicaties op het gebied van de geschiedenis der boekdrukkunst (met uitsluiting van werken handelend over de moderne druktechniek), verschenen, hetzij in boekvorm, hetzij als tijdschriftartikels, in de Germaansche en Romaansche taalgebieden.

Onderhavige eerste lijst geeft de werken op, uitgegeven sedert het begin van 1940. Zij vertoont ongetwijfeld groote leemten, die te wijten zijn aan het feit dat de samenstellers, ten gevolge van de tijdsomstandigheden, op talrijke publicaties de hand niet konden leggen. Deze werken zullen later in een aanvullende lijst opgenomen worden.

De inhoud der vermelde werken wordt niet besproken; enkele toelichtingen worden slechts gegeven, waar het bijdragen geldt, die van bijzondere beteekenis zijn voor de geschiedenis van de Belgische of Nederlandsche drukkunst. Volgens den aard der publicaties worden de titels gerangschikt onder een aantal rubrieken:

1)	Algemeene werken.
2)	Uitvinding en eerste tijdperk der boekdrukkunst.
3)	Wiegedrukken.
4)	Boekdrukkunst in: a) België b) Nederland c) Denemarken d) Duitschland, enz.

De onderverdeelingen kunnen, naar gelang van de omstandigheden, uitgebreid worden.

De titels, binnen elke rubriek alphabetisch op naam van den auteur gerangschikt, worden diplomatisch overgeschreven, met de nauwkeurige vermelding van de bibliographische gegevens (plaats en jaar der uitgave, uitgever (drukker), aantal deelen, formaat, aantal bladzijden, platen, enz.).

[p. 294]

De met een asterisque onderscheiden werken kunnen in het Museum Plantin-Moretus geraadpleegd worden; die met twee asterisquen in de Stadsbibliotheek te Antwerpen.

De Redactie van ‘De Gulden Passer’ hoopt dat deze nieuwe rubriek door de liefhebbers van het oude boek gunstig zal onthaald worden en hun bij hun opzoekingen dienstig zal zijn.

Uitvinding en eerste tijdperk der boekdrukkunst

BLUM (André). The origins of printing and engraving. Transl. from the French by Harry Miller LYDENBERG. New York, Scribner. 1940. 8^o, 226 blz., afb. Vert. van ‘Les origines du papier, de l'imprimerie et de la gravure’, Paris, 1935.

BUTLER (P.). The origin of printing in Europe. Chicago, University Press. 1940. 8^o, 155 blz., plt. (University of Chicago studies in Library science).

* Buchdruck (Deutscher) im Jahrhundert Gutenbergs. Zur Fünfhundert-Jahrfeier ** der Erfindung des Buchdrucks. Hrsg. von der Preussischen Staatsbibliothek und von der Gesellschaft für Typenkunde des 15. Jahrhunderts (Wiegendruckgesellschaft). Einleitung und begleitende Texte von E. von RATH, K. OHLY, C. WEHMER. Leipzig, Harrassowitz. 1940. F^o, XI blz., 100 plt.

* DOLD (Alban). Zwei unbekannte Einblattdrucke der Offizin des Johannes ** Zainer in Ulm aus der Zeit um 1490. Zentralbl. f. Bibliotheksw. 57 (1940), Heft 5-6 (Mai-Juni), 299-309, 2 afb.

Erfindung (Die) Gutenbergs. Ausstellung im Gewerbemuseum Basel, veranstaltet vom Gewerbemuseum und der Universitätsbibliothek vom 15. Dezember 1940 bis zum 16. Februar 1941. Basel, [1940]. 8^o, 83 blz.

* FREYS (Ernst). Neue Bruchstücke der 36zeiligen Bibel. Zentralbl. f. ** Bibliotheksw. 57 (1940), Heft 5-6 (Mai-Juni), 273-278.

FUHRMANN (O.W.). Gutenberg and the Strasbourg documents of 1439. An interpretation. Illustr. by F. KREDEL. New York, Press of Woolly Whale. 1940. 8^o, 270 blz.

* GELDNER (Ferdinand). Ein unbeachteter Einblattdruck der Type der ** sechsunddreissigzeiligen Bibel in der Universitätsbibliothek München. Zentralbl. f. Bibliotheksw. 57 (1940), Heft 5-6 (Mai-Juni), 278-292, 1 plt, 1 afb.

[p. 295]

* Gutenberg-Jahrbuch 1940. Festschrift zur Fünfhundertjahrfeier der Erfindung der Buchdruckkunst. Begründet und herausgegeben von A. RUPPEL. Mainz, Verlag der Gutenberg-Gesellschaft [1940]. 4^o, 539 blz., 264 afb. Rec.: De Gulden Passer 18 (1940), 185, door H.F. Bouchery.

* HOLTER (Kurt). Mit Spruchbändern verzierte Bucheinbände als Vorläufer ** des Frühdrucks im Donaulande? Zentralbl. f. Bibliotheksw. 57 (1940), Heft 5-6 (Mai-Juni), 260-272, 1 plt.

* JUCHHOFF (Rudolf). Wandlungen des Gutenbergbildes. Zentralbl. f. ** Bibliotheksw. 57 (1940), Heft 5-6 (Mai-Juni), 202-214.

* KAZMEIER (Aug. Wilh.). Eine bisher unbekannte Buchhändleranzeige ** und andere frühe Drucke des Lukas Brandis ans einer alten Schlossbibliothek. Zentralbl. f. Bibliotheksw. 57 (1940), Heft 5-6 (Mai-Juni), 292-299, 1 plt., 1 afb.

* KLAETSCH (Hermann). Die Druckfarbe in vergangenen Zeiten. Mainz, Verlag der Gutenberg-Gesellschaft. 1940. 8^o, 42 + 6 blz., afb. (Kleiner Druck Nr 36). Cf. De Gulden Passer 19 (1941), 150.

MENN (W.) & SCMHIDT (Friedr. Ad.). Gutenberg und seine Erfindung. Zwei Aufsätze. Greifswald, Bamberg. 1941. 8^o, 59 blz. (Aus den Schätzen der Universitätsbibliothek zu Greifswald, 16).

* OHLY (Kurt). Die Anfänge des Buchdrucks in Basel. Zentralbl. f. ** Bibliotheksw. 57 (1940), Heft 5-6 (Mai-Juni), 247-260.

OLSCHKI (Leo S.). Il quinto centenario dell' invenzione della stampa. La Bibliofilia XLII (1940), 225-228.

* RATH (Erich von). Die Anfänge des Buchdrucks in Strassburg. Zentralbl. ** f. Bibliotheksw. 57 (1940), Heft 5-6 (Mai-Juni), 240-247.

* REITZ (Karl). Gutenberg. Typogr. Monatsblätter, Bern, 8 (1940), 94.

* RUPPEL (Alois). Die Stadt Mainz und inr grosser Sohn Gutenberg. Berlin-Mainz, Flor. Kupferberg. 1940. 8^o, 48 blz., afb. (Mainz. Geschichte und Kultur einer deutschen Stadt).

* SCHOTTENLOHER (Karl). Die Druckersippen der Frühdruckzeit. ** Zentralbl. f. Bibliotheksw. 57 (1940), Heft 5-6 (Mai-Juni), 232-240.

SCHRAMM (A.). Der Bilderschmuck der Frühdrucke. Fortgeführt von der Kommission für den Gesamtkatalog der Wiegendrucke. Band 22: Die Drucker in Basel. T. 2: L. Hohenwang, L. Ysenhut, M. Furter, F. Froben, J. Bergmann, Drucker der Kopien. Nachträge. Hrsg. von Maria MÖLLER und Wieland SCHMIDT. Leipzig, Hiersemann. 1940. F^o. 48 blz., 192 plt.

[p. 296]

* STOLLREITHER (Eugen). Zur Einleitung [der Gutenbergfeier]. Zentralbl. ** f. Bibliotheksw. 57 (1940), Heft 5-6 (Mai-Juni), 197-201.

** ZEDLER (Gottfried). Bamberg und die dort mit der ältesten Gutenbergtype hergestellten Drucke. Zentralbl. f. Bibliotheksw. 58 (1941), 176-198.

Wiegedrukken

AVANZI (Giannetto). Le edizioni del secolo XV dei Fioretti di San Francesco. Indice bibliografico. Roma. 1940. 8^o, 24 blz. (Estratto da Miscellanea franciscana XL, 1, 1940).

* Canon Missae. (Het colophon luidt: Diesen von Fust und Schöffer mit Typen Gutenbergs in drei Farben gedruckten Canon Missae hat die Gutenberg-Gesellschaft in Mainz als Festgabe zur 500-Jahr-Feier der Druckkunst im Jahre 1940 im Typendruck neu herstellen lassen). F^o, 14 bl.

COLLIJN (Isak). Ännu ett exemplar av avlatsbreven för Neuhausen 1462. Nordisk Tidskrift för Bok och Bibliotheksväsen XXVII (1940), 71-74.

* Dochtere (Vander) van Syon. [Antwerpen, Gheraert Leeu. 1492). Facsimile-druk. ** Met een inl. van J. van Mierlo S.J. Antwerpen, N.V. De Nederlandsche Boekhandel. 1941. Kl. 8^o, 10 blz. + 16 bl. facsimile. (Uitgave van de Vereeniging der Antwerpsche Bibliophielen Nr. 44).

* Gesamtkatalog der Wiegendrucke. Hrsg. von der Kommission für den ** Gesamtkatalog der Wiegendrucke. Bd. VIII, afl. 1. Leipzig, Karl W. Hiersemann. 1940. F^o, 223 blz.

* GOLLOB (Hedwig). Die Initialserien aus Wiener Incunabelen. J.H. Ed. Heitz. 1941. 8^o, 14 + XII blz., afb. (Studien zur deutschen Kunstgeschichte, Heft 309).

JUNTKE (F.). Die Wiegendrucke der Domstiftsbibliotheken zu Merseburg und Naumburg. Halle, Niemeyer. 1940. 8^o, 47 blz. (Die Stiftenbibliotheken zu Merseburg, Naumburg und Zeitz, Teil I).

Katalog över Kungl. Bibliotekets i Stockholm inkunabelsamling. Nyförvärv 1915-1939 jämte tillägg till huvudkatalogen 1914. Av J. COLLIJN. Stockholm-Uppsala. 1940. 8^o, X-67 blz. (Kungl. Bibliothekets Handlinger, N.F., Bd. 5).

Pages from the Gutenberg Bible of 42 lines. New York, H.W. Wilson. 1940. 25 fac-simile-bladzijden.

SCHRAMM (A.). Der Bilderschmuck der Frühdrucke. Fortgeführt von der Kommission für den Gesamtkatalog der Wiegendrucke. Band 22: Die Drucker in Basel. T. 2: L. Hohenwang, L. Ysenhut, M. Furter, F.

[p. 297]

Froben, J. Bergmann, Drucker der Kopien. Nachträge. Hrsg. von Maria MÖLLER und Wieland SCHMIDT. Leipzig, Hiersemann. 1940. F^o, 48 blz., 192 plt.

SCHRELTEN (M.J.). Drukkersmerken in Hollandsche incunabelen. Halcyon, afl. 5, 1941, 12 blz., plt.

STILLWELL (M.B.). Incunabula in American libraries. A second census of fifteenth-century books owned in the United States, Mexico and Canada. New York, Bibliographical Society of America. 1940. 4^o, XLV-619 blz. (Bibliographical Society of America. Monograph series, 1).

THURSTON (Ada) & BÜHLER (Curt F.). Check list of fifteenth century printing in the Pierpont Morgan Library. New York, The Pierpont Morgan Library. 1939. 8^o, XV-348 blz., afb.

WALDE (O.) Ännu ett camerinskt avlatsbrev. Nordisk Tidskrift för Bok- och Bibliotheksväsen XXVII (1940), 145-148.

* WEHMER (Carl). Inkunabelkunde. Zentralbl. f. Bibliotheksw. 57 (1940), ** Heft 5-6 (Mai-Juni), 214-232.

WINSHIP (George Parker). Printing in the fifteenth century. Univ. of Pennsylvania Press. 1941. 8^o, 158 blz., plt. (A.S.W. Rosenbach fellowship in bibliography. Publication).

Geschiedenis van de boekdrukkunst

Algemeen

** BAUER (Konrad F.). Aventur und Kunst. Eine Chronik des Buchdruckgewerbes von der Erfindung der beweglichen Letter bis zur Gegenwart. Frankfurt a.M., Privatdruck der Bauerschen Giesserei. 1940. Gr. 4^o, 440 blz., plt.

* BARGE (Hermann). Geschichte der Buchdruckerkunst von ihren Anfängen ** zur Gegenwart. Leipzig, Philipp Reclam Jun. [1940]. 8^o, VIII + 520 blz., 151 afb. Cf. De Gulden Passer 19 (1941), 150.

* BOGENG (G.A.E.). Geschichte der Buchdruckerkunst. Berlin, Demeter-Verlag. [1940-1941]. F^o, afb. Afl. 52: blz. 449-472; afl. 53: blz. 473-496; afl. 54-55: blz. 497-544.

* ROLLINS (Carl P.). Since Gutenberg. I-II. Print, A quarterly Journal of the graphic Arts I (1940), 1-20; 42-60, afb., plt.

* STELLFELD (J.A.). Het muziekhistorisch belang der catalogi en inventarissen ** van het Plantijnsch archief. Vlaamsch Jaarboek voor Muziekgeschiedenis II-III (1940-1941).

[p. 298]

Belgie

Account (An) of Calligraphy. Printing in the sixteenth century. From dialogues attributed to Christophe Plantin. Printed and published by him at Antwerp in 1567. French and Flemish Text in facsimile. English translation and notes by Ray NASH and foreword by Stanley MORISON. Cambridge (Mass.). 1940. VIII + 30 blz., 20 facsimiles. Rec.: De Gulden Passer 18 (1940), 196, door H.F. Bouchery.

* BECKEY (Kurt). Der Niederländische Buchdrucker Johannes Hoochstraten ** zu Antwerpen, alias ‘Adam Anonymus te Bazel’, alias ‘Hans Luft te Marburg’, in einer dritten bisher unbekannten Maske als ‘Steffen Rodt te Marborch in Hessen’ (1530). Het Boek XXVI, 27-38, 3 facsimile's.

* BOUCHERY (H.F.). Aanteekeningen betreffende Christoffel Plantin's ** houding op godsdienstig en politiek gebied. De Gulden Passer 18 (1940), 87-141.

* BOUCHERY (H.F.). Plantiniana. De Gulden Passer 18 (1940), 173-176.**

* BOUCHERY (H.F.). Het Museum Plantin-Moretus. Een beknopte schets. ** Antwerpen, Dienst voor Propaganda en Toerisme. 1941, Kl. 8^o, 51 blz., 32 plt.

** KERK (H.J. van de). De Haarlemse drukkers en boekverkoopers 1540-1600. 's-Gravenhage, M, Nijhoff. 1941. 8^o, 6 + 150 blz. Zie de beschrijving hieronder, onder de rubriek ‘Nederland’. Nota's over Ameet de Tavernier, lettergieter te Antwerpen, komen voor op blz. 52-58. Onder de stellingen verdedigd door Juffr. Van de Kerk vinden wij als Nr. XII: Dr. M. Schneider ziet het karakter van Plantijn in zijn proefschrift over De Voorgeschiedenis van de ‘Algemeene Landsdrukkerij’, 's-Gravenhage, 1939, niet in de omlijsting van zijn tijd.

* KOSSMANN (F.). Jan van Doesborchs Refreinbundel te Antwerpen in ** 1548 herdrukt. Het Boek XXVI, 39-40.

* KRONENBERG (M.E.). Metaalgravures in een druk van Heynricus de ** Valle te Brugge (a^o 1503). Het Boek XXVI, 1-8, 20 afb.

* LA FONTAINE VERWEY (H. de). Silvius en Plantijn. Het Boek ** XXVI, 111-125.

* SEYL (Ant.). Les Pays-Bas berceau de la typographie. Bruxelles, Edition ** des Arts et Industries graphiques. 1940. 8^o, 16 blz. Rec.: De Gulden Passer 18 (1940), 198, door H.F. Bouchery.

* VERHEYDEN (Pr.). Anatomische uitgave van Cornelius Bos en Antoine ** des Goys, Antwerpen, 1542. De Gulden Passer 18 (1940), 143-167. Aanduidingen over Antoine des Goys, zestiendeeuwsche drukker te Antwerpen.

[p. 299]

WAAL (H. van de). Abraham Ortelius' ‘Aurei Saeculi Imago’. Halcyon I (1940), afl. 2, 8 blz., plt.

* ZÜRCHER (Georges). Das Plantin-Museum in Antwerpen. Typographische Monatsblätter, Bern, 8 (1940), 103-106.

Denemarken

RASMUSSON (N.L.). Ett okänt danskt tryck fran 1560- talet och nagra likartade svenska tryck. Nordisk Tidskrift för Bok- och Bibliotheksväsen XXVII (1940), 149-155.

Duitschland

* CLEMEN (Otto). Des Johann Arnold aus Marktbergel Encomion Chalcographiae. Mainz 1540. Mainz, Verlag der Gutenberg-Geselschaft. 1940. 8^o, 35 blz. + 12 bl. facsimile. (Kleiner Druck, Nr. 35). Rec.: De Gulden Passer 19 (1941), 163, door P. Verheyden.

* CLEMEN (Otto). Beiträge zur Geschichte des Buchdrucks und des ** Buchgewerbes in der Reformationszeit. Zentralbl. f. Bibliotheksw. 57 (1940) Heft 5-6 (Mai-Juni), 309-322, 1 afb.

COLLIJN (Isak). Tva hittills okände lagtyska räkneböcker fran 1500-Talet. [1552]. Nordisk Tidskrift för Bok- och Bibliotheksväsen XXVII (1940), 139-144. Vertaling van den titel: Twee tot nu toe onbekende Nederduitsche rekenkundige werken van de 16^e eeuw.

* EICHLER (Ferd.). Kupferstiche des 17. und 18. Jahrhunderts im Dienste ** der Widmanstetterschen Druckerei in Graz. Zentralbl. f. Bibliotheksw. 57 (1940), Heft 5-6 (Mai-Juni), 322-332, 2 plt.

Frankrijk

* BRASSINNE (Jos.). Deux placards tongrois inédits. Het boek XXVI, ** 19-25, met 2 facsimile's. Schrijver van dit artikel wil in deze stukjes drukken zien die misschien wel voortkomen uit de drukkerij van Wolfgang Hopyl te Parijs.

* STOCK (F.). Die ersten deutschen Buchdrucker in Paris um 1500. Freiburg i. B., Herder. 1940. XVI-159 blz. (Volksdeutsche Quellen u. Darstellungen, I).

Italie

ALIPRANDI (G.). G.B. Bodoni e l'opera sua. Padova, 1940. 8^o, 82 blz.

BORRETTI (Mario). L'arte della stampa e le biblioteche in Calabria Citra. Messina, Grafiche ‘La Sicilia’. 1939. 16^o.

[p. 300]

DRESLER (A.). Ueber die Anfänge der römischen Zeitungspresse. I. Der Zeitungsdrucker Lodovico Grignani, 1619-50. Würzburg-Aumühle, Triltsch. 1940. 33 blz. (Studien zur Geschichte d. italienischen Presse, 5).

EVOLA (N.D.). Ricerche storiche sulla tipografia siciliana. Firenze, L.S. Olschki. 1940. 8^o, 255 blz., 53 afb. (Biblioteca di bibliografia italiana, XV).

FALQUI (E.). Pezze d'appoggio. Appunti bibliografici sulla letteratura italiana contemporanea. Firenze, Le Monnier. 1940. 8^o, 176 blz.

MARINIS (Tammaro de). Appunti e ricerche bibliografiche. Milano, U. Hoepli. 1940. 4^o, 159 blz., 272 plt.

MESSINI (D. Angelo). Per la storia della tipografia di Emiliano Orfini di Foligno (1470-1474). Un documento inedito. La Bibliofilia XLII (1940), 203-206.

RIDOLFI (Roberto). La ‘Compagnia del Mantellaccio’ e la sua sconosciuta edizione originale. La Bibliofilia XLII (1940), 282-288.

Mexico

WATERS (W.O.). Mexican imprints, 1544-1600, in the Huntington Library [San Marino, California]. The Library Journal 65 (1940), 50-53, met facsimile's.

Nederland

* Eeuwen (Vijf) boek in Nederland. Haarlem, De Librye. 1940, 8^o, 322 ** blz., plt. Zie over dit werk de uitvoerige bespreking van H.F. Bouchery in De Gulden Passer 19 (1941), 157-160. Verzamelwerk onder leiding van J. Diederich, met bijdragen van J.D. Bierens de Haan (Het Boek), A.C.J. De Vrankrijker (Boek en Mensch), L. Ronner (Boek, Handwerk en Machine), F.L. van der Bom (Boek en Band), C. Pels (Boek en Papier), F. Kossmann (Boek en Bibliotheek). Het eindigt met eene reeks ‘Gedachten over het boek’.

ENDENBURG (P.J.T.). Een Goudsch boekdrukkersgeslacht uit de 17^e eeuw. Bijdr. van de Oudheidk. Kring ‘Die Gouden’, Tweede Verzameling, blz. 106-118. Aanduidingen over de Goudsche drukkers Pieter en Johan Rammeseyn uit de 17^e eeuw.

* Gedenkbladen uit de geschiedenis der Roomsch-Katholieke Vereeniging van Nederlandsche Drukkerspatroons, verzameld door C.M.J. ALEVEN. 's-Gravenhage, Uitg. door de Vereeniging. 1940. 4^o, 190 blz., afb.

[p. 301]

* HAGA (A.). Officiëele bescheiden over Zwolsche drukkers in de vijftiende ** en het begin der zestiende eeuw. Het Boek XXVI, 91-106. Nota's en bescheiden betreffende Peter van Os († 1510) en zijn zoon Tyman Petersz. van Os, Lubbert Rensinck.

** KERK (H.J. van de). De Haarlemse drukkers en boekverkoopers, 1540-1600. 's-Gravenhage, M. Nijhoff. 1941. 8^o, 6 + 150 blz. Proefschrift door Juffrouw H.J. van de Kerk voorgelegd aan de Faculteit van Letteren der Universiteit te Utrecht tot verkrijging van den graad van doctor in de Letteren, en verdedigd op 8 Juli 1941. De voorgelegde gedrukte tekst maakt slechts een gedeelte uit van het volledige werk, dat later zal verschijnen. Literatuur, typographische inventarissen, beschrijving der drukken, lijst van afkortingen, indices, enz. zijn in dit voorloopig opstel niet opgenomen. Na de inleiding, die den toestand van Haarlem in de 16^e eeuw behandelt, alsmede van het Haarlemsche boekbedrijf vóór 1540, en dat tevens het status quaestionis op geeft, komt de auteur tot het eigenlijke onderwerp, de Haarlemsche boekverkoopers en boekdrukkers van 1540 tot 1600. In de verschillende kapittels worden dan behandeld: de boekverkoopers: Hendrick Janszoon (1512-1559) en Jan Hendricksz. (1552-1555), Symon Claesz. Bijbel (1539-1558), Claes Symonsz. Bijbel (1554-1558), Gerijt Coninck (1547-1560), Baernt Henricks (1560-1661), Dionys Huybrechsz. (1552-1557), Andries Jansz. van Zuren (1557-1564); Bijzondere hoofdstukken worden gewijd aan de drukkers: Jan van Zuren (1561-1564); Antonis Ketel (1581-1583), Weduwe Antonis Ketel (1583-1584), Gillis Rooman (1584-1610). Tot slot worden behandeld de boekverkoopers: Benedictus Joorisz. (1563), Hendrick Dircksz. (1570-1586), Dirck Hendricksz. (1586-1619), Willem Woutersz. Crol (1585-1593), François Soete (1588-1613), Barent Barentz (1593-1600). Zie over de Antwerpsche drukkers Am. de Tavernier en Chr. Plantin hierboven, onder de rubriek België.

** KERNKAMP (J.H.). Eene boekenveiling in 1601. Bibliotheekleven 25 (1940), 50-52. Veiling van de bibliotheek van den koopman Daniel van der Meulen te Leiden in 1601. De catalogus dezer bibliotheek was samengesteld door Christ. Heller, later Remonstrantsch predikant te Rotterdam. Lodewijk Elsevier was met de verkooping gelast.

* KRONENBERG (M.E.). Verdere mededeelingen over Keulsche boeken ** te Amsterdam gedrukt. Het Boek XXVI, 73.

** Legende (Die) van Sinte Willebroert. Gereproduceerd uit het Passionael Winterstuc gedrukt door Gheraert Leeu ter Gouda 31 Juli 1478. Verklarende tekst van Kanunnik E. Lagerwey. Aanhangsel over de Legende

[p. 302]

Aurea, het Passionael en Gerard Leeu door Pater Dr. B. Kruitwagen O.F.M. Maastricht, N.V. Leiter-Nijpels, 1940. 4^o, 56 blz.

* PRAKKE (H.J.). Drentse uitgevers- en drukkersmerken en -deviezen. Nieuwe Drentsche Volksalmanak, 1940. Verschillende afbeeldingen der merken van firma's in de steden Assen, Meppel, Koevorden, Gieten. Cf. De Gulden Passer 19 (1941), 151.

* PRAKKE (H.J.). Dubbeld Hemsing van der Scheer (1791-1859). De derde podagrist, uitgever te Koevorden, verwaarloosd wegbereider der Drentse ‘Heemkunde’. Drente, Corcum & Comp. 1940. 4^o, 7 blz.

* PRAKKE (H.J.). Henry Havard op bezoek bij een confrère te Exlo (1875). Drente, Van Gorcum & Comp. 1940. 8^o, 7 blz. Relaas van het bezoek van H. Havard aan het atelier van P. de Roo te Exlo.

* PRAKKE (H.J.). De Sneker jaren van Claas Van Gorcum I, den grondvester van het drukkers- en uitgevershuis ‘Van Gorcum & Comp.’, 1800-1816. Drente, Van Gorcum & Comp. 1940. 8^o, 7 blz.

* PRAKKE (H.J.). De ‘Koevorder Almanak’ (1791-1916?). Maandblad ‘Drente’ 12 (1941), Nr. 197 (10) - 199 (12).

* PRAKKE (H.J.). De anonieme auteur van Van Gorcum's eerste uitgave (Een naschrift bij ‘De Sneker jaren van Claas van Gorcum I’). It Beaken.

ROOS (S.H. de). Libra, een nieuwe letter. Halcyon I (1940), afl. 1, 16 blz., plt.

ROOS (S.H. de). Iets over de herleving onzer drukkunst. Bijdrage tot de feestbundel B. Modderman aangeboden. Halcyon I (1940), afl. 3-4, 8 blz., plt.

Zwitserland

* ANTONIAZZI (Denis). Die ersten Druckereien der Schweiz. Typographische Monatsblätter, Bern, 8 (1940), 95-100.

* LEEMANN-VAN ELCK (Paul). Die Offizin Froschauer, Zürichs berühmte Druckerei im 16. Jahrhundert. Ein Beitrag zur Geschichte der Buchdruckerkunst anlässlich der Halbjahrtausendfeier ihrer Erfindung. Zürich-Leipzig, Orell Füssli Verlag. [1940]. 4^o, 215 blz., 96 afb.

* LÜTHI (Karl J.). Die Weltpresse im Schweizerischen Gutenbergmuseum. Typographische Monatsblätter, Bern, 8 (1940), 100-102.

* Revue suisse de l'imprimerie. Numéro spécial. Demi-millénaire de l'imprimerie typographique. Lausanne. 1940. F^o, 52 blz., afb.

[p. 303]

Muziekdruk

DOLINSKI (K.). Die Anfänge der musikalischen Fachpresse in Deutschland. Geschichtliche Grundlagen. Dissertation. Berlin. 1940. 189 blz.

Techniek

* Druck und Werbekunst. Printing and advertising art. Die grafische Fachzeitschrift. The Graphic Monthly. (Gutenberg nummer). Heft 5, 1940. F^o, 48 blz., afb.

* DUYVEWAARDT (H.). Het versieren der boeksneden. Hoorn, Edecea. 1940. 8^o, 40 blz., afb. Rec.: De Gulden Passer 19 (1941), 161, door P. Verheyden.

ELLIS (Carleton). Printing inks, their chemistry and technology. New York, Reinhold Publ. Corporation. 1940. 1940. 8^o, 560 blz.

JACKSON (Holbrook). The printing of books. New York, Scribner. 1939. 8^o, 285 blz., afb. Beschouwt het boek van het standpunt van den schrijver en den lezer, niet van den drukker.

* KLEUKENS (Ch.H.). Die Kunst der Letter. Leipzig, Insel Verlag. ** 1940. Kl. 8^o, 68 blz., 38 afb. (Insel-Bücherei, Nr. 557). Cf.: De Gulden Passer 19 (1941), 151.

NYPELS (C.). Blad, boek en band. Utrecht, Uitg. Het Spectrum. Z.J. ** [1940]. 8^o, 109 blz., plt. (Schijnwerpers, 4^e R., 39). Rec.: De Gulden Passer 18 (1940), 199, door G. Schmook.

* POLLIN (Fr. W.). Du und die schwarze Kunst. Mainz, Verlag der Gutenberg Gesellschaft. 1940. 8^o, 40 blz. (Kleiner Druck, Nr. 37). Cf.: De Gulden Passer 19 (1941), 150.

* SCHMOOK (Ger.). Boek en Bibliotheek. Handleiding voor de bibliotheekpractijk. ** Afl. 3 en 4. Antwerpen, De Sikkel. 1940-1941. 4^o, blz. 289-432 en 433-537. Afb.